Nederland staat wereldwijd bekend om zijn ondernemerschap en de kwaliteiten van de ondernemers die in alle sectoren over de wereld actief zijn. Ondernemerschap bloeit op door een reeks van factoren, maar één van de belangrijkste lijkt toch wel stabiliteit te zijn. Een besef dat ons de afgelopen weken pijnlijk duidelijk is geworden.

Ondernemen en stabiliteit lijken op het eerste gezicht misschien tegenstellingen. Maar ondernemers hebben behoefte aan een stabiele omgeving om een gedegen bedrijfsstrategie op te zetten en hun bedrijf op te kunnen bouwen. Een stabiele omgeving bestaat voor ondernemers uit veel facetten. Een basisvereiste is politieke en financiële rust. We hebben de voorbeelden gezien in de Noord-Afrikaanse landen, maar ook nu tijdens het conflict tussen Rusland en Oekraïne blijkt maar weer hoe belangrijk deze twee pijlers van het ondernemersklimaat zijn.

Hierop aansluitend moet het politieke klimaat worden benoemd, Daarbinnen worden de kaders geschept, waardoor ondernemerschap kan worden gestimuleerd of juist als algemeen goed of vanzelfsprekendheid teniet worden gedaan. Duidelijkheid in beleid en daardoor een stabiele omgeving, zijn essentieel voor ondernemerschap. Ondernemers hebben dit nodig zodat zij zich kunnen richten op hun ambacht: ondernemen. De dynamiek van prijs en aanbod, vernieuwing en ambitie behoren al onze aandacht te vragen en te krijgen, onduidelijke politieke strategieën, geheime ambtelijke agenda’s of onverwacht veranderende regelgeving niet.

Maar ook de structuur van de bedrijven zelf is van groot belang. Het gezinsbedrijf. Die structuur is voor ons misschien wel een vanzelfsprekendheid geworden. De waarde daarvan wordt bovendien al snel minder gewaardeerd dan politieke rust en stabiliteit, maar is daarom niet minder belangrijk: de structuur vormt ons fundament en vormt de basis van ons ondernemerschap. Het gezinsbedrijf is van oudsher, van generatie tot generatie en zonder veel hebzucht opgebouwd. Langzaam, maar krachtig. Het gezegde “alleen kun je sneller, maar samen kom je verder!” doet misschien wel het meeste recht aan hoe we het huidige gezinsbedrijf moeten bestempelen: een stabiel en bewezen succesvol bedrijfsmodel dat wellicht met een nieuw sausje nog jaren mee kan.

Wellicht. Maar niet vanzelfsprekend. Want de stabiliteit die wij als ondernemers verlangen mag niet verward worden met stilstand. De Nederlandse land- en tuinbouw is de stuwende kracht achter onze economie. Opererend in een strak kader van maatschappelijke wensen en eisen, omzoomd door wet- en regelgeving. Stabiliteit staat synoniem voor vooruitgang. Onze inventiviteit schuilt in de kracht om oplossingen te vinden voor nieuwe maatschappelijke normen. Ons sterke fundament, het familiebedrijf, maakt dat we daarop kunnen anticiperen. De basis is immers goed.

De basis is echter niet onwrikbaar gebleken. Aan de pijlers van een goed ondernemersklimaat wordt namelijk gezaagd. Generaties lang hebben we het opgebouwd. Langzaam en krachtig. Tussen alle dynamiek in de politiek, Nederland en de wereld door. En misschien zijn we daardoor onzichtbaar geworden. We zijn in Nederland stabiliteit wel degelijk gaan verwarren met stilstand. We begaan een grote fout, want in reactie op die angst wordt door de politiek nu koortsachtig geprobeerd om vooruitgang te pushen. Reactief, zonder visie of samenhang. Zonder oog te hebben voor de complexiteit van het systeem. Vooruitgang kan je niet pushen. Vooruitgang verwelkom je door de rode loper uit te leggen. Door te faciliteren.

Wij zijn de ambitieuze ondernemers van de toekomst. Wij kennen maar één richting en dat is vooruit. Onze wet- en regelgeving zou diezelfde richting op mogen kijken. De blik op een vast punt aan onze horizon, gericht op de toekomst van onze land- en tuinbouw. Stabiliteit door consistent en coherent beleid. Stabiliteit is geen vanzelfsprekendheid: verwelkom het.

Koen Bolscher
Dagelijks bestuurder NAJK, portefeuille melkveehouderij
Reageren? Kbolscher@najk.nl

Tekst: Ramon Klaassens
Illustratie: Henk van Ruitenbeek

De discussie over jonge boeren in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid wordt volop gevoerd. Europa heeft aanpassingen doorgevoerd, waardoor maatschappen met minimaal een jonge boer ook in aanmerking komen voor subsidieregelingen voor jonge boeren. Hieronder valt ook een samenwerking tussen een oudere en een jonge boer, zoals ouder-kindmaatschappen.

Om te zorgen dat het beperkte budget van de Jonge Landbouwersregeling hierdoor niet helemaal overvraagd wordt, is NAJK in gesprek gegaan met het ministerie van Economische Zaken. Zij gaven aan dat de regeling in grote lijnen blijft zoals die nu is. Er zijn echter twee belangrijke verschillen: maatschappen komen ook in aanmerking en het uitbetaalde subsidiebedrag wordt bepaald op basis van het aandeel eigen vermogen van de jonge boer. Als je het bedrijf hebt overgenomen, zal er niks veranderen. Zit je in maatschap, dan wordt de hoogte van het subsidiebedrag afhankelijk gemaakt van jouw aandeel eigen vermogen.

Welke voorwaarden er nog zullen komen is onbekend, omdat dat door de provincies wordt ingevuld. We zullen deze lobby dan ook met zijn allen moeten voeren om zo tot een sterke regeling te komen. Het begin tot dusver lijkt goed, nu is het zaak dat het ook goed eindigt. Via www.najk.nl word je op de hoogte gehouden.

 

 

‘Tanken’ uit het stopcontact, oftewel elektrisch rijden. Er zijn veel mogelijkheden op agrarische bedrijven om stroom op te wekken, toch lijkt deze duurzame ontwikkeling in de landbouwmechanisatie nog ver weg. Landbouwkundig ingenieur Paul van Ham ging de uitdaging aan en startte vier jaar geleden de ontwikkeling van een elektrisch aangedreven werktuigendrager voor rijpadensystemen. De zogenoemde ‘Multi Tool Trac’ rolt aankomende zomer uit de fabriek.

Tekst: Ellen van den Manacker

Rijpaden

Gespecialiseerd in grondbewerking trok de rijpadenteelt, waarbij met onbereden teeltbedden wordt gewerkt, de aandacht van Paul van Ham. Fabrieksklare machines voor de rijpadenteelt waren er niet, dus startte Van Ham vier jaar geleden een zoektocht naar wensen en mogelijkheden voor de onbereden beddenteelt.

De ideale machine

Samen met een groep van zeven Nederlandse rijpadentelers werd de ideale machine geschetst. Belangrijke ontwerpeisen waren een brede en variabele spoorbreedte, ruimte tussen de voor- en achteras voor alle werktuigen en RTK-GPS besturing. “Elektrische aandrijving zou het landbouwwerktuig compleet maken”, vertelt Van Ham. “In het kader van duurzaamheid zou het fantastisch zijn als de boer zelf zijn stroom opwekt en daar zijn machines op kan laten rijden.”

Het resultaat

Dus ging Paul van Ham samen met Machinefabriek Bossenkool, Wissels Techniek en Van Ham Organisatie & Advies aan de slag. Het resultaat: een langwerpig voertuig van 5,5 meter met vele onzichtbare technische snufjes. Zo worden alle wielen aangedreven door een elektromotor, heeft het werktuig drie posities voor hefinrichting en aftakas, is de cabine traploos verstelbaar over de gehele lengte van het frame en de spoorbreedte van het voertuig traploos instelbaar tussen de 225 en 325 centimeter.

Motoren

De vier elektrische wielmotoren, met een totaal vermogen van 88 kWh, van de Multi Tool Trac worden bijgestaan door een zes cilinder dieselmotor van 140 kW (185 pk). “De elektrische motoren kunnen anderhalf uur draaien bij lichte landbewerking als schoffelen en zaaien. Bij zwaardere werkzaamheden, of als de accu leeg is, wordt de dieselmotor ingeschakeld. De draaiende dieselmotor zorgt ervoor dat een generator automatisch wordt ingeschakeld die de accu weer oplaadt”, legt Van Ham uit. “Voor extra kracht kan de 88 kWh gedurende vijf minuten verdubbeld worden tot 176 kWh, dat is bijna 240 pk”.

Brandstofbesparing

“Ten opzichte van een reguliere trekker bespaart de Multi Tool Trac 20 procent brandstof”, schat Van Ham. Om het zo duurzaam mogelijk te houden heeft de ontwerper ervoor gezorgd dat de dieselmotor draait in een optimaal traject. “De krachten van de elektrische motor en de dieselmotor worden gebundeld, waardoor ze elkaar versterken”, zo vertelt Van Ham. “Elektrische pk’s moet je anders bekijken dan diesel pk’s. Het elektrische vermogen is direct voor 100 procent beschikbaar als trekkracht. Bij een trekker met dieselmotor wordt het vermogen veel minder efficiënt omgezet in trekkracht.”

De prijs

De Multi Tool Trac wordt de eerste ‘betaalbare’ elektrische trekker. Een exacte prijs kan Van Ham nog niet noemen. Rond de € 250.000 is de verwachting. “De machine is duurder dan een gangbaar model, maar de boer kan er ook veel mee besparen”, aldus Van Ham. “Die besparing is voornamelijk zichtbaar bij meeropbrengst van de teelt en de brandstof.”

Op de markt

In de fabriek wordt op dit moment de laatste hand gelegd aan de Multi Tool Trac, die aankomend seizoen uitvoerig getest wordt bij twee akkerbouwers in Nederland. “Als alle kinderziektes na de ‘testperiode’ eruit zijn gehaald, willen we een serie Multi Tool Tracs uitbrengen. Omdat we een kleinschalige insteek hebben, zal de Multi Tool Trac op de wensen van de klant worden ingericht”, vertelt Van Ham.

 

Meer informatie over de Multi Tool Trac is te vinden op www.multitooltrac.com.

 

Brandstofkosten stijgen: slim omgaan met brandstof wordt daarom steeds belangrijker. De deelnemers van het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ beseffen dit maar al te goed. De boeren die aan het netwerk deelnemen hebben gronden op afstand van hun bedrijf liggen. De grote afstand zorgt ervoor dat er meer brandstof wordt verbruikt en dus meer kosten worden gemaakt. Bovendien leidt veel transport over de weg naar deze percelen voor gevaarlijkere verkeerssituaties. Dat moet slimmer kunnen, dachten de boeren van praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ en gingen aan de slag om het dieselverbruik op hun bedrijf omlaag te brengen.

Tekst: Kirsten Haanraads
Illustratie: Henk van Ruitenbeek

Wat kan je doen om minder brandstof te verbruiken en toch de percelen die op afstand liggen bewerken? Er zijn volop ideeën: kiezen voor gewassen die minder werkgangen nodig hebben, zuinig rijden, een loonwerker inhuren, grond verhuren of grond verkopen. De deelnemers aan ‘Minder Toeren’ willen weten wat de precieze winst is van deze maatregelen en hoe die maatregelen zich ten opzichte van elkaar verhouden. In het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ wordt het dieselverbruik van de verschillende maatregelen met elkaar vergeleken en uitgedrukt in kosten. Ook tijdsbesparing en voordelen voor verkeersdrukte en verkeersveiligheid worden hierin meegenomen.

Onlangs werd door het praktijknetwerk een beslismodel ontwikkeld. Dit beslismodel moet boeren op een eenvoudige manier inzicht geven in de extra kosten die een gewas op afstand met zich meebrengt. De uitkomst wordt bepaald door extra kosten van land op afstand te delen door de kVEM-opbrengsten per hectare van een bepaald gewas voor een bepaalde afstand. Basis voor de getallen vormen het Handboek Kwantitatieve Informatie Veehouderij en Akkerbouw, het Handboek Melkveehouderij, experts van DLV en Cumela. Dankzij deze nieuwe, praktische tool kunnen verschillende gewassen bij verschillende afstanden met elkaar worden vergeleken en ziet de boer eenvoudig welk gewas de minste extra kosten / kVEM geeft bij een bepaalde afstand.

De eerste inzichten zijn nu al van grote waarde voor de boeren die meedoen. Bijvoorbeeld: bij een perceel van vijf hectare geeft het telen van gras, inclusief bemesting, controle, maaien, schudden, kuilen en het toedienen van kunstmest al snel 138 transportbewegingen per jaar. Bij korrelmais ligt dat op 90 transportbewegingen en bij graangewassen met 50 transportbewegingen nog minder.

“Dit betekent dat gras telen op vijf kilometer afstand al snel € 150,- per hectare meer kost dan dichtbij. Voor maïs is dat ongeveer € 200,- per hectare. Dat is absoluut gezien een groot verschil maar per kVEM omgerekend weer niet. Dit is sterk afhankelijk van de verwachte opbrengst en grondsoort”, aldus Freerk Oudman, projectleider bij DLV.

De nieuw ontwikkelde tool kan boeren ook helpen bij de keuze voor de aankoop of huur van grond op afstand. Het is mogelijk om te bepalen wat de maximale prijs mag zijn en welk gewas kostentechnisch de beste keus is. Het rekenmodel wordt de komende tijd verder ontwikkeld en verbeterd. Vind jij het interessant om te volgen welke kennis de boeren uit het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ opdoen? Neem dan een kijkje op de website www.verantwoordeveehouderij.nl