‘Betrek het hele gezin bij overname familiebedrijf’

7 december 2017

Veel agrarische familiebedrijven hebben in het opvolgingsproces te weinig aandacht voor de sociale en emotionele kanten van een bedrijfsovername. Ook worden de broers of zussen die het bedrijf niet overnemen vaak onvoldoende betrokken. Dit blijkt uit onderzoek van het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven (LEF) van Hogeschool Windesheim.

Complex proces

De afgelopen twee jaar deed het expertisecentrum samen met Aeres Hogeschool Dronten, LTO Noord en NAJK onderzoek naar het bedrijfsopvolgingsproces bij agrarische familiebedrijven. ‘Bij familiebedrijven is het opvolgingsproces complexer dan bij andere bedrijven, omdat er een ingewikkelde sociale band kan bestaan tussen familieleden’, zegt Ilse Matser, lector Familiebedrijven bij Windesheim. ‘Daarom is het belangrijk dat er niet alleen oog is voor de zakelijke aspecten, maar ook voor de sociale en emotionele aspecten die bij de overname komen kijken. Dit is bij veel families niet vanzelfsprekend.’

Psychologisch eigendom

De onderzoekers hebben onder andere spelvormen zoals het waarden- en belangenspel ontwikkeld om families te helpen belangrijke zaken in een luchtige en open sfeer bespreekbaar te maken. Jelle Bouma, onderzoeker bij het LEF: ‘Vaak beperkt de communicatie zich tussen de overdrager en de opvolger, terwijl het juist erg belangrijk is om ook de familieleden die het bedrijf niet gaan overnemen, erbij te betrekken. Het familiebedrijf is vaak ook de plek waar het gezin woont en samenkomt. Tijdens het onderzoek bleek dit voor de niet-opvolgende kinderen een belangrijk punt: zij willen ook na de opvolging nog “thuis” kunnen komen op het bedrijf. Hier is sprake van een psychologisch eigendom waar door de overdrager en opvolger ook rekening mee gehouden hoort te worden.’

Familiegesprek

Een kansrijk instrument voor veel familiebedrijven is het opstellen van een familiestatuut. ‘Zo’n statuut kan een goede aanleiding zijn voor familieleden om met elkaar in gesprek te gaan’, zegt Kathalijne Visser, onderzoeker bij Aeres. ‘Wat zijn de waarden van de familie, waar willen we als familiebedrijf over twintig jaar staan, hoe gaan we om met conflicten en hoe graag willen we het bedrijf koste wat kost binnen de familie houden?’ Een hierbij is om een begeleider te betrekken bij deze gesprekken. Met een begeleider gaan mensen “makkelijker” praten en spreken ze zich eerder uit over elkaar rol en hoe ze tegen elkaar aankijken. Visser: ‘In de familiegesprekken kwam bijvoorbeeld de waardering voor elkaar naar boven, iets wat anders niet zo snel wordt uitgesproken.’ Voorts is het belangrijk om eventueel gemaakte afspraken vast te leggen.

Meer lezen over dit onderwerp? Ga dan naar www.windesheim.nl/lef-publicaties om daar de publicatie Agrarische bedrijfsopvolging: Een project voor de hele familie te downloaden.

Geld en de toekomst van de landbouw

4 december 2017

Geld. Het is een onderwerp dat iedereen beweegt. Sommigen zien geld als een probleem, het leidt af van belangrijkere zaken zoals gezondheid en geluk. Anderen ervaren geld als een hindernis, mooie ideeën komen niet zo ver zonder geld om ze uit te voeren. Geld zou dan ook een oplossing kunnen zijn, een middel om slimme ideeën te verwezenlijken en andere waarden te scheppen. Geld als veranderaar, het is het onderzoeken waard.

IMG-20170820-WA0021 — Susan Drion – credits: Pieter van Hout

Ik ben Susan Drion, student biologische landbouw aan de WUR en voorzitter van het Slow Food Youth Network Nederland. Ik begin steeds meer te ontdekken dat de toekomst van onze landbouw afhangt van ons economisch systeem. Het economisch systeem bepaalt hoe we eten waarderen, in hoeveelheid, kwaliteit, gezondheid of milieuvriendelijkheid. Het economisch systeem bepaalt ook de speelruimte van agrarisch ondernemers, economisch beleid legt regels op en stimuleert een bepaald soort ondernemerschap. Als we de toekomst van onze landbouw in eigen handen willen nemen, dan hebben we dus een economisch systeem nodig dat dit mogelijk maakt. Startkapitaal is nodig om oplossingen te testen voor een duurzamere landbouw. Daarom neem ik het onderwerp financiering als het startpunt van mijn zoektocht naar de samenhang tussen geld en de toekomst van de landbouw.

De Nederlandse landbouw is kampioen in het produceren van veel voedsel. Na de Verenigde Staten zijn wij het meest voedsel exporterende land ter wereld. We moeten trots zijn op het aantal monden dat de Nederlandse landbouw kan voeden. Ook zijn onze boeren de landschapsmanagers van Nederland. Ze onderhouden onze weilanden, akkers en velden. Zonder deze harde werkers is er geen Nederlands voedsel om ons te voeden, geen koeien in de wei en volledige afhankelijk van het buitenland. De landbouw is dus belangrijk voor ons allemaal. Er is helaas ook een keerzijde aan dit verhaal. Door de landbouw is de biodiversiteit in Nederland flink afgenomen en verdichten de bodems. Ook is de landbouw verantwoordelijk voor een substantieel deel, 10%, van de uitstoot van broeikasgassen. De Nederlandse landbouw moet dus duurzamer. Dan kan je naar de boer kijken, maar die heeft weinig bewegingsruimte. De gemiddelde boer in ons land draait verlies en 39% van de boeren leeft onder de armoede grens. Voor het verduurzamen van de landbouw heeft het dus geen zin om alleen maar bij de boeren aan te kloppen.

VERDUURZAMEN #WATDAN
Dit onderzoek neemt geen vooraf ingenomen positie in over wat voor duurzaamheid bereikt zou moeten worden. Alle richtingen worden erkent en mogelijk onderzocht. Met verduurzaming van landbouw wordt het volgende bedoeld:

Het verhogen van natuurlijk kapitaal: de bodemkwaliteit verbeteren, biodiversiteit verhogen, broeikasgassen verlagen, omschakelen naar groene energiebronnen en het gebruik van kunstmatige gewasbeschermingsmiddelen verlagen
Het verhogen van sociaal kapitaal: de verbinding tussen boer en burgen versterken, het bewustzijn over de herkomst van –en effect op onze gezondheid van ons voedsel vergroten, lokale samenwerking versterken
Het verhogen van menselijk kapitaal: lokale werkgelegenheid vergroten

Voor een omslag naar duurzame landbouw is geld nodig. Geld om uit te proberen wat wel werkt en wat niet. Normaal gesproken gaat de boer naar de bank, om geld te vragen voor een nieuw plan. Dat wordt steeds moeilijker. Door nieuwe regels, de zogeheten Basel 3 Akkoorden, moet de bank meer geld op de rekening laten staan en kan minder risicovol investeren. Ondertussen is het inkomen van boeren steeds instabieler geworden waardoor een cashflow voor het terugbetalen van de lening niet gegarandeerd kan worden.

Het is dus hoog tijd dat de Nederlandse landbouw verduurzaamt en de boer weer een eerlijk inkomen verdient. We kunnen niet op de banken blijven wachten en zullen het heft in eigen handen moeten nemen. Alternatieve financieringsmodellen kunnen misschien de deur naar een toekomstbestendige landbouw openen, en dus is het tijd om deze eens grondig uit te zoeken. Financieringsmodellen zijn alternatief als ze andere bronnen van financiering gebruiken dan de bank, soms wel in combinatie met cofinanciering met de bank. Voorbeelden zijn crowdfunding, kredietunies, burgerinitiatieven en beleggingsfondsen.

Donald Duck in de schijnwerpers – hoe deed zijn oom dat nou toch?

In hoeverre is financiering een probleem voor boeren die willen verduurzamen? Welke vormen van alternatieve financiering vergroten daadwerkelijk duurzaamheid op de boerderij? Wat voor lessen kunnen getrokken worden uit deze succesvolle praktijkvoorbeelden? En in hoeverre kunnen deze lessen van waarde zijn voor boeren die willen verduurzamen? Dit zijn de vragen die ik wil beantwoorden tijdens mijn onderzoek.

Voor mijn onderzoek ben ik op zoek naar echte verhalen van boeren die ervaring hebben met alternatieve financieringsmodellen die duurzaamheid op de boerderij hebben vergroot. Deze ‘best practices’ deel ik met jullie in deze blogserie. Ken jij innovatieve financieringsconstructies voor in de landbouw? Heb jij zo’n constructie al gebruikt en wil jij je ervaring delen? Of ken jij andere interessante spelers op dit gebied? Laat het mij dan weten! Reageer op deze blog, via twitter of schrijf een mail naar susan.drion@wur.nl.

Bedankt!

NAJK-inspiratiedag groot succes

4 december 2017

NAJK-inspiratiedag groot succes

Op 2 december 2017 organiseerde het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) de inspiratiedag ‘Welke richting ga jij op met jouw bedrijf?’ ter ere van het 40-jarig jubileum van NAJK. Deze dag, speciaal georganiseerd voor jonge boeren en tuinders, stond in het teken van de toekomst van jonge boeren. Naast vele jonge boeren en tuinders was ook minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Carola Schouten, bij het jubileum van NAJK aanwezig.

“We kijken tevreden terug op deze inspirerende dag”, zegt Andre Arfman, voorzitter van NAJK. “Deze dag stond in het teken van de toekomst van onze agrarische bedrijven. Jonge boeren en tuinders, het bedrijfsleven, wetenschap en beleidsmakers gingen met elkaar in gesprek over de toekomst van onze mooie sector. Natuurlijk met als hoogtepunt de kennismaking met minister Schouten.

Kennismaking minister van LNV

Voorafgaand aan het jubileumevenement maakte minister Schouten kennis met het dagelijks bestuur van NAJK. Vervolgens ging zij in gesprek met twaalf jonge boeren en tuinders. De minister was geïnteresseerd in de ervaringen en obstakels van jonge boeren en tuinders. Na de officiële opening van de inspiratiedag door Andre Arfman, NAJK-voorzitter, sprak minister Schouten de groep jonge boeren en tuinders toe: “Ik wil samen met NAJK, en dus de jonge boeren, optrekken voor een toekomstbestendige sector. Mijn missie: een betere marktpositie van de boer in de keten, tegenstelling landbouw en natuur verkleinen en werken aan het imago van de sector en de waarde van voedsel”, aldus Schouten. Ook deelde Schouten haar ervaringen uit haar jeugd en gaf een handreiking voor samenwerking met jonge boeren voor de toekomst.

Om minister Schouten welkom te heten kreeg zij tijdens het jubileum een brievenbus met honderden postkaarten overhandigd van de NAJK-voorzitter. Deze kaartjes bevatten een persoonlijke boodschap van de jonge boeren en tuinders. “Het is belangrijk dat de jonge boeren en tuinders gesteund worden door de nieuwe minister en haar betrokkenheid zien. Deze kennismaking heeft daar veel aan bijgedragen”, aldus Arfman.

Het ochtendprogramma vervolgde met inspirerende woorden van Francis Kint, CEO bij Vion Food Group. Hij praatte de aanwezigen bij over korte ketens in de agrarische sector.

Inspiratiesessies

In de middag volgde iedere jonge boer en tuinder een eigen programma. Er was keuze uit verschillende inspiratiesessies. Tijdens de eerste ronde ging Gijs Nillessen met de jonge boeren en tuinders op zoek naar ‘de beste jonge PitchBoer’. Karin Harink bleek haar ideeën het beste over te kunnen brengen zij mag zich volgens de jury ‘PitchBoer(in) 2017’ noemen. Onno van Eijk (Imagro) dacht met de jonge ondernemers na over de ontwikkelingen in de sector en hoe zij hierop in kunnen spelen. Gerben Splinter (Wageningen Economic Research) ontdekte aan de hand van concrete voorbeelden uit de tuinbouwsector het belang van nieuwe waardeproposities.

In de tweede ronde van de inspiratiesessies vertelden Alex Datema en Evelien Verbij (BoerenNatuur) over natuurinclusieve landbouw. Is natuurinclusieve landbouw het nieuwe gangbaar? Aan de hand van deze vraag dachten zij met de jonge boeren na over een minder belastende voedselproductie. In de inspiratiesessie van Joris Lohman (Food Hub) ging het over de transitie van de agrarische sector: een totale verandering van denken, doen en handelen. Maaike de Reuver liet zien hoe Food Inspiration de Nederlandse boeren helpt Farmeteer te worden, niet alleen farmer, maar ook marketeer. De winnaar van de campagne ‘over de vloer bij de boer’ vertelde over zijn gerestyled boerderijkwinkel.

De middag volgde met de uitreiking van de ProvincieBATTLE. Sinds september 2017 zijn de tien provinciale afdelingen van NAJK, AJF, GrAJK, DAJK, OAJK, GAJK, FAJK, HAJK, BAJK, ZAJK en LAJK, met elkaar een intensieve strijd aangegaan. Alle jonge boeren en tuinders konden deelnemen en vormden binnen iedere provincie samen een team. Het Limburgs Agrarisch Jongeren Kontakt (LAJK) mocht de prijs in ontvangst nemen. Zij wonnen een volledig verzorgde barbecue voor de provincie. Na de uitreiking werd het boerenpanel uitgedaagd in een discussie over nieuwe verdienmodellen. Het boerenpanel bestond uit geitenhouder Frank Brinkhaus, melkveehouder Bartele Holtrop en spinazieteler Rick Broersen. Dagvoorzitter Han Swinkels praatte de dag op een interactieve en enthousiaste wijze aan elkaar.

“Tijdens de inspiratiedag kwam nadrukkelijk naar voren dat jonge boeren en tuinders bewust nadenken over de toekomst van hun bedrijf. Verandering is van alle tijden. We moeten niet vast zitten in wat we nu doen, maar we moeten kijken naar wat de toekomst ons reikt. Iedere jonge boer en tuinder moet daar zijn eigen invulling aan geven”, aldus Arfman.

Nieuwe regering investeert 75 miljoen in jonge boeren en tuinders

1 december 2017

Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) is opgetogen over het voorstel in het regeerakkoord om 75 miljoen vrij te maken voor jonge boeren en tuinders. De jarenlange lobby van NAJK voor extra ondersteuning na opvolging van agrarische bedrijven is succesvol gebleken.

CDA, VVD, ChristenUnie en D66 hebben op 10 oktober het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’ gepresenteerd. In de landbouwparagraaf gaat speciale aandacht uit naar bedrijfsovername en innovatie in de agrarische sector. Voor NAJK een groot goed. Vorige maand riep de belangenbehartiger de partijen in de Tweede Kamer op om een substantieel bedrag vrij te maken voor jonge boeren en tuinders. Daarbij vroeg NAJK zich hardop af of beleidsmakers zich wel voldoende bewust zijn van de ontwikkelingen in de agrarische sector. Met het vrijmaken van de 75 miljoen euro voor jonge landbouwers is dit het geval gebleken.

NAJK opgetogen

Andre Arfman, voorzitter van NAJK, noemt het extra geld een steun in de rug voor de toekomstige agrarische ondernemers. Arfman: “We zijn verheugd dat de nieuwe coalitie inziet dat ondersteuning bij bedrijfsovername en innovaties cruciaal is om de opvolging, ontwikkeling en optimalisering in de agrarische sector verdere handen en voeten te geven.”

Keihard nodig

De agrarische jongeren pleiten al langer voor betere steun bij bedrijfsovername en verdere ontwikkeling. Momenteel heeft slechts 40% van de agrarische bedrijven een bedrijfsopvolger. Als gevolg hiervan zullen met name kleine agrarische bedrijven de komende jaren verdwijnen. Arfman: “Ook het feit dat minder dan 4% van de Nederlandse boeren jonger dan 35 jaar is, is schrikbarend. Om de toekomst van de Nederlandse voedselvoorziening en de ontwikkeling van de agrofoodsector veilig te stellen, zijn flinke investeringen nodig. Dit is een begin.” Volgens de jonge boeren en tuinders zijn blijvende investeringen in de toekomst van de Nederlandse land- en tuinbouw essentieel. NAJK is dan ook positief over het idee om het zogenoemde ‘jonge boerenfonds’ te ontwikkelen.

NAJK wil meedenken

NAJK spreekt al langere tijd mee over de invulling van de JOLA en top-up en kan ook bij het nieuwe jonge boerenfonds de verbindende schakel zijn tussen politiek en jonge boer. Arfman: “Als vereniging voor en door jonge boeren en tuinders weten we waar het schuurt wanneer het gaat om bijvoorbeeld bedrijfsovername. Daarom gaan we graag met de nieuwe bewindspersoon in gesprek. Hoe zorgen we ervoor dat het geld ook echt op de boerenerven terechtkomt?”

NAJK organiseert inspiratiedag ter ere van het 40-jarig jubileum

28 november 2017

Op 2 december 2017 organiseert het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) de inspiratiedag ‘Welke richting ga jij op met jouw bedrijf?’ ter ere van het 40-jarig jubileum van NAJK. Deze dag, speciaal georganiseerd voor jonge boeren en tuinders uit Nederland, staat in het teken van de toekomstrichting van jonge boeren.

Sinds 1977 komt NAJK op voor de belangen van de Nederlandse jonge boeren en tuinders. De agrarische sector is in transitie. Daarmee verandert ook de manier van voedsel produceren en de vraag van de consument. Reden voor NAJK om samen met de achterban na te denken over de toekomst van hun agrarische bedrijven: welke richting gaan zij op met hun bedrijf?

Inspirerend programma

Welke rol hebben jonge boeren en tuinders in de veranderende keten. Kies je voor de wereldmarkt of juist voor specifieke niches? Is natuurinclusieve landbouw het nieuwe gangbaar? Hoe moeten we ondernemen in een voedselsyteem in transitie? Welke verdienmodellen zijn er? En hoe ontdek je wat bij jou past? In een inspirerend programma met onder andere minister Schouten en Francis Kint (CEO bij Vion Food Group) wordt antwoord gegeven op deze belangrijke vragen. Er worden zes inspiratiesessies gegeven: Gijs Nillessen (namens Rabobank), Onno van Eijk (Imagro), Gerben Splinter (Wageningen Economic Research), Alex Datema en Evelien Verbij (BoerenNatuur), Joris Lohman (Food Hub) en Maaike de Reuver (Food Inspiration). Ook zullen drie ambitieuze jonge boeren vertellen over hun verdienmodel. Tijdens de inspiratiedag wordt ook de winnaar van de ProvincieBATTLE bekend gemaakt. Dagvoorzitter Han Swinkels praat de dag op een interactieve en enthousiaste wijze aan elkaar.

Meer informatie

De inspiratiedag ‘welke richting ga jij op met jouw bedrijf?’ wordt georganiseerd van 09:30 uur tot 16:30 uur, met aansluitend een borrel ter ere van het 40-jarig jubileum. Kijk hier voor meer informatie.

Jonge Landbouwersregeling 2017 vanaf 4 december open

25 november 2017

Vanaf 4 december 2017 tot en met 15 januari 2018 is het mogelijk de subsidie Jonge Landbouwersregeling (JOLA) 2017 aan te vragen. De regeling is verbeterd ten opzichte van de openstellingen in 2016. De investeringslijst is uitgebreid en het minimale investeringsbedrag per investering is niet meer aan de orde.

De JOLA is onderdeel van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) 2014-2020. De doelstelling van de regeling is het ondersteunen van jonge landbouwers in het verduurzamen en versterken van hun bedrijf. De regeling is specifiek gericht op jonge land- en tuinbouwers, aangezien deze groep vaak door de bedrijfsovername of start van de onderneming financieel weinig tot geen mogelijkheden heeft om zijn of haar bedrijf te versterken. Met de Jonge Landbouwersregeling kan de jonge landbouwer met een leeftijd tot en met 40 jaar onder voorwaarden subsidie aanvragen. De subsidie bedraagt 30% over de investering en is bedoeld voor investeringen die bijdragen aan verduurzaming op het bedrijf van een jonge landbouwer. Het subsidiebedrag bedraagt minimaal € 10.000,- en maximaal € 20.000- per aanvraag.

Verbeteringen merkbaar

“NAJK heeft geconstateerd dat de JOLA bij de eerste openstellingen in 2016 voor veel jonge landbouwers niet voldeed aan de behoeften. De resultaten van de enquête van NAJK over de eerste openstelling van de JOLA zijn positief opgepakt door de provincies en heeft tot goede wijzigingen geleid”, aldus Sander Thus, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille bedrijfsovername. De investeringslijst is uitgebreid en het minimale investeringsbedrag is niet meer aan de orde. Een andere aanpassing is dat jonge landbouwers voor vragen nu rechtstreeks bij RVO terecht kunnen in plaats van via de provincie. Tenslotte zijn onduidelijkheden en problemen in de eerste openstellingen zoveel mogelijk opgelost.
Thus: “Het aangeven van problemen bij het aanvragen van de JOLA of het aandragen van nieuwe ideeën voor investeringen op de lijst, is waardevol voor toekomstige aanpassingen van de JOLA. Blijf dat ook zeker tijdens en na deze openstelling bij jouw provincie of provinciale AJK doen. Lang niet alle voorstellen tot wijzigingen worden één op één overgenomen, maar voorstellen die vaak terug komen of gewoon gaan over feitelijke onjuistheden worden zeer serieus opgepakt door de provincies.”

Openstelling JOLA 2017

Doordat de JOLA provinciaal opengesteld wordt, kunnen de investeringsmogelijkheden per provincie verschillen. De volledige lijst van investeringsmogelijkheden is te vinden op: https://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/jonge-landbouwers/2017. Hier kunnen ook de invulling en voorwaarden per provincie bekeken worden en kan vanaf 4 december een aanvraag gedaan worden. Provincies hebben de keuze één of meer van de investeringsmogelijkheden niet open te stellen. Dit wordt dan ook per 4 december op de aanvraagpagina weergegeven. Vooralsnog is bij NAJK bekend dat de provincies Gelderland en Limburg de gehele lijst openstellen en de provincies Groningen en Flevoland alleen de windmolens niet openstellen.

Mocht je vragen over de aanvraag hebben, dan kun je hiervoor terecht bij RVO. Mocht je tegen andere zaken aanlopen, dan kun je ook altijd contact opnemen met Sander Thus. Tijdens de jubileumdag op 2 december is Sander Thus ook aanwezig om vragen over de JOLA te beantwoorden!

Wie is de beste jonge PitchBoer?

22 november 2017

Stem op jouw favoriet

Via provinciale voorrondes zijn deze zes jonge boeren doorgestoomd naar de landelijke wedstrijd van Oogsten met een goed verhaal. Maar, er kunnen slechts drie personen door naar de finale. Wie? Dat bepaal jij?

De zes deelnemers volgden een intensieve training van Gijs Nillessen. Tijdens deze training hebben zij hun persoonlijke pitch opgenomen. Bekijk hun video’s hier en geef jouw stem door. Stemmen op jouw favoriet kan tot maandag 27 november 10:00 uur.

De finale van Oogsten met een goed verhaal vindt plaats tijdens de NAJK-inspiratiedag van NAJK. Wil jij hierbij aanwezig zijn? Bestel hier jouw toegangsticket.

Minister Schouten spreekt op inspiratiedag NAJK

16 november 2017

De nieuwe minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Carola Schouten, komt spreken op de inspiratiedag van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). Deze inspiratiedag is op zaterdag 2 december 2017 en wordt gehouden in het kader van het 40-jarig jubileum van NAJK.

1 september 1977 vond een groep jonge boeren en tuinders dat de maat vol was. De jonge agrarisch ondernemer kreeg te weinig aandacht. En daar was maar één oplossing voor: een eigen belangenorganisatie: NAJK!

Invulling programma

40 jaar NAJK kunnen we niet zomaar voorbij laten gaan. Daarom organiseert NAJK op zaterdag 2 december 2017 de inspiratiedag in de Evenementenhal in Gorinchem. Thema van de dag is: Wie de klomp past trekt hem aan! Welke kant ga jij op met jouw bedrijf? Met elkaar gaan we nadenken over nieuwe verdienmodellen. Naast minister Schouten komt Francis Kint (Vion) vertellen over nieuwe ketenconcepten. In de middag kunnen de aanwezigen naar eigen keuze deelnemen aan verschillende inspiratiesessies. Bijvoorbeeld over natuurinclusieve landbouw, hoe je je verhaal kort en krachtig overbrengt of over veranderingen in het landouwsysteem. Kijk hier voor het volledige programma.

Stel je vraag aan Schouten

’s Morgens zal minister Carola Schouten van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zich voorstellen. Ook zal zij haar visie geven op de toekomst van de land- en tuinbouw. Heb jij een vraag aan de minister? Geef je vraag door via dit formulier. Dagvoorzitter Han Swinkels zal een selectie van deze vragen voorleggen aan de minister.

Aanmelden

Vanwege de komst van Schouten is het uiterlijke aanmeldtermijn verlengd. NAJK-leden en andere geïnteresseerden kunnen zich tot en met 25 november aanmelden, klik hier om je aan te melden.

Rabobank en NAJK maken samen nieuwe visie melkveehouderij

15 november 2017

Het runnen van een melkveebedrijf is de afgelopen jaren enorm veranderd. Toch blijft er volop toekomstperspectief voor jonge ondernemers met de juiste strategie. Rabobank heeft in samenwerking met het NAJK een nieuwe visie op de melkveehouderij opgesteld. De nieuwe visie heet ‘melken in de nieuwe realiteit’. De visie schetst drie strategieën voor toekomstgerichte melkveehouders.

“Wij zijn erg trots op deze nieuwe visie op de melkveehouderij. Ik denk dat heel veel jonge melkveehouders zich zullen herkennen in de drie verschillende strategieën”, aldus Bart van der Hoog, portefeuillehouder melkveehouderij. “Het is de kunst om als jonge melkveehouder een strategie te kiezen die bij jezelf past maar ook in de omgeving waarin je bedrijf staat.”
De nieuwe visie op de melkveehouderij is hier te lezen.

Lees hier de visie van NAJK en Rabobank op de melkveehouder ‘Melken in de nieuwe realiteit’.

Toegang tot land

8 november 2017

Column 1/3 | Ondersteuning jonge boeren

Er is een top 3 van zaken waar jonge ondernemers behoefte aan hebben: 1) toegang tot land; 2) toegang tot kapitaal en 3) kennisontwikkeling. In deze eerste column van de reeks ga ik in op toegang tot land.

Startende jonge boeren ervaren de beschikbaarheid van grond als grootste drempel om te starten. Het begint al voor de bedrijfsovername. Grond maal € 64.000,- per hectare drukt hard op de balans. Een bedrijf overnemen vraagt om veel kapitaal. Laat staan wanneer je extra hectares bij wilt kopen. Een externe verkoper zal wellicht minder vriendelijk zijn in het vaststellen van de hectareprijs dan je eigen ouders. Maar grond is wel nodig. De maatschappij stuurt immers naar een meer extensieve manier van landbouwbedrijven of naar meer weidegang. Als jonge ondernemers geen grond kunnen kopen, blijven de mogelijkheden van pachten of huren over. Het liefst tegen een prijs waarmee er nog een inkomen overblijft.

Namens NAJK mag ik in gesprek met verpachters en organisaties die verpachters vertegenwoordigen. Wat opvalt is het grote onrecht dat verpachters zich aangedaan voelen. Ze kopen dure grond, drukken de grondprijzen omhoog, klagen dat ze daarom veel vermogensrendementsheffing moeten betalen (1,2% x € 64.000,- is € 768,-) en dat er daarom weinig overblijft van de pacht die ze ontvangen. Als ‘wij’ ze helpen de vermogensrendementsheffing te verlagen willen ‘zij’ genoegen nemen met een lagere pachtsom. De omgedraaide wereld. De prijs van grond staat volledig los van de pachtprijs die een landbouwer kan betalen. Dat is het niveau waar de pachtprijs bij een schaarse grondmarkt naar toe beweegt en overstijgt. Het zou veel beter zijn de vermogensrendementsheffing op landbouwgrond fors te verhogen. Zo wordt het kopen van landbouwgrond door particulieren minder aantrekkelijk. Dan verliest de grote ballon op de grondmarkt wat lucht en dalen de grondprijzen tot een lager niveau. Door de lagere waarde hoeft de particulier ook nog eens over een lager bedrag vermogensbelasting te betalen (al bevind ik mij met die laatste zin op hetzelfde niveau als verpachters).

Waar het mij om gaat is dat uitmelkerij van grond niet meer van deze tijd is. Iedere landbouwer wil investeren in goede grondkwaliteit, met een vruchtbare bodem, hoge organische stof, veel waterbergend vermogen en weinig uitspoeling van mineralen. Echter, bij hoge pachtprijzen is er op korte termijn maar één manier om de pacht rendabel te maken. Dat zijn hoog intensieve en risicovolle teelten, met als gevolg een hoge belasting op de grond. Ten eerste is het voor jonge boeren zonder veel extra kapitaal niet mogelijk met zulke hoogrenderende intensieve teelten te starten en ten tweede moeten ze dit niet eens willen als de grond vervolgens geen tijd krijgt te herstellen. Misschien geluk bij een ongeluk, dat je een opstart van een bedrijf zonder zekerheden niet eens gefinancierd krijgt.

Ik was blij met de instemming van alle pachtpartijen dat er flankerend beleid moet komen om toegang tot pachtgrond door jonge boeren te bevorderen. Ik vind het jammer dat verpachters de insteek hebben dat hun vermogensbelasting op alle gronden, zowel kort als langdurig verpacht, zo laag mogelijk moet zijn. Dat doet geen recht aan de wens van de maatschappij om op een volhoudbare wijze landbouw te bedrijven. Ik pleit voor het verder verlagen van belasting voor verpachters die grond in reguliere pacht uitgeven, bij voorkeur aan jonge landbouwers en starters, en verder verhogen van belastingen voor degenen die enkel kort verpachten en door de hoofdprijs te vragen de grond uitmelken. Voor de belastingdienst maakt het per saldo niet uit. De (jonge) boer heeft langdurig zekerheid over de grond en kan erop financieren en investeren, de verpachter wordt fiscaal beloond wanneer hij zijn grond op een verantwoorde wijze uit gebruik geeft en het klimaat plukt de vruchten van een beter bodembeheer. Hoog tijd om te denken in het belang van het klimaat en de jonge boer.

Sander Thus

Binnen het dagelijks bestuur van NAJK is Sander Thus verantwoordelijk voor de portefeuille bedrijfsovername. Dit combineert hij met zijn werk op het vleesvarkens- en akkerbouwbedrijf in Wehl.