Eind december 2020 heeft de EU overeenstemming bereikt over het Meerjaren Financieel Kader 2021-2027 en besloten tot de instelling van het COVID19 Herstelfonds. Aan Nederland is 52,2 miljoen euro toegekend voor de jaren 2021 en 2022. Dat bedrag wordt toegevoegd aan het budget voor het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) in de transitieperiode van het Plattelandsontwikkelingsprogramma Nederland (POP3+). Binnenkort worden door betrokken overheden besluiten genomen over het POP3+. De besluitvorming raakt boeren en tuinders in hun inkomenspositie en mogelijkheden om te investeren in hun bedrijf. LTO Nederland en NAJK hebben in een brief aan minister Schouten aangedrongen om POP3+ en het COVID19 Herstelfonds aan te scherpen.

LTO Nederland en NAJK dringen er op aan POP3+ en het COVID19 Herstelfonds aan te scherpen op vier hoofdprioriteiten:

1. Directe ondersteuning van inkomens door beperking overheveling
   Covid19 crisis treft ook in de land- en tuinbouw veel bedrijven. De inkomens van agrarisch ondernemers zijn gedaald en vooruitzichten voor dit jaar zijn in veel sectoren wederom matig. LTO Nederland en NAJK vinden een beperking van overheveling nodig – deze geeft direct enige steun aan de inkomens van agrarische ondernemers. Ook geeft het een belangrijk signaal dat de inkomensproblematiek serieus wordt genomen. Overheveling betekent dat de basis ha toeslag en extra toeslag jonge landbouwers (pijler 1) wordt verlaagd en het betreffende budget wordt besteed in het kader van het POP3 in pijler 2.
2. Investeren in maatschappelijke opgaven verbinden met versterken economische vitaliteit
   Agrarisch ondernemers staan voor grote maatschappelijke opgaven op het gebied van onder andere water, klimaat, stikstof en biodiversiteit. Ondernemers moeten daarom blijven investeren in kennis en bedrijfsmiddelen om zich aan te passen aan veranderende eisen en omstandigheden. LTO Nederland en NAJK dringen er op aan dat in het POP3+ extra prioriteit wordt gegeven aan maatregelen die gericht zijn op het ondersteunen en stimuleren van kennisoverdracht en investeringen door en op de bedrijven met het oog op de genoemde opgaven.
3. Versterken positie jonge boeren bij bedrijfsovername
   LTO Nederland en NAJK noemen de opvolging van agrarische bedrijven als andere belangrijke prioriteit. De recent verschenen cijfers over agrarische bedrijfsopvolging schetsen een zorgelijke situatie. Een voldoende aantal bedrijven in de toekomst is noodzakelijk voor behoud van de landbouwinfrastructuur, een netwerk van bedrijven in de keten en de beschikbaarheid van hoogwaardige en betaalbare kennis.

4. Co-financiering en stroomlijnen uitvoering POP3+
   Voorlopige cijfers laten een daling in de EU-bijdrage voor het ELFPO budget voor 2021 en 2022 zien: €89,5 mln voor 2021 en €73,3 mln voor 2022. Aan de ELFPO bijdrage is een gelijk bedrag co-financiering gekoppeld dat in hoofdzaak door provincies wordt toegezegd. Omdat provincies veel belang aan plattelandsontwikkeling hechten en sturen op de programmering en uitvoering zou het logischer zijn dat provincies hun bijdrage aan het POP handhaven en ook voor 2022 €89,5 mln toezeggen voor in het POP3 genoemde maatregelen.

Voor de uitvoering van POP3 regelingen is meer stroomlijning en afstemming tussen Rijk en provincies nodig. Ook de uitvoering van de Subsidie Jonge Landbouwersregeling (JOLA) zou nader moeten worden bezien. Logischer en doelmatiger is dat de regeling voor jonge boeren centraal – bijvoorbeeld onder regie van provincies –  wordt uitgevoerd met voor het hele land gelijke regelingsvoorwaarden.

Lees hier de volledige brief.

Vandaag wordt er in de Tweede Kamer gedebatteerd over het wetsvoorstel stikstofreductie en natuurverbetering. In de media verschijnen al verschillende berichten over een stikstofdeal die de minister van LNV en verschillende politieke partijen met elkaar gesloten hebben. NAJK verwacht na vanmiddag meer duidelijkheid over de inhoud van deze deal.

De afgelopen periode is NAJK samen met LTO, Agractie, Netwerk Grondig en Biohuis intensief in gesprek geweest met het ministerie van LNV en de politieke partijen. Onderwerp van gesprek was de stikstofwet waarover vandaag wordt gedebatteerd. NAJK heeft in deze gesprekken continu gehamerd op de volgende punten:

1. PAS-melders en knelgevallen moeten worden gelegaliseerd
2. Er moet een centraal stikstofregistratiesyseeem worden ingevoerd
3. De stikstofwet mist essentiële uitgangspunten die de agrarische sector hard gaan raken
4. Kostprijsverhoging moet worden voorkomen en innovatie moet alle ruimte krijgen

Inhoud nog onduidelijk
Vannacht is er door de minister met een aantal politieke partijen een stikstofdeal gesloten om deze wet door de Eerste en Tweede Kamer te loodsen. De inhoud is, behalve de informatie die vanuit de media naar voren komt, voor NAJK nog niet duidelijk.

Positieve geluiden
Hoewel de precieze inhoud van de deal vooralsnog onduidelijk is, lijken de volgende belangrijke punten binnen handbereik:

• PAS-melders en niet-melders worden gelegaliseerd onder de wet. Totdat deze ondernemers gelegaliseerd zijn, moet de minister afspraken maken met banken voor een kredietverlening. Voor interimmers komt een programma met handelingsperspectief.
• Beroepsverbod gaat uit de opkoopregeling. Boeren die willen verplaatsen kunnen geen nieuwe vestiging bouwen, maar wel een ander bedrijf overnemen.
• Sociaal-economische effecten worden meegenomen onder de wet en regelmatig geëvalueerd.
• De minister wordt opgeroepen met buurlanden afspraken te maken over grensoverschrijdende reductie.

De deal baart ook zorgen
Gebaseerd op de geruchten uit de media, lijken het niet alleen maar positieve berichten. Over de volgende punten maakt NAJK zich grote zorgen:

• NAJK heeft nog niets gelezen over een centraal registatiesysteem waarin een rode stopknop is verwerkt. Dit is volgens hen nodig om de agrarische sector te beschermen tegen het geweld van extern salderen.
• NAJK vraagt zich af of de extra reductie in 2035 überhaupt te realiseren is. Wil dit een kans van slagen hebben, moet er een enorme zak met geld komen.
• Het is ons absoluut niet duidelijk hoe een kostprijsverhoging voorkomen wordt.
• Er wordt gesproken over een nog te sluiten landbouwakkoord. Voor NAJK is het nog onduidelijk wat dit akkoord precies inhoud.

Voor nu is het afwachten wat de daadwerkelijke besluiten zullen zijn. NAJK roept in ieder geval alle politieke partijen op hun verantwoordelijkheid te nemen en de zorgpunten weg te nemen.

NAJK heeft samen met Natuurmonumenten, LandschappenNL, Netwerk Grondig, Federatie Particulier Grondbezit, Unie van Bosgroepen en BoerenNatuur een verzoek gedaan aan minister Schouten om gezamenlijk aan de slag te gaan met overgangsgebieden en om overgangsgebieden een prominente rol te geven in de invulling van het Programma Natuur. NAJK wil dat er vanuit Programma Natuur wordt geïnvesteerd in agrarisch beheer van gronden, waardoor geld vanuit deze pijler ook daadwerkelijk bij de boer terecht komt.

Het ministerie van LNV heeft als doel dat in 2030 minimaal de helft van de stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden een gezond stikstofniveau heeft. Om dit doel te bereiken trekt het ministerie van LNV de komende tien jaar twee miljard euro uit voor ‘vermindering stikstof’ en drie miljard voor Programma Natuur. Een onderdeel van Programma Natuur is ‘de overgangszone’. Overgangszones zijn nog niet verder gedefinieerd, maar de invulling ervan is cruciaal. De ondergetekenden van de brief willen dat men proefsgewijs inziet wat daadwerkelijk, zowel economisch als ecologisch, vooruitgang toont in een gebied.

NAJK steunt de oproep om overgangszones een prominente rol te geven in de invulling van het Programma Natuur. ‘’Het zou een gemiste kans zijn om natuur los te zien van de landbouw, want boeren werken elke dag met de natuur”, aldus Harold Overmars, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille leefomgeving. De inzet van NAJK is om het beschikbare budget uit dit Programma Natuur te gebruiken om boeren, welke kansen zien nabij Natura 2000-gebieden, deze kansen te laten benutten.

Voor NAJK staat vrijwilligheid, toekomstperspectief en langdurige zekerheid hoog in het vaandel. Deze onderdelen staan als voorwaarde in de brief benoemd voor de slagingskans van deze overgangsgebieden. Daarnaast vindt NAJK het belangrijk dat vrijkomende grond, door bijvoorbeeld opkoop van piekbelasters, te allen tijde in de sector blijft. “Met een zowel praktische als kritische blik proberen wij de rol van overgangsgebieden in het Programma Natuur een kans te laten worden voor de agrarisch ondernemer. Een kans waarbij die agrarisch ondernemer datgene kan doen wat het beste bij hem of haar past”, aldus Overmars.

Iedereen die zich afgelopen jaar heeft verdiept in het stikstofdossier weet hoe complex deze is. Onderzoek van Investico, platform voor journalistiek onderzoek, concludeerde woensdag 25 november dat het ‘stikstofprobleem’ simpel op te lossen is met het opkopen van slechts enkele agrarische piekbelasters. Dit onderzoek doet volgens NAJK geen recht aan de werkelijke complexiteit. Daarom is NAJK geïrriteerd dat deze berichtgeving zo groots werd uitgemeten en hiermee wederom de landbouw onterecht in een negatief daglicht wordt gezet.

De piekbelasters en het gebied dat gekozen is voor de berekeningen die ten grondslag liggen aan het onderzoek van Investico, liggen met name in het oosten van het land. Hier wordt relatief weinig bouwruimte gevraagd en zitten relatief veel agrarische bedrijven. Waren deze berekeningen meer in het westen van Nederland gemaakt dan waren andere, niet-agrarische piekbelasters, veel relevanter geweest. Dit maakt de berichtgeving heel eenzijdig en juist dat steekt NAJK.

Het is er NAJK alles aan gelegen om rust en toekomstperspectief te krijgen voor de jonge landbouwer. Het uit het verband trekken van de situatie en daarmee een verkeerd beeld schetsen, werkt dit tegen. De uitwerking van de stikstofoplossingen is een complex geheel waarin NAJK blijft zoeken en strijden naar een manier waarbij dit kan zonder dat dit het einde betekent van ontwikkelingsperspectief voor hen die door willen!