Belangenbehartiging – Pagina 2

NAJK deelt inbreng voor debatten over stikstof, mest en controversieel verklaren onderwerpen

17 juni 2025

Op woensdag 18 juni bespreekt de Tweede Kamer of bepaalde landbouwdossiers al dan niet controversieel worden verklaard. In aanloop naar dit debat heeft NAJK samen met LTO een duidelijke boodschap afgegeven aan de Kamerleden: stel cruciale landbouwonderwerpen zoals stikstof, mest, dierwaardige veehouderij en pachtwetgeving níet uit.

De agrarische sector verkeert in grote onzekerheid sinds de val van het kabinet. Juist nu is het belangrijk om door te pakken op dossiers die al in gang zijn gezet. Vertraging is niet in het belang van Nederland en al helemaal niet van de Nederlandse land- en tuinbouw.

Belangrijke punten uit onze inbreng:

Het startpakket op het stikstofdossier had onlangs groen licht gekregen van de Tweede Kamer en kan niet langer wachten. Nog dit jaar moet de spoedwetgeving aangeboden worden om de KDW uit de wet te halen. Emissiereductiedoelen in te voeren en uit te werken middels doelsturing. Een legalisatieprogramma te ontwikkelen voor PAS-melders en interimmers met een hedendaags referentiemoment. En de rekenkundige ondergrens juridisch te introduceren.
Het Convenant Dierwaardige Veehouderij stond op het punt om afgerond te worden na een intensief proces. Met meer duidelijkheid over de algemene maatregelen van bestuur (AMvB) waarin wordt beschreven hoe een dierwaardige veehouderij er in 2040 uit moet zien. De behandeling van de AMvB moet doorgang vinden, zodat de invoeringsdatum van 1 juli gehaald kan worden en daarmee de benodigde duidelijkheid wordt gegeven.
De omslag naar doelsturing is ingezet, onder meer met het 8e actieprogramma Nitraatrichtlijn. Deze verschuiving biedt boeren en tuinders ruimte om acties te ondernemen die het beste bij hun bedrijfsvoering passen, met als doel een nog verdere verbetering van de waterkwaliteit in Nederland op een manier die beter aansluit bij de praktijk. Hiervoor is het noodzakelijk dat het begrote budget hiervoor in de voorjaarsnota doorgang krijgt.
Ook de pachtwetgeving stond in de startblokken, nadat er brede politieke steun was voor de ingeslagen koers. Na jarenlange vertraging is het van belang nog dit jaar de huidige pachtwetgeving te vervangen. Deze wetgeving sluit onvoldoende aan bij de praktijk en de transitieopgaven die er liggen voor het landelijk gebied. Een nieuwe pachtwet is cruciaal om jonge boeren toekomst te bieden en duurzaam grondgebruik te stimuleren.
Door het wegvallen van de derogatie is er een groot mestprobleem ontstaan. Dat raakt de melkveehouderij enorm. De sector wil graag een generieke korting voorkomen. Daarom zijn NAJK en LTO in samenwerking met andere sectorpartijen en het bedrijfsleven met een extensiveringsregeling gekomen die de minister heeft begroot in de voorjaarsnota. Boeren en bedrijfsleven staan klaar om deze regeling tot een succes te maken, maar dan moet de regeling wel doorgang vinden met bijbehorend budget.
De Europese discussie rondom het toekomstige Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) en het Meerjarig Financieel Kader (MFK) loopt door. In de komende maanden worden de voorstellen voor zowel het GLB alsook het MFK verwacht. Deze hebben in potentie een grote impact op de Nederlandse landbouw voor de komende jaren. Nederland zal zich daartoe moeten verhouden door kleur te bekennen en een actieve rol op EU niveau te spelen. NAJK en LTO roepen daarom op om specifiek op het GLB en het MFK met duidelijke en door de Tweede Kamer gedragen Nederlandse standpunten te blijven werken. Alleen op die manier kunnen de belangen van de Nederlandse landbouw in Europa ook in de komende maanden behartigd blijven worden.
Daarnaast vraagt NAJK aandacht voor drie grote knelpunten binnen het stikstofdossier:
Geen oplossing voor PAS-melders en interimmers zonder NB-vergunning;
Een onbetrouwbaar systeem voor vergunningverlening;
Gebrek aan structureel beleid en uitvoeringskracht voor zowel stoppers als doorgroeiers.

Lees hier onze volledige inbreng omtrent beide debatten (‘Groslijst controversieel verklaren’ en ‘Stikstof en mestbeleid’) of lees hier onze volledig onderbouwing voor het stikstofdebat.

Puinhoop is compleet voor jonge boeren en tuinders

3 juni 2025

Vanochtend is duidelijk geworden dat de PVV uit het kabinet is gestapt. Daarmee is het huidige kabinet, bestaande uit PVV, VVD, NSC en BBB gevallen. Dit betekent dat er voor jonge boeren en tuinders nog steeds onduidelijkheid blijft. “Jonge boeren en tuinders staan na zes jaar stilstand nog steeds met lege handen. De puinhoop is compleet”, aldus Roy Meijer, voorzitter NAJK.

Opnieuw is gebleken dat de politiek vooral met zichzelf bezig is, en niet met de uitdagingen waar dit land voor staat. NAJK vindt dit onverantwoord. Jonge boeren en tuinders weten nog steeds niet waarin ze moeten investeren, aan welke regels ze moeten voldoen, op welke juridische zekerheid zij kunnen bouwen, en hoe zij hun bedrijf moeten inrichten om te kunnen verduurzamen en verder te ontwikkelen. “We kunnen onze sector niet klaarmaken voor de toekomst, omdat we nog steeds geen stikstofvergunningen hebben gekregen en helderheid over de doelstellingen per bedrijf die we moeten behalen.”, stelt Meijer.

Jonge boeren en tuinders willen werken aan een toekomst die past bij de samenleving. Dat kunnen we alleen als we weten wat die samenleving wil en waar we aan toe zijn. Daarvoor zijn snel verkiezingen nodig, een nieuw kabinet en vervolgens bestendig beleid. “We moeten weer gaan bouwen.”, besluit Meijer.

STIKSTOF: Coalitiepartijen moeten verantwoordelijkheid nemen voor vlot trekken stikstofdossier!

25 april 2025

Vandaag heeft de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel (MCE&N) haar contourenbrief gepresenteerd waarin de basis is gelegd over hoe dit kabinet het stikstofdossier wil vlottrekken. Volgens NAJK is die basis gelukt, maar ontbreekt er nog altijd een langjarig programma waarin legalisering, vergunningverlening en emissiereductie samen komen. Dit komt volgens kabinet door het ontbreken van een langjarig budget in de Voorjaarsnota. “Beseffen de coalitiepartijen zich dat zonder langjarig budget er geen langjarig programma gemaakt kan worden die legaliseert, nieuwe projecten vergund en emissiereductie mogelijk maakt.”, aldus Roy Meijer voorzitter NAJK.

In december vorig jaar deed de rechter uitspraken in de zaken Amercentrale en Rendac. Sindsdien is het intern salderen niet langer vergunningsvrij en zit Nederland volledig op slot. De MCE&N werd opgericht en de afgelopen maanden heeft NAJK zich hard gemaakt voor een volwaardige oplossing voor het stikstofdossier waarin we al sinds 2019 verzeild zijn geraakt. Als we Nederland van het slot willen krijgen is een totaaloplossing nodig. NAJK is vanaf dag één helder geweest: los het op met daadkracht en geef duidelijkheid over welk opties jonge boeren en tuinders hebben ook als is de boodschap niet altijd prettig is. Jonge boeren en tuinders willen hun schouders onder grote opgaves zetten, maar die inspanning moeten dan ook daadwerkelijk ergens toe leiden.

Een startpakket; een gebrek aan concreetheid en middelen

De brief die de minister van LVVN vandaag naar de Tweede Kamer stuurde betreft een zogenoemd startpakket. De landbouw moet een emissiereductie realiseren van 42% tot 46%. Deze reductie moet op bedrijfsniveau worden behaald via doelsturing. De doelstelling wordt naar beneden bijgesteld door het aandeel stoppende bedrijven, de autonome daling. Daarnaast komt er een regionale maatwerkaanpak rondom De Veluwe en De Peel. Hiervoor is 600 miljoen euro gereserveerd in de Voorjaarsnota. Daarnaast zet het kabinet 1,6 miljard euro in wat voortkomt uit het budget van in totaal 5 miljard uit het Hoofdlijnenakkoord. Dit budget wordt gebruikt voor vrijwillige opkoop, tijdelijke extensivering van de melkveehouderij en doelsturing. Door het ontbreken van langjarige financiering, kan er nog geen langjarige totaaloplossing ontwikkeld worden door het kabinet. Zowel de totaaloplossing als het bijbehorende budget worden door het kabinet pas na de zomer verwacht. “De grote vraag voor ons is of het kabinet dan wel genoeg middelen krijgt van de coalitiefracties in de Tweede Kamer. Zo niet, dan strand deze poging mogelijk ook.”, aldus Meijer.

Conclusie

De eerst stappen zijn gezet, maar er is zeker geen sprake van een totaaloplossing. Er is werk aan de winkel voor het kabinet en de coalitiepartijen in de Tweede Kamer om eind augustus wel met zowel budget als een totaaloplossing te komen. “Zo niet, dan helpen we dit land en onze sector economisch om zeep en dat is onverantwoord”, stelt Meijer. NAJK zal daarom de komende maanden volop in gesprek gaan met de MCE&N.

Verdieping

Waar toetst NAJK het plan van de MCE&N op?

NAJK vindt een totaaltoplossing pas geslaagd als er een positief antwoord gegeven kan worden op de onderstaande vragen:

Krijgen PAS-melders en interimmers een onherroepelijke natuurbeschermingswetvergunning (NB-vergunning)?
Komt er een betrouwbaar, voorspelbaar en snel afwikkelend NB-vergunningensystematiek?
Komt er structuurbeleid met uitvoeringskracht waarin boeren die vrijwillig willen stoppen en boeren die willen doorgaan financieel, fiscaal en ruimtelijke ordening technisch worden ondersteund?

PAS-melders en Interimmers

NAJK ziet op dit vlak zowel negatieve en als positieve punten. NAJK is negatief over het feit dat interimmers niet benoemd worden in de brief. “Deze groep ondernemers wordt stelselmatig door dit kabinet vergeten en dat is triest.”, aldus Meijer. Tevens is er geen duidelijke oplossingsrichting geformuleerd voor de legalisatie van PAS-melders en interimmers. NAJK is zeer bezorgd over wat dit betekent voor de handhavingszaken die nu lopen bij onder andere PAS-melders. NAJK hoopt op een snelle invoering van een rekenkundige ondergrens die genoeg onderbouwing biedt om handhaving tegen te gaan. NAJK vraagt zich af of de rekenkundige ondergrens ook een onherroepelijke NB-vergunning oplevert voor PAS-melders en interimmers. “Een onherroepelijke NB-vergunning geeft zekerheid die deze groep verdient.”, zegt Meijer.

Positief is wel dat het kabinet de gehele vergunningensystematiek wil herzien. “Dat biedt aanknopingspunten voor nieuwe legalisatiemethoden voor PAS-melders en interimmers. Voor NAJK is die oplossing een nieuwe hedendaagse referentiedatum voor zij die geen NB-vergunning hebben in combinatie met stikstofemissie reductie doelen voor de sector.”, stelt Meijer. NAJK zal hierover met de MCE&N verder in gesprek gaan.

Is er een betrouwbaar, voorspelbaar en snel afwikkelende vergunningensystematiek?

NAJK ziet dat het kabinet stappen heeft gezet in de juiste richting. Zo wordt er gewerkt aan een rekenkundige ondergrens die deposities tot 1 mol vrijstelt van vergunningsplicht, een alternatief voor de KDW in de wet en de huidige systematiek van vergunningverlening wordt op de (middel) lange termijn herzien. Daarnaast wil het kabinet werken aan zogenaamde significantiestroken van 250 meter rondom stikstofgevoelige hexagonen in Natura2000gebieden waarin alle sectoren op gebiedsniveau emissies dienen te reduceren. Het kabinet wil dit concreet uitwerken rondom twee gebieden: De Peel en de Veluwe. Dit in combinatie met het invoeren van doelsturing waarin zij die al stappen hebben gezet worden beloond. Een aanpak die in de basis goed aansluit op de inzet van NAJK.

Een stuk kritischer is NAJK op de vraag of dit voldoende is om te voldoen aan het aditionaliteitsbeginsel waarin aangetoond moet worden welke maatregelen er getroffen worden om verslechtering van de natuur tegen te gaan. Als de overheid dit niet goed onderbouwd, kan niemand intern of extern salderen. De landsadvocaat zegt hierover: “Zonder gebiedsgerichte doorrekening van de effecten en zonder bedoelde aanvullende gebiedspecifieke bronmaatregelen en natuur(herstel)maatregelen, inclusief tijdige uitvoering en goede borging, is geen sprake van het door u gewenste perspectief op juridisch houdbare vergunningverlening.” Aangezien deze doorrekeningen niet meegestuurd zijn, is het onduidelijk of deze maatregelen voldoende zijn om te voldoen aan het additionaliteitsbeginsel.

NAJK is dan ook sceptisch of deze maatregelen een betrouwbaar, voorspelbaar en snel afwikkelend vergunningensystematiek opleveren. “Zo lang niet wordt voldoen aan het additionaliteitsbeginsel blijft vergunningverlening juridisch onmogelijk. Legalisering, verduurzaming, emissiereductie, bedrijfsontwikkeling en bedrijfsovernames staan hierdoor nog altijd op de tocht.”, aldus Meijer.

Wel of geen structuurbeleid met uitvoeringskracht

NAJK is van mening dat geborgde emissiereductie door alle sectoren, maar ook het beheren van gronden met bijvoorbeeld agrarisch natuurbeheer in een directe strook om het Natura2000gebieden het meeste effect hebben op het verbeteren van de natuur. Daarom begrijpt NAJK de aanpak van dit kabinet als het gaat om het aanleggen van stroken rondom stikstofgevoelige hexagonen. NAJK vindt wel dat jonge boeren in deze stroken gelijk boter bij de vis moeten krijgen. “Je moet als jonge boer kunnen schakelen. Wat mijn mogelijkheden zijn? Welke keuzes moet ik hiervoor maken? Wat heb ik hiervoor nodig? Wie helpt mij hierbij? Pas dan krijg je beweging.”, aldus Meijer. Die duidelijkheid ontbreekt volgens NAJK.

Daarom moet voor bedrijven in de stroken van 250 meter rondom Natura2000gebieden De Peel en de Veluwe zo snel mogelijk duidelijk worden wat ze moeten doen en hoe de overheid hen hierbij ondersteunt. Denk aan het mogelijkheden voor verplaatsing buiten de zone, hulp bij extensiveren, hulp bij innoveren of hulp bij vrijwillig bedrijfsbeëindiging. NAJK gaat hierover in gesprek met zowel haar afdelingen rondom de Peel als rondom de Veluwe, zodat zij met die input naar de MCE&N kan.

NAJK is wel blij dat uitvoeringskracht mogelijk via nieuwe publiek-private samenwerkingsvormen een aandachtspunt is voor de MCE&N. Volgens NAJK zijn vernieuwde vormen van productschappen of een dienst landelijk gebied zeer gewenst.

Extensiveringsregeling

Het kabinet geeft in de Kamerbrief weer dat zij werkt aan een tijdelijke, vrijwillige extensiveringsregeling voor de melkveehouderij. NAJK is zeer verheugd om te zien dat hier een substantieel bedrag van €627 miljoen voor beschikbaar is gemaakt (2025-2029). NAJK pleit al geruime tijd voor deze vrijwillige extensiveringsregeling die voor verlichting van de mestmarkt kan zorgen. “Deze vrijwillige extensiveringsregeling is één van de weinige maatregelen die oplossing bied aan meerdere uitdagingen. De vrijwillige extensiveringsregeling kan een aanzienlijk positieve impact maken op de gespannen mestmarkt. Nog belangrijker is de rol die deze regeling kan hebben in het voorkomen van een generieke korting. Bijvangst is dat deze regeling ook een positief effect heeft op emissiereductie van stikstof en broeikasgassen.” aldus Ruben Klein Teeselink, portefeuillehouder melkveehouderij bij NAJK. Vooruitlopend op conclusies over de impact is het essentieel om de exacte invulling van de vrijwillige extensiveringsregeling te weten. Dat de regeling vrijwillig is en melkveehouders er zelf de keuze voor kunnen maken is in elk geval positief.

NAJK steunt koers naar doelsturing in 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn

14 april 2025

Op vrijdag 11 april publiceerde minister Wiersma een Kamerbrief over de contouren van het 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (APN). In deze brief aan de Tweede Kamer schetst de minister een koerswijziging waarbij maatwerk en doelsturing centraal staan. Een noodzakelijke stap richting het verbeteren van de waterkwaliteit en het versterken van het ondernemerschap in de landbouw. “De koers die nu wordt geschetst biedt kansen om met vakmanschap middels doelsturing zélf te werken aan de waterkwaliteit als ondernemer. De komende maanden zijn cruciaal om dit verder in te vullen.” aldus Hilde Coolman Portefeuillehouder Akkerbouw.

Doelsturing

NAJK is positief over het voorgenomen ingroeipad naar doelsturing. Daar pleiten wij al langer voor: doelsturing geeft ondernemers keuzevrijheid bij het nemen van maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren. Zij kunnen dan zelf bepalen welke maatregel het meest effectief is binnen hun bedrijfsvoering én op het juiste moment en de juiste plaats wordt toegepast. Daarmee vormt doelsturing de basis voor de omslag van generiek beleid naar vakmanschap en eigen verantwoordelijkheid van de ondernemer.

Een effectieve, uitvoerbare en haalbare uitwerking is echter van essentieel belang. Daarbij valt of staat het plan bij de ontheffingen die verleend kunnen worden bij goede resultaten. Het is echter ook van belang om een doelstelling per grondsoort vast te stellen, metingen uit te voeren volgens een geborgd protocol en om te voorzien in kennis, inzicht en instrumenten om het doel te halen.

NAJK is onderdeel van een consortium dat de komende maanden samen met het ministerie werkt aan de verdere uitwerking van dit traject. Wij zijn gemotiveerd om die handschoen op te pakken.

Aanvullende maatregelen

Voor gebieden waar de waterkwaliteitsdoelen nog niet worden gehaald, zijn aanvullende maatregelen aangekondigd. NAJK volgt met belangstelling de doorrekeningen die moeten aantonen wat deze maatregelen bijdragen aan de waterkwaliteit, maar ook wat hun impact is op de bedrijfsvoering en economie van boerenbedrijven.

“Ik begrijp heel goed dat de voorgestelde maatregelen forse gevolgen zullen hebben in die gebieden. Dat benadrukt nogmaals het belang van een snelle, zorgvuldige invoering van doelsturing, zodat ondernemers die goed presteren vrijstelling van aanvullende maatregelen kunnen krijgen.” – aldus Hilde Coolman, portefeuillehouder akkerbouw.

Lokaal doen wat lokaal kan

In de Kamerbrief wordt verwezen naar de ‘restopgave’ die mogelijk in sommige gebieden overblijft. Regionale overheden krijgen een rol bij het nemen van eventuele aanvullende maatregelen. Het is logisch dat (mede)verantwoordelijkheid in het gebied wordt gelegd en dat er aansluiting wordt gezocht bij andere trajecten.

Tegelijkertijd onderstrepen wij het belang van duidelijke landelijke kaders. Waar komt welke beslissingsbevoegdheid te liggen? Wie is het aanspreekpunt voor overleg? Zonder heldere afspraken dreigt versnippering van verantwoordelijkheden en onduidelijkheid over uitvoering. Dit kan leiden tot willekeur en verminderde slagkracht in het gebied. NAJK denkt graag mee over een goede inrichting van dit proces.

Wat deed NAJK voor jou in maart?

7 april 2025

Iedereen bij NAJK zet zich dag in dag uit voor 100% in voor jou als lid. We zorgen bijvoorbeeld voor het materiaal, de achtergrondinformatie en gespreksleiders voor interessante bijeenkomsten of discussieavonden. Daarnaast ontwikkelen we trainingen en cursussen, regelen we winacties en behartigen we jouw belangen in Den Haag of Brussel. Wat deed NAJK voor jou maart? Hier een kleine greep uit alle activiteiten:

Dinsdag 4 maart was portefeuillehouder internationaal, Gerben Boom, aanwezig bij een informeel diner met de vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Nederland.
NAJK-voorzitter Roy Meijer was donderdag 6 maart te gast bij Hart van Nederland, hier sprak hij over de onzekerheid rondom stikstof.
In maart blikte NAJK terug op de Vrouwen & Voedsel dag die plaatsvond op vrijdag 7 maart.
Tijdens de GLB-bijeenkomst op dinsdag 11 maart kwamen 140 jonge boeren uit noordelijke provincies samen. Gerben Boom lichtte tijdens de bijeenkomst toe wat NAJK doet binnen het GLB op internationaal niveau.
Op woensdag 12 maart gingen NAJK-bestuurders Merel Straathof en Roy Meijer in gesprek met de ministeriële commissie voor Economie en Natuurherstel.
Op 15 maart deelde NAJK input uit ons ledenblad BNDR, deze keer deelde we een overzicht van belangenbehartigingsactiviteiten. In deze editie werd het Convenant Dierwaardige Veehouderij, mestcrisis, herziening pachtwetgeving en stikstof besproken.
Vrijdag 14 maart stond NAJK op de BoerenNatuurdag, hier deelde we een stand met Wageningen University & Research (WUR). Op onze stand lieten we zien wat we als NAJK doen rondom ‘boer en natuur’.
Op zaterdag 22 maart deelde NAJK weer een kijkje uit ons ledenblad BNDR, deze keer de ‘Op pad met.. Marjan Holtland’. Hierin krijgen lezers een kijkje in de werkweek van projectleider en bestuursondersteuner, Marjan Holtland.
Peter Medendorp (CEJA-voorzitter & NAJK-bestuurder) opende in maart samen met Ger Koopmans (LTO-voorzitter) het LTO Voorjaarsevent met Eurocommissaris Hansen. Het thema was de Nederlandse landbouw in Europees perspectief.
In maart spraken NAJK-bestuurders Roy Meijer en Merel Straathof met minister-president Schoof over de stikstofaanpak.
Peter Meedendorp pleitte in maart bij Europese Investeringsbank (EIB) voor betere toegang tot financiering voor jonge boeren.
Zaterdag 29 maart deelde NAJK weer een kijkje uit het ledenblad BNDR, deze keer deelde we een overzicht van het aanbod van Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW).
In maart was Merel Straathof, portefeuillehouder Leefomgeving, één van de sprekers bij De Balie. Tijdens deze bijeenkomst stond een belangrijk thema centraal: hoe gaan we in Nederland om met onze schaarse grond?

Wat doet NAJK voor jou in april?

Natuurlijk zit NAJK ook in de maand april niet stil. Houd de NAJK-site en de socials in de gaten voor het allerlaatste nieuws! Hierbij alvast een voorproefje:

Het project Robot & Weiden deelde op 26 maart een winactie waarbij mensen die zich aanmelden kans maken op een exclusieve studiereis naar Zweden. Deelnemers konden zicht tot 31 maart aanmelden, op 23 april maakt NAJK de winnaar bekend.
Roy Meijer was op dinsdag 1 april te gast bij de bijeenkomst van ‘Samen Tegen Voedselverspilling‘.
In april deelde NAJk een video waarin portefeuillehouder bedrijfsovername, Coen van den Bighelaar vertelt over zijn functie. In deze video roept hij mensen op om te solliciteren voor de functie van portefeuillehouder bedrijfsovername, hierop kan nog steeds gesolliciteerd worden.
Op 3 april heeft Gerben Boom, portefeuillehouder Internationaal bij NAJK, namens de jonge boeren gesproken tijdens het rondetafelgesprek van de Tweede Kamer over de toekomst van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) na 2027.
In april blikken we terug op de landelijke jongerendag varkenshouderij.

NAJK over kabinetsbrief MFK: Erkenning apart GLB-budget binnen EU begroting cruciaal

3 april 2025

NAJK heeft kennisgenomen van de Kamerbrief over de Nederlandse inzet voor de onderhandelingen over het Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2028. Het is positief dat voedselzekerheid door het kabinet expliciet wordt benoemd als een belangrijk thema binnen de toekomstige Europese begrotingsonderhandelingen. Dit onderstreept de cruciale rol van de landbouwsector die het Nederlandse kabinet ziet in de toekomstige strategische keuzes binnen de Europese Unie. Echter, NAJK maakt zich grote zorgen over het gebrek aan concrete erkenning voor de noodzakelijke op zichzelf staande financiering van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en het daarbij komende risico op een ongelijk speelveld binnen Europa.

Zorg over ontbreken van duidelijke bescherming en afbakening van de GLB-financiering

Hoewel voedselzekerheid wordt genoemd als prioriteit, ontbreekt in de kabinetsbrief een duidelijke erkenning dat een robuust GLB-budget essentieel is om de sector de uitdagingen van de toekomst aan te laten gaan. NAJK vindt dat er op Europees niveau afspraken gemaakt moeten worden over de hoogte van het GLB-budget. Het is zeer risicovol en wat NAJK betreft zeer onwenselijk als lidstaten zelf meer ruimte krijgen om te bepalen hoeveel middelen zij voor landbouw vrijmaken ten opzichte van andere prioriteringen. Dit kan leiden tot een ongelijk speelveld tussen agrarische ondernemers in verschillende landen.

Daarentegen staat het NAJK open voor meer flexibiliteit in de manier waarop GLB-middelen binnen een land kunnen worden ingezet, maar dit mag nooit ten koste gaan van de totale financiering die beschikbaar is voor landbouw op nationaal niveau. Het kabinet moet zich hier in de MFK-onderhandelingen volgens NAJK hard voor maken.

Nieuwe financieringsbronnen en impact op landbouw

NAJK heeft kennisgenomen van het feit dat het kabinet openstaat voor nieuwe eigen middelen voor de EU via het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) en het Emission Trading System (ETS). NAJK heeft grote zorgen over de gevolgen hiervan. Met name het gebruik van ETS als financieringsbron op Europees niveau roept vragen op over de impact op het nationale milieu- en klimaatbeleid en op de landbouw sector. NAJK is tegen een uitbreiding van ETS naar de landbouw wanneer dit wordt ingezet om extra middelen op Europees niveau te genereren.

Bij een dergelijk systeem moet goed gekeken worden wat de directe en indirecte incentives van verandering zijn, waar in de keten de kosten terecht komen en hoe dit aansluit bij reeds bestaand (nationaal) emissiebeleid. NAJK gaat dan ook graag in gesprek met het kabinet om te kijken naar logische maar bovenal ook werkbare oplossingen.

Oproep aan het kabinet

NAJK roept het kabinet op om zich binnen de EU-onderhandelingen in te zetten voor:

Een sterk en toereikend GLB-budget, met duidelijke afspraken op Europees niveau over de omvang van de landbouwfinanciering per lidstaat.
Een sterke inzet op een gelijk speelveld voor agrarische ondernemers, waarbij flexibiliteit in nationale besteding niet leidt tot ongewenste verschillen in de posities van agrarisch ondernemers in de lidstaten.
Een zorgvuldige uitwerking van reeds genoemde (nieuwe) financieringsinstrumenten, waarbij nadrukkelijk gekeken wordt naar de lastenverdeling binnen de waardeketens.

NAJK blijft de ontwikkelingen rondom het MFK kritisch maar constructief actief volgen en zal zich inzetten om de belangen van jonge boeren in Nederland en Europa te waarborgen.

BNDR: Belangenbehartiging: meer dan alleen praatjes en netwerken

15 maart 2025

Achter de schermen behartigt NAJK de belangen van de jonge boeren en tuinders in de politiek. Ingewikkelde dossiers, zoals het Convenant Dierwaardige Veehouderij, de mestcrisis en de herziening van de pachtwetgeving, zijn hier aan de orde van de dag. Het is een kleine greep uit de onderwerpen waar de dagelijks bestuurders zich keer op keer voor blijven inzetten. Hoe ziet deze belangenbehartiging er precies uit? En waar is NAJK momenteel druk mee? We geven je graag een uitgebreide update!

Convenant Dierwaardige Veehouderij

Sinds september 2022 is NAJK betrokken bij het vormen van een Convenant Dierwaardige Veehouderij samen met markt en ketenpartijen, LTO, SBK, POV, ZuivelNL Dierenbescherming, ministerie LVVN en Caring Farmers. Daarnaast lopen twee trajecten: het verkennen van een onafhankelijke autoriteit en de vorming van de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). De verkenning naar de autoriteit is afgerond en een rapport is gepubliceerd. Het rapport is tevens aangeboden aan de minister van landbouw, samen met POV, LTO, ZuivelNL, SBK en Dierenbescherming.

Afgelopen zomer namen onze bestuurders Ruben Klein Teeselink en Wendy Kicken deel aan gesprekken over de AMvB. Na hun input is het ministerie van LVVN aan de slag gegaan met verdere uitwerking. Er wordt getoetst op praktijk, economische haalbaarheid en emissies, om de uitvoerbaarheid voor sectoren te waarborgen. NAJK wordt meegenomen in het AMvB-traject voor melkvee-, varkens-, kalver- en pluimveehouderij en benadrukt de positie van jonge boeren.

Ondertussen lopen de gesprekken binnen het convenant door, terwijl de tijdsdruk toeneemt. De Tweede Kamer heeft bepaald dat de minister voor juli 2025 het ontwerp van de AMvB presenteert. NAJK benadrukt dat de drie onderdelen – convenant, AMvB en autoriteit – onlosmakelijk verbonden zijn. Essentiële randvoorwaarden zijn een realistische tijdlijn, vergunningverlening en verdienmodellen. Met een goed plan krijgen jonge boeren perspectief en investeringszekerheid.

Mestcrisis

Voordat bekend werd dat de derogatie definitief zou verdwijnen, werden al gesprekken gevoerd over de grote effecten hiervan. Vandaag merken we de impact van het eerste jaar afbouwderogatie en de spanning rond het aanstaande mestseizoen. Dit jaar én volgend jaar neemt de mestplaatsingsruimte verder af, terwijl er nu al een onbalans in de mestmarkt is.

Er worden oplossingen verwacht van de minister voor zowel mestplaatsingsruimte als mestproductie. Nederland moet voldoen aan nieuwe mestproductieplafonds uit de derogatiebeschikking en het addendum. Dit bevat ook een grondgebonden melkveehouderij in 2032. De Tweede Kamer eist dat de minister begin 2025 met een concrete invulling komt.

NAJK zet zich in voor jonge melkveehouders en oplossingen die ruimte creëren voor hen. De verhouding tussen mestplaatsingsruimte en mestproductieruimte is zover uit balans dat er sprake is van een mestcrisis op sectorniveau. Dit onderwerp blijft de komende jaren een grote impact hebben op de toekomstbestendigheid van jonge boeren.

Herziening pachtwetgeving

De afgelopen maanden zijn grote stappen gezet in de herziening van de pachtwetgeving. Onze voorstellen zijn openbaar, en staatssecretaris Rummenie reageerde positief in zijn kamerbrief. Eind januari vond het pachtdebat plaats. NAJK en LTO Nederland dienden een voorstel in voor een progressief prijsstelsel op kortlopende contracten, met minimale administratieve lasten en een financiële prikkel voor langlopende pacht. Dit voorstel is goed ontvangen. Mooi is dat Kamer, staatssecretaris en sector in de kern op één lijn liggen. Voor NAJK is het cruciaal om voortgang te behouden en eind dit jaar tot wetswijziging te komen. Alleen zo krijgen jonge boeren de langjarige zekerheid die nodig is voor financiering en verduurzaming.

Stikstof

De stikstofproblematiek blijft de agrarische sector raken en dus ook de jonge boer. Er zijn twee gerechtelijke uitspraken geweest over het stikstofbeleid. De eerste uitspraak heeft de vergunningverlening stopgezet. De andere uitspraak heeft de overheid verplicht om de door haar eigen stikstofdoelen te behalen in 2030 die voorkomen uit de stikstofwet op straffe van 10 miljoen euro. Hiervoor is nieuw stikstofbeleid nodig. Het kabinet was hier al mee bezig en heeft een ministeriële commissie ingesteld. NAJK pleit voor een omslag in het beleid waarbij het huidige systeem, dat nu gericht is op stikstofdepositie, wordt vervangen door een aanpak gericht op stikstofemissie. Daarnaast moeten PAS-melders en interimmers gelegaliseerd worden.

Knelpunten en noodzakelijke veranderingen

Voor jonge agrariërs wordt een al langer bestaand probleem opnieuw duidelijk: het ontbreken van werkbaar, toekomstgericht beleid. NAJK maakt zich zorgen over het gebrek aan perspectief en de vastlopende vergunningverlening, essentieel voor legalisatie, verduurzaming en bedrijfsontwikkeling. “Zonder vergunningen kunnen jonge boeren niet legaliseren of investeren in emissiereductie, klimaatmaatregelen of waterkwaliteit,” aldus NAJK-voorzitter Roy Meijer. Dit leidt tot stagnatie in verduurzaming, terwijl boeren juist bereid zijn te investeren in toekomstbestendige oplossingen.

Ministeriële commissie

Het kabinet erkent de noodzaak van nieuw stikstofbeleid en heeft een ministeriële commissie ingesteld. NAJK benadrukt dat ook andere sectoren moeten bijdragen aan emissiereductie. “Als sector kunnen we alleen afgerekend worden op onze eigen emissie,” zegt Meijer. Daarom moet het stikstofbeleid, nu gebaseerd op depositie, op de schop. Het nieuwe beleid moet zorgen voor legalisering van PAS-melders en interimmers en het hervatten van vergunningverlening.

Het jaar van de waarheid

2025 wordt cruciaal voor de agrarische sector. Zonder duidelijke keuzes dreigen jonge ondernemers een toekomst elders te zoeken. “Dit zet de toekomst van onze vergrijzende sector op het spel,” waarschuwt Meijer. Het kabinet en coalitiepartijen moeten nu met haalbaar beleid komen, zodat de sector verder kan.

Dit artikel is onderdeel van ons ledenblad BNDR en verscheen in de editie van maart 2025.

NAJK in gesprek met ministriële commissie Economie en Natuurherstel

14 maart 2025

Op 12 maart gingen NAJK-bestuurders Merel Straathof en Roy Meijer in gesprek met de ministeriële commissie voor Economie en Natuurherstel in het Catshuis. Hierbij waren verschillende boeren- en maatschappelijke organisaties aanwezig. De commissie, onder leiding van minister-president Dick Schoof, werkt aan een programma om Nederland van het stikstofslot te halen.

Tijdens het overleg, dat gericht was om tot oplossingen te komen, bracht NAJK haar belangrijkste boodschap naar voren: neem elke oplossingsrichting die met draagvlak een oplossing kan bieden voor de volgende twee zaken serieus;

PAS-melders en interimmers die een natuurbeschermingswetvergunning (NB-vergunning) nodig hebben.
Het ontbreken van een betrouwbaar en voorspelbaar NB-vergunningsstelsel, waardoor jonge ondernemers duurzame bedrijfsontwikkelingen kunnen realiseren.

Dit is van groot belang voor jonge boeren, omdat dit onopgeloste dossier zorgt voor stilstand rondom bedrijfsovernames, verduurzaming en bedrijfsontwikkeling. Niet enkel bij PAS-melders en interimmers, óók bij bedrijven met een NB-vergunning.

NAJK blijft graag betrokken bij de verdere uitwerking van het kabinetsplan om tot haalbare oplossingen te komen en benadrukt het belang van een toekomstperspectief voor jonge agrariërs. “We moeten toewerken naar een totaaloplossing, waarin PAS-melders en interimmers de beschikking hebben over een geldige NB-vergunning en de sector weer stappen kan zetten in verduurzaming en bedrijfsontwikkeling”, aldus Roy Meijer.

Wat deed NAJK voor jou in februari?

12 maart 2025

Iedereen bij NAJK zet zich dag in dag uit voor 100% in voor jou als lid. We zorgen bijvoorbeeld voor het materiaal, de achtergrondinformatie en gespreksleiders voor interessante bijeenkomsten of discussieavonden. Daarnaast ontwikkelen we trainingen en cursussen, regelen we winacties en behartigen we jouw belangen in Den Haag of Brussel. Wat deed NAJK voor jou februari? Hier een kleine greep uit alle activiteiten:

NAJK-voorzitter Roy Meijer sprak tijdens het symposium ‘Houdt de jonge boer het vol?’, van KU Leuven op dinsdag 4 februari. Daarnaast werd hier het boek ‘Daarom zijn boeren boos’, van Dick Veermand gepresenteerd.
Op woensdag 5 februari schoof NAJK-voorzitter Roy Meijer aan bij het rondetafelgesprek ‘Brede beëindigingsregeling met structuurbeleid om toekomstperspectief voor blijvers te realiseren’.
Portefeuillehouder akkerbouw, Hilde Coolman nam op woensdag 5 februari deel aan het openingspanel van de Nationale Bodemtop 2025.
NAJK deelde het Boer zoekt Boer succesverhaal van Marijn en Mariët op vrijdag 7 februari.
Op woensdag 12 februari stond NAJK bij de Agrarische Jongerendag. Leden konden hier een NAJK-overall winnen bij onze winactie en nieuwe leden ontvingen een NAJK-emmer.
Jelle Besten won de eerste prijs, een studiereis naar Frankrijk tijdens de prijsuitreiking van de MaïsChallenge 2024, op donderdag 13 februari.
Vrijdag 14 februari gingen jonge agrariërs en jonge ambtenaren van IenW in gesprek over thema’s als waterkwaliteit, zoetwaterbeschikbaarheid en verzilting. Vanuit NAJK was Hilde Coolman hierbij aanwezig.
Op zaterdag 15 februari reageerde NAJK op de contourenbrief over bedrijfsspecifieke emissienormen voor stikstof en broeikasgassen die minister Wiersma een dag eerder publiceerde. Hierin benoemde NAJK zowel de positieve punten als zorgen.
Ook stonden er weer twee vacatures open! Op maandag 17 februari deelde NAJK de vacature ’portefeuillehouder melkveehouderij’, hier kan nog tot en met vrijdag 14 maart op worden gereageerd. Eerder deelde NAJK ook al de vacature ‘portefeuillehouder bedrijfsovername’, ook hier kan nog op worden gereageerd.
Op woensdag 19 februari deelde NAJK input voor het debat over de stikstofaanpak van de Tweede Kamer dat de volgende dag plaatsvond.
Op woensdag 19 februari kondigde NAJK een nieuw project aan, ‘Robot & Weiden? Voor Elkaar!’.
De klankbordgroep akkerbouw van NAJK kwam op 20 februari samen.
Op 27 februari sloegen verschillende organisaties de handen ineen in een convenant op het aandeel ruw eiwit in melkveerantsoenen te verlagen. Dit is nodig wegens een wijziging in de Meststoffenwet.
Roy Meijer was op donderdag 27 februari gastspreker bij De Balie. Tijdens deze avond werd onder andere het boek ‘Daarom zijn boeren boos’ aangekaart. Roy gaf ook aan dat de politiek geen duidelijke keuzes maakt, waardoor boeren onvoldoende weten waar ze op erfniveau op moeten sturen.

Wat doet NAJK voor jou in maart?

Natuurlijk zit NAJK ook in de maand maart niet stil. Houd de NAJK-site en de socials in de gaten voor het allerlaatste nieuws! Hierbij alvast een voorproefje:

Op vrijdag 7 maart is het Vrouwen & Voedsel event. NAJK is partner van dit evenement en zal hier in maart op terugblikken.
Op woensdag 26 maart organiseert NAJK samen met Interpolis een evenement over plantgezondheid in Lelystad, speciaal voor jonge ondernemers die actief zijn in de akkerbouw en open teeltsector.
Op vrijdag 28 maart organiseert NAJK samen met POV de landelijke jongerendag Varkenshouderij in Barneveld.

Partijen in de melkveehouderij sluiten convenant om aandeel ruw eiwit te verlagen

27 februari 2025

Organisaties uit de melkveehouderij, de zuivelsector, de diervoedersector, adviseurs en kennisinstellingen slaan de handen ineen om het aandeel ruw eiwit in melkveerantsoenen te verlagen. In een convenant zijn afspraken gemaakt om op deze manier de uitstoot van stikstof via mest te verlagen. Het doel is om het gemiddelde aandeel ruw eiwit in het totale rantsoen (ruwvoer & bijvoeding) van Nederlandse melkveebedrijven te verlagen van 163 gram per kg droge stof in 2023 naar maximaal 160 gram per kilogram droge stof in 2025 en 158 gram per kilogram droge stof in 2026. De normen worden periodiek geëvalueerd.

Vanwege een wijziging in de Meststoffenwet in verband met de maximale mestproductie mag de Nederlandse veehouderij dit jaar minder mest produceren. Zowel de nationale als de sectorale mestproductieplatfonds voor stikstof en fosfaat zijn per 1 januari 2025 verlaagd. In de wet is geregeld dat als de (melk)veehouderij het sectorale plafond overschrijdt én/of het nationale plafond overschreden wordt, een generieke korting toegepast kan worden op de productierechten (fosfaatrechten), en er minder dieren gehouden mogen worden. Door een lager aandeel ruw eiwit in het rantsoen van melkkoeien kan de uitstoot van stikstof via mest verlaagd worden. Deze maatregel kan dus bijdragen aan het voorkomen van een generieke korting in de melkveehouderij. Daarnaast kan het helpen de mestmarkt te ontlasten, de afzetkosten van mest voor individuele melkveehouders te beperken en de uitstoot van ammoniak te verlagen.

Afspraken convenant

In het convenant zijn verschillende afspraken gemaakt om melkveehouders te ondersteunen bij het verlagen van het ruw eiwit in rantsoenen. Zo lanceert ZuivelNL een ureum benchmark. Het ureumgetal in melk is een belangrijke indicator voor de balans tussen energie en eiwit en het aandeel ruw eiwit in het rantsoen. Via de benchmark krijgen melkveehouders door het jaar heen beter inzicht in het verloop van het ureum ten opzichte van vergelijkbare bedrijven en de voorgaande jaren. Daarmee kunnen melkveehouders eerder en beter bijsturen op het rantsoen.

De diervoedersector zet een monitoringssysteem op, om het ruw eiwitgehalte in de rantsoenadviezen inzichtelijker te maken. Verder moeten maatregelen uit het convenant op termijn gaan aansluiten op de aanpak van de minister met betrekking tot bedrijfsgerichte doelsturing en de aangekondigde actieagenda Stoffenbalans zoals verwoord in de Kamerbrief van 21 oktober 2024.

Melkveehouders met een relatief hoog aandeel ruw eiwit in het rantsoen worden door adviseurs van diervoederbedrijven en onafhankelijk adviseurs begeleid om het aandeel ruw eiwit verantwoord te verlagen. Financieel adviseurs maken de financiële voordelen inzichtelijker en de zuivelsector start een campagne om het belang van het verlagen van het aandeel ruw eiwit actief te onderstrepen.

Gedragen aanpak

De aanpak die wordt voorgesteld in het breed gedragen convenant is mede gebaseerd op de opgedane kennis en ervaring in de projecten Koe & Eiwit en het Netwerk Praktijkbedrijven. Het ministerie van LVVN ondersteunt het convenant door bij te dragen aan kennisdeling en communicatie over het verlagen van het ruw eiwitgehalte in het rantsoen. Ook worden de ervaringen en inzichten die zijn opgedaan, en de komende tijd verder worden opgedaan, benut in de uitwerking van bedrijfsgerichte doelsturing.

Het convenant is ondertekend door Nevedi, LTO Nederland, NAJK, DDB, Netwerk Grondig, De Natuurweide, ZuivelNL, NZO, Vereniging van Accountants en Belastingadviseurs (VLB), Boerenverstand, PPP Agro Advies, Groeikracht en WUR.