In het project ‘Waardecreatie in Ketens’ wordt door supermarkten, verwerkers, boeren en tuinders gewerkt aan toekomstgerichte ketens. Afgelopen maanden hebben in dat licht de eerste gesprekken plaatsgevonden met verschillende ketenpartners. Tevens zijn de initiatiefnemers (LTO Nederland, NAJK en Rabobank) gekomen tot een duidelijk doel van het project, welke dient als basis voor de verdere uitwerking.

“Ruim drie maanden geleden zijn we dit project gestart. Daarin zijn grote ambities uitgesproken. Een project van deze omvang, waarbij alle ketenpartijen betrokken zijn, is eigenlijk nog nooit eerder vertoond. Dat zorgt voor complexiteit, waardoor het soms vallen en opstaan is”, aldus Sjaak van der Tak, voorzitter LTO Nederland. Begin juni van dit jaar vonden de eerste gesprekken met supermarkten plaats. “De schappen van de twee grootste Nederlandse supermarkten staan inmiddels meer open voor de gezonde en verse producten van Nederlandse boeren en tuinders. Dat zorgt voor een sterkere positie in de binnenlandse markt. In vervolggesprekken met supermarkten zullen we dit verder uitbouwen en werken aan gezamenlijke waardecreatie voor de lange termijn.”

Het doel van Waardecreatie in Ketens is om supermarkten, verwerkers, boeren en tuinders samen te laten werken aan het uitbouwen van ketens, waarin de boer een zakelijke partner is met wie voor de lange termijn een onderscheidend product ontwikkeld wordt – waarvoor de consument bereid is een meerprijs te betalen. De boer is in die benadering dus geen uitwisselbare leverancier van een grondstof. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan het opzetten van een business school, waarin de kennis van alle ketenpartijen samen komt. Deelnemers aan de business school wordt geleerd keten-denken in de dagelijkse praktijk toe te passen.

Vervolgstappen
De komende tijd wordt benut om zoveel mogelijk partijen uit de keten bij het project aan te laten haken. Zo werd afgelopen woensdag een stakeholderbijeenkomst georganiseerd voor betrokken partijen, die het initiatief toejuichen en willen ondersteunen. De projectorganisatie zet gesprekken voort, waaronder met drie grote supermarktketens.

Tot het einde van dit jaar is het project in de opstartfase. Daarin worden kansen en eventuele risico’s gedefinieerd. Daarnaast gaan verwerkers, supermarkten, boeren en tuinders samenwerken in enkele geregisseerde projecten, die zullen dienen als inspiratie voor succesvolle samenwerking. Daarbij ligt de nadruk op het versterken van het onderlinge vertrouwen én het realiseren van waarde voor alle partijen in de keten.

Een coalitie van partijen in de melkveehouderij heeft een voorstel opgesteld voor een vitale melkveehouderij in Nederland. LTO Nederland, het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en de Rabobank hebben de afgelopen maanden de Coalitie Toekomstbestendige Melkveehouderij (CTM) gevormd.

Zij presenteert een doorgerekend pakket aan maatregelen gericht op de toekomst van de melkveehouderij in Nederland. De reductie van stikstof op verschillende typen melkveebedrijven staat daarin centraal, maar de ketenpartijen hebben bij de samenstelling van het pakket ook rekening gehouden met neveneffecten voor milieu, energie en klimaat. De partijen stellen investeringen voor in stallen, grond en management.

Inhoud van het voorstel
Het voorstel heeft drie kenmerken:

1. de coalitie richt zich op de ‘blijvers’. De coalitie wil de toekomst voor een vitale melkveehouderij in Nederland veilig stellen. Met dit voorstel biedt zij perspectief aan melkveehouders die hun bedrijf willen voortzetten;
2. het is gebaseerd op een combinatie van managementmaatregelen, structuurversterking en aanpassing van stalsystemen op basis van bestaande technieken.
3. het vereist additioneel een eenmalige noodzakelijke minimale investering van de overheid van 1,3 miljard euro in totaal tot 2030. Dit bedrag is tenminste noodzakelijk voor de niet-productieve reductiemaatregelen van ammoniak in de melkveehouderij blijkt uit de doorrekening door WUR (stal, wateropslag en extra grond). Het bedrag komt boven op de reguliere investeringen die nodig zijn voor een toekomstbestendige melkveehouderij. Dit betekent dat melkveehouders dit niet zelf kunnen dragen. Hiervoor doen wij een beroep op de overheid.

De maatregelen voorzien onder meer in managementmaatregelen zoals efficiënter voeren, met water bemesten en meer weidegang. De coalitie stelt voor om bestaande stallen versneld emissiearm te maken en nieuwe stalsystemen toe te passen die met vooruitstrevende technieken stikstofemissie reduceren. Ook vragen partijen investeringen in meer grond voor de melkveehouderij, bij voorbeeld door het instellen van een grondfonds en door in bepaalde gebieden grond te herverkavelen. Daardoor kan de melkveehouderij extensiever worden wat leidt tot minder uitstoot per hectare en wordt de structuur van de sector versterkt.

Doorrekening WUR
Wageningen University & Research (WUR) heeft de maatregelen doorgerekend, rekening houdend met de verwachte autonome ontwikkeling van de sector. WUR typeert het niveau van de maatregelen en de aansluiting bij de praktijk als realistisch en de implementatiegraad als ambitieus. WUR raamt de te verwachten reductie aan ammoniakuitstoot door de melkveehouderij in 2030 op 28% ten opzichte van 2018 en de extra (eenmalige) investeringen voor ammoniakmaatregelen in stallen, wateropslag en grond op 1,3 miljard euro.

Inhoudelijke toelichting
Het gaat volgens Wil Meulenbroeks, voorzitter van de LTO-vakgroep Melkveehouderij om een degelijk, sterk onderbouwd voorstel dat melkveehouders perspectief biedt. “Onze leden hebben behoefte aan concrete mogelijkheden die toekomst bieden. Dat blijkt steeds weer, in gesprekken met onze leden en bestuurders, en laatst ook in de enquête die door ruim 1.300 melkveehouders werd ingevuld. Dit pakket bevat doorgerekende maatregelen die nu al beschikbaar zijn. Ze stellen de blijvers in onze sector in staat een bijdrage te leveren aan het vlot trekken van het stikstofdossier. Daarover gaan we nu verder in gesprek met onze leden.”

Het pakket biedt volgens Marije Klever (NAJK-bestuurslid Melkveehouderij) ook jonge melkveehouders de gelegenheid hun bedrijf te ontwikkelen. Daarbij is wel van belang dat die ruimte er ook komt voor de bedrijven die vóór de Raad van State-uitspraak op basis van de Programmatische Aanpak Stikstof mochten rekenen op een vergunning (de zogenoemde PAS-melders en interimmers). “Reductie van stikstof kan pas plaats vinden als je bedrijf legaal is”, aldus Klever.

De maatregelen zijn door WUR doorgerekend op bedrijfsniveau. De doorrekening laat zien wat de maatregelen betekenen voor verschillende bedrijfstypen. Elke melkveehouder kan de reductiemaatregelen nemen die passen bij zijn of haar bedrijfsvoering. “De ketenpartijen zullen melkveehouders daarbij zo veel als mogelijk ondersteunen. Maar zuivelondernemingen zullen in geen geval dwingende of verplichtende maatregelen nemen om de uitstoot van stikstof op melkveebedrijven terug te brengen”, zegt Oscar Meuffels, directeur van de NZO.

“Dit initiatief stelt ondernemers in staat om hun bedrijf toekomstbestendig te maken op de manier die hen het beste past”, stelt Marijn Dekkers, sectormanager Melkveehouderij bij Rabobank. “Als strategisch partner van vele melkveehouders vindt Rabobank het belangrijk om bij te dragen aan nieuw perspectief voor de sector. Met dit voorstel brengen we samen met onze partners in beeld wat nu al mogelijk is. Daarmee geeft het een impuls aan een vitale en toekomstbestendige sector.”

Bestuurlijke reacties
De voorzitter van LTO Nederland, Sjaak van der Tak, reageert bijzonder positief op de voorstellen uit de melkveehouderijsector. “De melkveehouderijsector neemt verantwoordelijkheid met deze integrale aanpak.” Het voorstel past volgens hem in ‘Duurzaam Evenwicht’, het voorstel dat LTO Nederland onlangs met andere partijen deed om de stikstofuitstoot versneld te reduceren. “Met ‘Duurzaam Evenwicht’ helpen we ook nog piekbelasters uit alle economische sectoren, door naast brede innovatie ook vrijwillige verplaatsing en vrijwillige opkoop voor te stellen. Dat is geen onderdeel van deze doorrekeningen, maar zie ik mogelijkheden om het – en samenspraak met onze leden – in te passen.”

“Als NAJK staan we voor de toekomst van de jonge boer, met dit plan bouwen we daar aan. Daarom staan we als NAJK hier achter”, stelt Roy Meijer, NAJK-voorzitter.

Hein Schumacher, voorzitter van de NZO: “Onze leden zijn gebaat bij vitale melkveebedrijven. Want hun toekomst is ook onze toekomst. Uitvoering van dit voorstel is daarom van belang voor zowel ons als voor de hele keten.”

In de visie van de Rabobank is de land- en tuinbouw onmisbaar is voor de kwaliteit van leven in Nederland. “Hiervoor hebben we een veerkrachtige melkveehouderij nodig. Een sector waar (jonge) melkveehouders toekomst hebben en die tegemoet kan komen aan maatschappelijke wensen”, reageert Carin van Huët, directeur Food en Agri Nederland bij Rabobank.

Webinar
Op maandagavond 14 juni organiseert NAJK een webinar over het CTM-plan voor haar leden. Dagelijks bestuurder Marije Klever zal dit webinar begeleiden en de vragen die bij jullie spelen beantwoorden. Houd onze website en Facebookpagina in de gaten voor de inloglink.

Bijlages:
Notitie ‘Naar een vitale, emissiearme melkveehouderij met toekomst’
Samenvatting
Infographic
Doorrekening WEcR

 

---

                                    

Afgelopen woensdag, 27 januari, heeft de Raad van State (RvS) geoordeeld dat het ministerie van LNV de locatiegegevens van tien PAS-melders bekend moet maken. NAJK maakt zich grote zorgen over de gevolgen van deze bekendmaking waarbij privacygevoelige informatie op straat komt te liggen. Bedrijven die altijd te goeder trouw hebben gehandeld, maar nu in een illegale situatie zijn terecht gekomen, worden benadeeld.

De specifieke reden dat de RvS op deze wijze heeft geoordeeld, is dat het hier gaat om emissiegegevens die samenhangen met de locatie. Dit is volgens de rechter belangrijk, omdat de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) in vergelijking met andere soorten informatie minder mogelijkheden biedt om het verstrekken van milieu-informatie te weigeren, in het bijzonder bij emissiegegevens. Het ministerie van LNV heeft echter altijd betuigd dat het hier gaat om privacygevoelige informatie en dat juist daarom deze gegevens niet daar buiten gebracht zouden moeten worden. Een PAS-melding heeft namelijk vrijwel altijd betrekking op een boerenbedrijf waar de ondernemer met zijn familie woont en werkt. ‘Bedrijfsgegevens’ hebben daarom een sterk persoonlijk karakter. De rechter heeft echter anders geoordeeld.

Minister Schouten heeft meerdere malen in de Tweede Kamer genoemd dat zij PAS-melders gaat legaliseren. Ook in de nieuwe stikstofwet waarover de Eerste Kamer nog moet stemmen staat dit. NAJK blijft benadrukken dat boeren met een PAS-melding volgens de wet hebben gehandeld en dat zij niet de dupe mogen worden van het falende systeem. De angst is dat de gegeven van de PAS-melders gebruikt zullen worden voor het opstarten van procedures. ‘Het kan niet zo zijn dat de continuïteit van bedrijven die niks fout hebben gedaan in het geding komt, legaliseren is de enige optie’! Het legaliseren heeft door de uitspraak van RvS nog meer prioriteit gekregen”, aldus NAJK-voorzitter Roy Meijer.

Lees de hele uitspraak van de Raad van State hier.

Belangenbehartiger NAJK is toegetreden aan de stuurgroep van Praktijkcluster Agro CIV Groen. Daarmee heeft de organisatie direct invloed op de activiteiten van het cluster. NAJK bestuurslid Leendert Jan Onnes neemt plaats in het overleg: “Met onze deelname willen wij jongeren een stem in geven in de invulling van het onderwijs. Daarnaast komen diverse uitdagingen op de landbouw af. De jongeren zijn bepalend in het succes hiervan. Dat begint bij het onderwijs.”

Praktijkcluster AGRO is een van de vijf praktijkclusters onder CIV Groen. Zeven groene-mbo’s zijn aangesloten bij dit cluster en trekken samen op om de driehoek van onderwijs, bedrijfsleven en onderzoek aan elkaar te verbinden binnen akkerbouw en agrarisch loonwerk. Projectleider Miriam van Bree geeft invulling aan deze verbinding en zorgt dat alle partijen zijn aangehaakt, waarbij het steeds draait om leven lang leren, te beginnen bij de mbo-student. Ze is dan ook blij dat NAJK is toegetreden tot de stuurgroep “NAJK staat voor de jonge boeren, en dat een belangrijke doelgroep waar we dit allemaal voor doen. Het is belangrijk hen op alle mogelijke wijze te betrekken bij innovaties en kennisdeling in de sector.” Naast NAJK zijn BO – Akkerbouw, Cumela Nederland, LTO Nederland, vakgroep Akkerbouw en Bionext actief binnen het praktijkcluster.

Kennis over bodem stimuleren
NAJK zet zich op verschillende manieren in om nieuwe kennis bij de jonge boeren te verspreiden. Momenteel draait het project ‘Een duik in de Bodem 2.0’ met het spel de ‘BodemBattle’ en de verdieping ‘BodemMasters’. Met het spel interesseert NAJK-jongeren voor het thema ‘bodem’ en geeft daarbij praktische handvatten om de bodemkwaliteit te verbeteren. In dit spel strijden de studenten in groepen tegen elkaar in de verschillende categorieën: pech of kans, vragen, battle, discussie en tekenen. Mbo-studenten hebben het spel al met veel enthousiasme gespeeld in de akkerbouwlessen.

Online akkerbouwdagen
Op dit moment organiseert Praktijkcluster Agro Akkerbouwdagen, een reeks donderdagen waarop sprekers uit het bedrijfsleven een podium krijgen om studenten mbo te informeren én inspireren op actuele thema’s uit de praktijk. Dit jaar natuurlijk geen fysieke bijeenkomst maar een online-webinar. Daarom zijn belangstellende uit de sector ook van harte welkom deel te nemen aan een van de webinars. Meer informatie https://www.groenpact.nl/praktijkcluster-agro