Vandaag is er een kamerbrief uitgekomen waarin minister Wiersma maatregelen aankondigt om het probleem van de mestmarkt in Nederland op te lossen. Het probleem dat is ontstaan naar aanleiding van de derogatiebeschikking en het bijbehorende addendum. NAJK voorziet een grote impact van de voorgestelde maatregelen in de mestbrief, maar ziet aanknopingspunten om een generieke korting te voorkomen en een koude sanering zoveel mogelijk te beperken.

 

Disbalans in de mestmarkt is desastreus voor jonge veehouders

Balans in de mestmarkt ontstaat als mestproductie, mestverwerking en mestplaatsingsruimte in evenwicht zijn. Door het wegvallen van de derogatie, het aanwijzen van de NV-gebieden en de bufferstroken is de plaatsingsruimte drastisch afgenomen. Hierdoor is er een acute crisis ontstaan op de mestmarkt met als gevolg dat jonge veehouders hoge kosten voor mestafzet voor hun kiezen krijgen. “Door deze opstapeling van tegenslagen komen overnames van melkveebedrijven en bedrijfsvoeringen van jonge melkveehouders in gevaar. Gezien de vergrijzing van onze sector kan dat niet de bedoeling zijn”, aldus portefeuillehouder melkveehouderij, Ruben Klein Teeselink.

 

Grote ambities, maar is het genoeg?

Het doel van de aanpak is het bieden van verlichting op de mestmarkt door mestplaatsingsruimte en de mestproductie meer met elkaar in balans te brengen, om ervoor te zorgen dat de mestafzetkosten gaan dalen en de mestafvoer voor bedrijven makkelijker wordt. Daarnaast worden de exportmogelijkheden verder bekeken. In lijn met het Hoofdlijnenakkoord is de aanpak gericht op het verlichten van de mestmarkt door het vergroten van de plaatsingsruimte voor dierlijke mest. De inzet is namelijk een structurele oplossing vanaf 2025. De aanpak is een vervolg op de aanpak van het vorige kabinet, het zal zorgen voor verlichting, maar zeker niet voor een volledige oplossing op de korte termijn. Veehouders zitten hierdoor in 2025 alsnog zwaar onder druk wat leidt tot een verder dramatisch verloop van de huidige keiharde koude sanering.

 

Mestcrisisplan sectorpartijen

Eind april is het mestcrisisplan naar buiten gebracht door NAJK samen met LTO, Natuurweide en de NZO (de zuivelverwerkers).  “Het is goed om te zien dat alle benoemde maatregelen uit het mestcrisisplan zijn meegenomen in de mestbrief. We gaan hierover graag verder in gesprek met minister Wiersma”, zegt Klein Teeselink. “Dat de benoemde maatregelen een grote impact hebben staat vast. Om een generieke korting te voorkomen en een koude sanering zoveel mogelijk te beperken moeten er keuzes worden gemaakt en acties worden ondernomen.” 

 

Maatregelen korte termijn

De minister kondigt in de kamerbrief aan dat er meerdere maatregelen worden doorgevoerd voor de korte termijn. Dit zijn onder andere derogatie vrije zones verkleinen van 250 naar 100 meter. Het bevorderen van exportmogelijkheden voor dierlijke meststoffen. Het stimuleren van mestverwerking door middel van subsidieregelingen en ook het aanpassen van mestverwerkingspercentages. Een opmerkelijke maatregel uit de mestbrief is de correctiefactor voor gasvormige verliezen uit dierlijke mest. Hierdoor zullen stikstofexcretieforfaits een hogere correctiefactor krijgen per 1 januari 2025, de stikstofcorrectiefactor zal gewijzigd van 8,5% naar 10,1%. Ten slotte zal de graslandsubsidie worden verhoogd waarmee boeren directe compensatie krijgen voor de hoge mestafzetkosten wanneer zij zich houden aan voorheen geldende derogatieregels. Dit hangt wel af van een wijziging van de Minimis regeling waarbij het maximum van €20.000 naar €37.000 wordt verplaatst.

 

Structurele maatregelen nationaal

Verlaging mestproductie

Om de mestproductie te verlagen stelt de minister twee concrete maatregelen voor: Een nieuwe brede beëindigingsregeling in aanvulling op huidige regelingen en afroming op fosfaat- & dierrechten.. NAJK pleit voor een vervroegde brede beëindigingsregeling om meer ruimte te maken voor jonge boeren. ‘’Een stopper kan ruimte maken voor een blijver. Dit kan jonge boeren in alle sectoren enorm helpen, aldus portefeuillehouder pluimvee, varkens en kalverhouderij Wendy Kicken’’. De afroming op fosfaat- & dierrechten gaat zeker impact hebben op de veehouderij sectoren. Voor de melkveehouderij zal er een afroming gaan gelden van 30% bij overdacht van fosfaatrechten. Dit gaat impact hebben op de handel, en zorgt er met name voor dat jonge boeren minder mogelijkheden hebben tot bedrijfsontwikkeling door middel van uitbreiding. Voor de pluimvee- en varkenshouderij worden twee verschillende percentages gehanteerd. De varkenshouderij krijgt te maken met een afroming van 25 % op de dierrechten. De pluimveehouderij krijgt te maken met een afroming van 15 %. Op deze manier komt de handel van de dierrechten onder druk te staan. Zeker bij de varkens en pluimveehouderij worden veel rechten verhandeld en is deze afroming absoluut niet wenselijk. Jonge boeren worden hard getroffen, omdat zij financieel minder draagkracht hebben. NAJK is dan ook sceptisch over het niet naar rato verdelen van de mestproductie plafonds. De mestproblematiek dienen we samen op te lossen, waarbij het naar rato verdelen van de opgave een belangrijk onderdeel is. ‘’We pleiten dan ook om jaarlijks te herijken of afroming bij de verschillende sectoren omlaag kan’’, geeft portefeuillehouder pluimvee, varkens en kalverhouderij Wendy Kicken aan.

Voerspoor

Het voerspoor zal ook deel uitmaken van de maatregelen om de stikstofexcretie te verlagen op landelijk niveau. Dit door middel van verlaging van stikstof in rundveedrijfmest door een lager aandeel ruw eiwit in het rantsoen te hebben op landelijk niveau.

Graslandnorm

Vanuit het addendum van het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn is de afspraak gemaakt om als melkveehouderij in 2032 grondgebonden te zijn. De minister neemt hierin een eerste stap door in beeld te brengen wat de effecten kunnen zijn van het invoeren van een grondgebondenheid. Dit zal getoetst worden aan de hand van economische gevolgen, ruimtelijke dimensie en emissies.

 

Structurele maatregelen Europees

NAJK roept de minister op om op alle ambtelijke en bestuurlijke niveaus in Brussel te blijven zoeken naar structurele oplossingen vanuit Brussel voor de Nederlandse problemen. Hierin moet gekeken worden naar de toelating van RENURE, mogelijkheden binnen de huidige en toekomstige nitraatrichtlijn en de mogelijkheden binnen de de-minimisverordening. De Nederlandse situatie is uniek en kwetsbaar, daar moet dan ook op die manier naar gehandeld worden! NAJK is hierin bereid om een bijdrage in te leveren samen met de Minister.

 

NAJK roept op om samen aan de slag te gaan.

NAJK staat klaar om samen met andere sector partijen en de minister aan de slag te gaan om het mestprobleem aan te pakken.’’ We moeten nu doorpakken om een koude sanering en generieke korting te voorkomen’’, geeft Klein Teeselink aan.

Vanmorgen werd er gelekt dat het kabinet een streep zet door het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Dit programma moest ervoor zorgen dat doelen omtrent klimaat, water en stikstof werden gehaald in samenspraak met vitale boerenbedrijven. Het kabinet lijkt het NPLG af te schaffen, maar lijkt de doelen wel te laten staan. “Je kunt het NPLG afschaffen, maar als de duurzaamheidsdoelen voor boeren blijven staan: hoe dan wel?”, stelt Merel Straathof, portefeuillehouder Leefomgeving.

 

NAJK heel kritisch op NPLG

NAJK vond het NPLG verre van perfect. In dit programma was er geen enkele doelstelling voor het behouden van vitale (jonge) agrarische bedrijven en de borging van hun verdienvermogen. “De focus in een gebiedsgerichte aanpak moet volgens NAJK juist hierop liggen. Daarnaast kun je in een gebiedsgerichte aanpak werken aan waterkwaliteit en de staat van de natuur”, aldus Straathof. NAJK is van mening dat de reductie van stikstof- en broeikasgasemissies vooral met landelijk dekenbeleid geregeld moet worden. Dit heeft NAJK ook laten weten in haar zienswijze. Na het wegvallen van het transitiefonds lijkt het afschaffen van het NPLG een logisch gevolg. “NAJK is altijd kritisch geweest op het programma en snapt de bezwaren van het kabinet, maar de afschaffing hiervan vraagt wel om verantwoordelijkheid vanuit het kabinet om met een beter alternatief te komen als je de duurzaamheidsdoelen laat staan.”, stelt Straathof.

 

Alternatief is nodig

Het NPLG is door het vorige kabinet ingevoerd en uitgerold. Het programma stelde de kaders en uitvoeringsstrategie voor de doelen rondom water, klimaat en stikstof. Samen met het transitiefonds en de gebiedsgerichte aanpak moest het programma ervoor zorgen dat er onder andere ruimte zou ontstaan om pasmelders en interimmers te legaliseren en ruimte om agrarische bedrijven te kunnen blijven ontwikkelen. Ook is het NPLG en de 25 miljard gebruikt door het vorige kabinet als onderbouwing van bijvoorbeeld het verkrijgen derogatie.

 

NAJK is van mening dat na afschaffing van dit programma het kabinet met een alternatief moet komen in het regeerakkoord. “Er zijn genoeg jonge boeren en tuinders die zonder geldige natuurbeschermingswetvergunning op dit moment in grote onzekerheid zitten. Als dit niet de manier is om dit probleem op te lossen, wat dan wel?”, vraagt Straathof zich af.

 

NAJK wil meedenken

NAJK gaat graag het met kabinet het gesprek aan om te werken aan een alternatief, zodat jonge boeren en tuinders weer over een goede vergunning kunnen beschikken en hun bedrijf op een duurzame manier door kunnen ontwikkelen, omdat ze weten waar ze aan moeten werken.

 

 

Met drogestofpercentages tussen de 13 en 25% is de mais van MaïsChallenge-deelnemers in Zuid-Nederland voorlopig nog niet rijp. Dat bleek tijdens de eerste van drie regionale masterclasses die NAJK, Limagrain en FrieslandCampina deze week organiseren. Deelnemende melkveehouders werden voorbereid op de oogst en conservering van kuilvoer. Meer en betere maïs in het rantsoen verlaagt methaan-uitstoot en helpt de CO₂-voetafdruk van melkveebedrijven te verkleinen.

Zonuren nodig

In de MaïsChallenge 2024 zijn 50 jonge melkveehouders en 3 agrarische scholenteams met elkaar de uitdaging aangegaan om hun ruwvoerrendement te verhogen en CO₂-voetafdruk te verkleinen. De Challenge-deelnemers uit het zuiden blikten gisteren, op het Foqus-melkveebedrijf Wouters-Kokx VOF in Molenschot, terug op het verloop van het groeiseizoen. Door de natheid is er in deze contreien tot ver in juni gezaaid. Waar elders het maïsgewas de 2m hoogte aantipte, waren hier in juli percelen nog maar net in beginontwikkeling. Zonuren zijn nodig om het nog resterend aantal groeidagen maximaal te benutten voor drogestofaanleg. Volgens de specialisten van Limagrain is de kolf bij menigeen nog maar halverwege de afrijping. Reden temeer om dit jaar extra alert te zijn op het juiste hakselmoment, want daarmee valt en staat de voederwaardekwaliteit. Voor wie de maïs niet rijp gaat oogsten, is het advies hoger te hakselen en te zorgen dat de droge maïs altijd onderin de kuil ligt met het eventuele minder droge product daarbovenop.

 

Extra melkgeld

FrieslandCampina onderstreepte in haar workshop ‘Versnellen op klimaat’ het kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma Foqus planet waarmee melkveehouders onder andere een financiële toeslag ontvangen voor het verlagen van hun carbon foot print via dier, voer, mest, energie en/of koolstofvastlegging. Een bedrijf met bijvoorbeeld 1 miljoen kg melk dat het maïsdeel van goede kwaliteit in het ruwvoerrantsoen vergroot naar 40% kan 35 gram CO₂ reduceren en daarmee 1.750 euro aan extra melkgeld in een jaar genereren. De winst zit hem vooral in het beteugelen van de uitstoot van de pensfermentatie door koeien beter verteerbare maïs voor te zetten en in krachtvoerbesparing.

Maandag 17 juni stemden de 27 milieu ministers uit de EU-lidstaten in meerderheid voor de invoering van de Natuurherstelwet. Nu de wet aangenomen is zullen de lidstaten en daarmee dus ook Nederland, aan de slag moeten met de nationale invulling ervan. NAJK is niet tegen een goede staat van de natuur, maar voorziet grote (juridische) problemen in de uitvoering van deze wet. NAJK wil daarom zo snel mogelijk met de verschillende overheden en instanties in gesprek om de toekomst van de jonge boeren en tuinders te waarborgen.

De afgelopen twee jaar heeft er een fel debat plaats gevonden over de Natuurherstelwet. Voorstanders zagen deze wet als belangrijk instrument om de Europese natuur te beschermen en tegenstanders zagen de wet als een gevaar voor de ontwikkelmogelijkheden van Europa. Afgelopen maandag stemde Nederland definitief tegen het voorstel van de Europese Natuurherstelwet. Echter bleek er uiteindelijk een meerderheid onder de 27 lidstaten voorstander van deze wet en werd deze toch aangenomen. Daarmee is de Natuurherstelwet een feit geworden.

Toekomstperspectief onder druk

NAJK heeft in de afgelopen jaren altijd het belang van toekomstperspectief voor de jonge boeren en tuinders benadrukt. Deze aangenomen wet zet dit toekomstperspectief onder druk. Dit komt door de grote onzekerheden die deze wet met zich mee brengt op het gebied van vergunningverlening en de rol van agrarisch natuurbeheer. De aangenomen wet is een Europese verordening, dat betekent dat Nederland nu zelf aan de slag moet met het invullen van de wet middels een nationaal herstelplan. In dit plan moet Nederland omschrijven hoe ze bijvoorbeeld de doelen voor agrarische ecosystemen in 2030, 2040 en 2050 willen gaan invullen.

Een ingewikkeld proces

De invulling van deze wet is een ingewikkeld proces waar veel overheidsinstanties zoals ministeries, provincies, waterschappen en gemeenten bij betrokken zijn die soms verschillende belangen hebben. “De grote vraag die nu gesteld moet worden is hoe we ervoor kunnen zorgen dat er met de invoering van het Nationale Natuurherstelplan een toekomstperspectief blijft bestaan voor jonge boeren en tuinders in Nederland”, aldus dagelijks bestuurder Gerben Boom met de portefeuille internationaal,  “Als we hier niet goed over nadenken dan lopen we het risico om opnieuw in een nationale crisis te belanden.” NAJK wil daarom de komende tijd in gesprek met alle partijen om na te denken over een realistische uitvoering zodat er een toekomst blijft bestaan voor de jonge boeren en tuinders van Nederland!

NAJK is tegen het voorstel van wijziging van het Besluit gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Dit wijzigingsvoorstel geeft de minister van LNV de mogelijkheid om alternatieven te verplichten voor chemische gewasbeschermingsmiddelen, niet alleen voor de genoemde actieve stof glyfosaat, maar in potentie voor alle chemische middelen.

NAJK heeft een zienswijze ingediend op dit voorstel, hierin benoemd NAJK de volgende punten:

1. Met het voorstel kan de minister direct ingrijpen in het toelatingsbeleid en worden het hiervoor verantwoordelijke CTGB en EFSA buitenspel gezet.
2. De criteria waaraan een alternatief moet voldoen, zoals ‘noodzakelijk, geschikt en evenredig’, kunnen op verschillende manieren worden opgevat. Misverstanden over deze criteria en een verschil tussen hoe het in theorie en in de praktijk uitpakt, zullen leiden tot willekeur.
3. Het gebruiken van een alternatief voor een chemisch middel kan aan het begin van een groeiseizoen een haalbare optie lijken, maar dit kan in de praktijk uiteindelijk heel anders uitpakken, flexibiliteit en keuze uit verschillende methoden en is daarom noodzakelijk voor de agrarisch ondernemers.
4. Dit voorstel tot wetswijziging geeft de minister de mogelijkheid om alternatieven te verplichten, niet alleen voor de nu genoemde actieve stof glyfosaat, maar in potentie voor alle chemische middelen. De huidige voorgestelde criteria houden onvoldoende rekening met een allesomvattende aanpak.
5. NAJK heeft al eerder richting het ministerie benadrukt dat waar mogelijk de sector zich zoveel mogelijk inzet voor het gebruik van alternatieven, maar, waar noodzakelijk, het gebruik van glyfosaat wel mogelijk moet blijven.
6. NAJK vreest dat met dit voorstel en deze criteria, het gebruik en de doorontwikkeling van nieuwe technieken, zoals spuiten met precisietechnieken, waarvan minder middelgebruik het resultaat is, stil zal komen te liggen.

Lees de volledig zienswijze die NAJK heeft ingediend hier.