Verduurzaamt onze bodem wel met ons mee?

We leven allemaal van het fundament van de succesvolle landbouw: de vruchtbare bodem. Verwachtingen vanuit de consument worden steeds kritischer. Voedsel moet gezond zijn, een mooi uiterlijk hebben en tegelijkertijd voor een lage prijs in de winkel liggen. Het aantal monden om te voeden blijft wereldwijd toenemen. De groei in voedselproductie kan daardoor niet achterblijven. Onze landbouwgronden staan hierdoor sterk onder druk. De landbouw wordt steeds duurzamer, maar hoe gaat het met onze bodem?

Tekst: Renske Smids
Illustratie: Henk van Ruitenbeek

Hoewel de bodem in theorie hernieuwbaar is, hebben ernstig verstoorde bodems vele jaren nodig om volledig te herstellen. Die tijd is er meestal niet. Het behouden, herstellen en verbeteren van de bodemkwaliteit is erg belangrijk voor een duurzame landbouw op lange termijn. Duurzaam bodembeheer is een term die we in onze oren moeten knopen. Om dat te bereiken moet de focus verdeeld worden over het management op de bodemsamenstelling, de bodemstructuur en de biodiversiteit. Bij een goed evenwicht in deze samenhangende factoren blijft onze bodem op lange termijn een vruchtbare bron voor de landbouw. Maar wat houden deze factoren nou precies in?

Bodemsamenstelling

Organische stof, ook wel het zwarte goud van de bodem genoemd, is het belangrijkste onderdeel van de bodem. Het is essentieel voor verschillende functies, zoals het binden van voedingsstoffen, het verontreinigen, het creëren van een losse structuur, een goede vocht- en luchthuishouding en daarmee ook de biodiversiteit. Het gehalte organische stof is erg dynamisch. De boer zet zich in voor een juist organische stofniveau door bijvoorbeeld de aanvoer van mest en compost. Het verschil tussen aanvoer en afbraak bepaalt de hoogte van het gehalte. Het is belangrijk dat dit in balans is. Een goede balans zorgt dat de bodem minder snel uitgeput raakt.

Bodemstructuur

De structuur van de bodem wordt bepaald door de mate van kluitvorming. Door de organismen die in de bodem leven plakken losse deeltjes aan elkaar. Een losse bodemstructuur is belangrijk voor onder andere ongestoorde wortelgroei, wateropslag, verluchting, bodemleven en anti-korstvorming. Verdichting is onder andere te voorkomen door middel van afwatering, drukvermindering, minimale landbetreding en het plaatsen van vee.

Bodembiodiversiteit

Een actief bodemleven zorgt voor voedingstoffen, een goede structuur en weerstand tegen plantziekten. Veel telers hebben interesse in het verbeteren van de bodembiodiversiteit, maar weten niet waar te beginnen. Helaas bestaat er geen handboek dat je hierbij kan helpen. Biodiversiteit is namelijk afhankelijk van vele aspecten zoals grondsoort, vruchtwisseling en het type bedrijf.

BoerenBattle, jouw bewustwording

Het nieuwe spel van NAJK, BoerenBattle, speelt met spelelementen over bodem, klimaat, energie, water en landjepik in op de bewustwording van de jonge boeren en tuinders. Wil jij op ludieke wijze meer inzicht krijgen in onder andere de bodem? Neem dan contact op met Wolter Neutel via wneutel@najk.nl.