NAJK: Ontwerp Nota Ruimte geeft erkenning, maar geen borging voor landbouw
29 september 2025
BelangenbehartigingNieuws
Demissionair minister Keijzer heeft afgelopen vrijdag het ontwerp van de Nota Ruimte gepubliceerd. Dit document benoemt keuzes en biedt richting voor beslissingen over grote ruimtelijke uitdagingen, variërend van landbouw en natuur tot woningbouw, economie en veiligheid. Dit ontwerp is een laatste stap richting de definitieve Nota Ruimte. “Het kabinet erkent de functie en meerwaarde van landbouw, maar de uiteindelijke keuzes geven hier geen invulling aan”, aldus Merel Straathof, portefeuillehouder Leefomgeving.
NAJK is voorstander van een Nota Ruimte, omdat dit duidelijkheid kan geven over wat een ondernemer wel of niet kan in zijn omgeving. Essentieel hierbij is dat de nota onderbouwde keuzes maakt in de verdeling van de schaarse ruimte. Oftewel, welke sector krijgt welke ruimte, waarom, en wat zijn hiervan de consequenties voor Nederland?
Het ontwerp maakt duidelijk welke functie en meerwaarde het kabinet de landbouw toekent. De sector is een belangrijke speler op nationaal en internationaal niveau, beschikt over een goed ontwikkelde (kennis)infrastructuur en levert een cruciale bijdrage aan verschillende maatschappelijke waarden. Ook erkent het kabinet dat ruimtelijke keuzes nodig zijn om voldoende ruimte te behouden voor een sterke, veerkrachtige landbouwsector.
Toch blijft het volgens NAJK bij erkenning. Het voorgestelde afwegingskader dat moet zorgen voor een beperkte omzetting van landbouwgrond naar andere functies wordt niet juridisch geborgd en mag nadrukkelijk geen vertraging veroorzaken bij grote ruimtelijke opgaven. Met woorden erkent het kabinet de waarde van landbouw, maar in de praktijk ontbreekt de juridische borging om die waarde echt te beschermen.
Nederland vervult wereldwijd een sleutelrol binnen het agrocluster. Tegelijkertijd is de landbouw van oudsher netto-leverancier van ruimte. Volgens NAJK is de tijd aangebroken om strategische en juridisch geborgde keuzes te maken in het ruimtelijk domein. “Willen we agroclusters in de benen houden, dan moeten we ook de benodigde omvang hiervoor in stand houden,” stelt Straathof. Dat betekent niet alleen ruimteclaims voor natuur, woningbouw of industrie, maar óók een duidelijke geborgde ruimteclaim voor de landbouw. Rekening houdend met opgaven zoals waterkwaliteit en klimaat en met de landbouw in brede zin: van akkerbouw tot graasdierbedrijven en van productieve graslanden tot varkenshouderij.
De komende periode onderzoekt NAJK of het ontwerp voldoende invulling geeft aan haar behoefte voor strategische keuzes. Via de reguliere consultatieprocedure volgt een officiële reactie. Jonge boeren en tuinders willen door met het ontwikkelen van hun bedrijven en hebben het recht om te weten of hun plannen passen in de ruimte die de overheid hen biedt.
