Gewasbescherming: do or don’t?

Als teler wil je het gewas optimaal laten groeien: een hoge opbrengst met een goede kwaliteit. Ziekten, plagen en onkruiden kunnen het gewas bedreigen. Om die te bestrijden is chemische bescherming en bestrijding soms noodzakelijk. De maatschappij heeft daar echter een eigen mening over. Hebben ze een punt, of zijn we als sector gewoon goed bezig?

Tekst: Tom de Jong
Illustratie: Henk van Ruitenbeek

Nederlandse boeren en tuinders zijn voorlopers in de wereldwijde land- en tuinbouw. Zo is ons land ’s werelds grootste exporteur in de sierteelt en nummer twee in de export van agrarische producten. Daarmee levert de sector een essentiële bijdrage aan de Nederlandse economie. Om dit te bereiken moeten planten optimaal kunnen groeien. Hier is de natuur voor nodig. Maar in deze natuur hebben we ook bedreigingen als klimaatinvloeden, insecten, onkruiden, schimmels en slakken. Met een slimme rassenkeuze, bedrijfshygiëne, klimaatbeheersing in kassen, gebruik van biologische middelen of met mechanische bewerkingen kunnen deze bedreigingen worden afgewend. Helaas is dit niet altijd afdoende en moet er chemisch gecorrigeerd worden.

Voedselvoorziening

Een belangrijk deel van de gewassen wordt voor de voedselvoorziening geteeld. Dit wordt steeds belangrijker. Zo groeit de wereldbevolking de komende jaren fors terwijl het areaal landbouwgrond stabiliseert. Om alle monden in de wereld te kunnen voeden moet de productie per hectare omhoog. Volgens Arjan Ausma, sectormanager akkerbouw bij Rabobank Nederland, is ons land op dit vlak een voorloper van hoe het in de wereld zou moeten. “Op wereldschaal lijkt de productiestijging die nodig is niet te worden gehaald”, aldus Ausma. “Gewasbescherming is hierbij onmisbaar.”

Middelengebruik

Door politieke en maatschappelijke druk heeft de sector grote slagen gemaakt in het verminderen van het middelengebruik. Zo is de afzet van chemische middelen fors gedaald. Dit is met name te danken aan het verminderde gebruik van grondontsmettingsmiddelen. Begin februari verscheen in de media het bericht dat het chemische middelengebruik in Nederland tussen 2000 en 2012 licht is gestegen. Volgens Jo Ottenheim van Nefyto, de brancheorganisatie van middelenfabrikanten, worden hier appels met peren vergeleken. “Je kan niet simpelweg naar de hoeveelheid gebruikte gewasbeschermingsmiddelen kijken. We gebruiken nu heel andere middelen dan vijftien jaar geleden. De huidige gewasbeschermingsmiddelen zijn veiliger en de milieubelasting is sterk verlaagd. Ook zijn de hectareopbrengsten hoger”, aldus Ottenheim. Om een goede vergelijking te kunnen maken pleit Ottenheim ervoor om te kijken naar het middelengebruik per kilogram land- en tuinbouwproduct.
Milieubelasting
Naast de afhankelijkheid van middelen stond de sector ook voor de opdracht om de milieubelasting door gewasbeschermingsmiddelen fors terug te schroeven. Door de jaren heen is de belasting van oppervlaktewater afgenomen met 85 procent. Deze milieuwinst is onder andere gerealiseerd dankzij een minder milieubelastend middelenpakket, driftreductie en teeltvrije zones langs de slootkanten. In de glastuinbouw is druppelirrigatie geïntroduceerd. Een middel kan zo gericht worden toegepast. Verder kunnen plagen op planten worden gevolgd, het zogenaamde scouten.  Mocht het nodig zijn, dan kan de plaag op het juiste moment worden aangepakt.

Schoon water

De waterkwaliteit moet nog beter. Vanaf 2023 moet al het water aan de milieunormen voldoen en mogen er nagenoeg geen overschrijdingen van de normen meer plaatsvinden. Over drie jaar moet het aantal overschrijdingen al zijn gehalveerd ten opzichte van 2013. Om dit te bereiken hebben LTO Nederland, Unie van Waterschappen en Nefyto de ‘Toolbox emissiebeperking’ ontwikkeld. Deze Toolbox bestaat uit een set van zeventien informatiekaarten. Op deze kaarten staan praktische maatregelen voor telers om emissie van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater te verminderen. Een voorbeeld is het bepalen van het ideale spuitmoment.

Toekomst gewasbescherming

Ondanks alle genomen maatregelen blijft gewasbescherming actueel in de politiek. Staatssecretaris Dijksma is verantwoordelijk voor het gewasbeschermingsbeleid in Nederland. In de Tweede Kamer heeft ze haar inzet duidelijk gemaakt: “Chemische gewasbescherming blijft nodig voor de voedselproductie. We moeten echter wel kijken of we problemen met de teelt anders kunnen oplossen.” Dit kan door gebruik van resistente rassen, biologische bestrijding, vruchtwisseling of betere spuitdoppen. “Als het niet anders kan, dan komen chemische middelen in beeld”, aldus Dijksma. Geïntegreerde gewasbescherming wordt verplicht. Hierbij worden biologische, mechanische en chemische maatregelen gecombineerd.

Groene middelen

Een actuele ontwikkeling in de gewasbescherming zijn de groene (biologische) middelen. Dit zijn onder meer preparaten met bacteriën of virussen, feromonen (lokstoffen), plantenextracten, maar ook natuurlijk zout als natriumbicarbonaat, dat wordt gebruikt tegen schimmelziekten. Middelenfabrikanten richten zich steeds meer op biologische middelen omdat het een goede aanvulling kan zijn op de chemische middelen. Vanwege mogelijke risico’s voor mens en milieu moeten biologische middelen dezelfde toelatingsprocedure doorlopen als chemische middelen. Dijksma wil toewerken naar een vergroening van het middelenpakket. Daarom wil ze inzetten op een eenvoudiger of snellere toelatingsprocedure voor deze middelen.

Verwachtingen consument

De consument stelt hoge eisen aan het product dat ze kopen. Dat begint met het uiterlijk van het product. Zo mogen bloemen geen vlekjes hebben en moeten tomaten, paprika’s en komkommers hun karakteristieke vorm tonen. Dit koopgedrag van consumenten kan veel invloed hebben op het gebruik van middelen en de milieubelasting. De maatschappij is kritisch naar de teler, maar eenmaal in de supermarkt denken ze als consument vaak in euro’s.

Residuen

Met het oog op gezondheidsrisico’s zijn residuen van gewasbeschermingsmiddelen ook een belangrijk consumentenitem. Europa stelt hoge eisen aan de maximale hoeveelheid residu in een product. Sommige retailers gaan nog verder. Dit kan ertoe leiden dat telers zich focussen op residuverlaging en minder op mogelijke milieurisico’s.

Ontvang € 2.000,- tot € 10.000,- voor jouw idee!

Op elk boerenbedrijf worden eigen trucjes gehanteerd om het gebruiksgemak van machines en productieprocessen zo optimaal mogelijk te maken. Dit kan bijvoorbeeld door het verbouwen of samenvoegen van machines, maar ook door het zelf creëren van een nieuw product. Alle goede ideeën die nog niet te koop zijn op de markt, mogen ingezonden worden bij het Innovatiefonds voor telers. Een onafhankelijke vakjury beoordeelt de ingezonden innovaties. Zien zij potentie in jouw innovatieve concept, product of dienst, dan wordt er een beloning van maximaal € 10.000,- toegekend. 

Meld jouw innovatie aan!

Heb jij een vernieuwend idee op jouw agrarische bedrijf en ben je bereid om dat verder uit te voeren? Meld jouw innovatie dan voor 15 april 2015 aan op de website www.innovatiefondsvoortelers.nl/inzenden.

Innovatiefonds voor Telers beloont vier vernieuwende ideeën

Het Innovatiefonds voor Telers heeft vier agrariërs beloond voor hun innovatie. De toegekende innovaties zijn zowel opbrengstverhogend als kostenbesparend en duurzaam. In toepassing lopen ze sterk uiteen. NAJK-lid Piet Jan Thibaudier ontving € 2.000,- voor zijn ‘Pasture Reader’. 

NAJK-lid en Friese melkveehouder Piet Jan Thibaudier uit Lemmer werkt aan kwaliteit. Hij maakt het drogestofgehalte per hectare inzichtelijk met de Pasture Reader. Deze meet met ultrasone geluidsgolven de hoogte en dichtheid van het gras en rekent dit om naar kilogram drogestof. Doordat de reader met GPS werkt kan de melkveehouder plaatsspecifiek graslandvernieuwing, aangepaste bemesting of ontwatering toepassen. Naast een optimale grasopbrengst ontving hij een toekenning van € 2.000,-.

Bloembollenkweker Cornel van Schagen uit Bergen ontving € 10.000,- voor een Eco-Combi Douche welke hij samen ontwikkelde met Agrin-Serv om bollen efficiënter en duurzamer te ontsmetten. Akkerbouwer Roelof Bloeming uit Odoornerveen ontving € 2.000,- voor zijn machine, gemaakt met machinebouwer Evers, die de grondbewerking en gewasbescherming in de cichorei niet meer volvelds toepast maar in stroken van 15 cm. Bloeming bespaart hiermee zo’n 70% gewasbeschermingsmiddelen. Een vierde en laatste toekenning ontving hardfruitteler Wim van Wijk uit het Utrechtse ’t Goy. Van Wijk gebruikt spuiwater met succes als onkruidbestrijder en bladverwijderaar. Van Wijk ontving  € 5.000,- voor zijn idee om afvalwater een duurzame toepassing te geven.

Maak ook kans op een geldbedrag!

De nieuwe ronde aanmeldingen voor het Innovatiefonds voor Telers sluit op 15 april a.s. Heb jij een innovatief idee op of rondom jouw bedrijf? Zorg dan dat deze voor 15 april is aangemeld op deze site.

Prijsuitreiking Rendement Ranking

Een jaar geleden ging de wedstrijd ‘Rendement Ranking’ van start. Door middel van masterclasses zijn de deelnemers in het afgelopen jaar geschoold om het verborgen rendement op hun melkveebedrijf zichtbaar te maken en te reduceren.

Op woensdag 25 februari is de prijsuitreiking van Rendement Ranking in Nijkerk. Tijdens deze bijeenkomst wordt de deelnemer die de grootste vorderingen heeft gemaakt in het terugdringen van zijn verborgen rendement bekend gemaakt. De bijeenkomst wordt begeleid door specialisten van UNIFORM-Agri en NAJK.

Houd deze dag Facebook (www.facebook.com/dbnajk) en Twitter (www.twitter.com/najktweets) in de gaten voor het laatste nieuws over de prijsuitreiking van Rendement Ranking.

Onderweg naar een nieuw pachtbeleid

Agrarisch ondernemers weten dat grond dé productiefactor van het bedrijf is. Grond, ongeacht of dit gepacht wordt of in eigendom is, vormt de basis van uw onderneming: het letterlijke en figuurlijke fundament waarop bedrijfsvoering en financiering zijn gebaseerd. Pachtgronden en gronden in eigendom zijn daarbij complementair aan elkaar. Op de meeste bedrijven zijn beide vormen aanwezig. In Nederland wordt namelijk 40% van de agrarische gronden verpacht.

Toen staatssecretaris Dijksma bij haar aantreden aankondigde dat het bestaande pachtbeleid zou worden herzien, is dat echter aan velen voorbijgegaan. Toegegeven, het pachtbeleid vormt een lastig en complex dossier. Pacht is misschien juist daardoor een ondergeschoven kindje in de gesprekken die wij voeren over de toekomst van ons ondernemerschap. Onterecht! Het pachtsysteem zal namelijk gaan veranderen. En dat is nodig: de reguliere en liberale pacht vormen twee uitersten die te ver uit elkaar liggen. Grondmobiliteit en de beschikbaarheid van grond zijn belangrijke voorwaarden voor een succesvolle bedrijfsovername en de ontwikkeling van agrarisch ondernemerschap. Jonge boeren en tuinders hebben dus een belang in dit dossier. Voor NAJK voldoende onderbouwing om het onderwerp op te pakken en hoog op de agenda van belangenbehartiging te plaatsen. Een toekomstbestendig pachtbeleid is noodzakelijk en daar willen wij aan bijdragen.

Inmiddels beginnen de ontwikkelingen rondom dat nieuwe pachtbeleid elkaar steeds sneller op te volgen. In april 2013 startte de zoektocht met een evaluatie door professor Bruil, in opdracht van staatssecretaris Dijksma. Bruil sprak met vertegenwoordigers van verpachters en pachters. Alle belanghebbenden werden uitgenodigd bij te dragen. Het resultaat? Een rapport van 66 pagina’s dat door de verschillende belangenorganisaties zeer kritisch werd beoordeeld. De belangenorganisaties zijn, in reactie op de evaluatierapportage, bijeen gekomen om gezamenlijk het gesprek aan te gaan en de discussie te voeren. Samen kwamen we tot een alternatief voor het evaluatierapport van Bruil. Op 27 juni 2014 sloten we het ‘Deelakkoord van Spelderholt’. In dit deelakkoord doen de vertegenwoordigers van pachters en verpachters negentien concrete aanbevelingen voor aanpassingen van de huidige pacht. Een akkoord tussen partijen die op dit onderwerp meestal lijnrecht tegenover elkaar stonden: pachters en verpachters.

Het deelakkoord van Spelderholt dat er nu ligt, biedt echter geen enkele garantie voor de uitkomsten van de herziening van het beleid. Die discussie zal gevoerd worden in de Tweede Kamer. Eind februari zal de Kamer daar het startschot voor geven door zich te laten bijpraten over het evaluatierapport van professor Bruil. Daarna kan de inhoudelijke discussie echt van start gaan. De FAO riep 2015 uit tot het jaar van de bodem. Hoe toepasselijk is het dan ook om dit jaar te komen tot een nieuw pachtbeleid waarin duurzaam grondgebruik centraal wordt gesteld? Duurzaam voor de bodemgezondheid, maar ook duurzaam in verdiencapaciteit en ondernemersmogelijkheden. Het nieuwe pachtbeleid zal ons nog de nodige dilemma’s en hoofdbrekens opleveren: er zijn genoeg uitdagingen die we moeten overwinnen. Het zal ons echter ook volop kansen bieden. Met die positieve gedachte zullen we dit pad bewandelen. We zijn onderweg.

Eric Pelleboer,
voorzitter dagelijks bestuur NAJK

JMA en NAJK starten samen nieuw project voor agrarische jongeren

Vanaf februari 2015 gaan Jongeren Milieu Actief (JMA) en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) samenwerken in een nieuw project: “Een duurzame toekomst boer je zelf”. Samen zullen deze jongerenverenigingen gastlessen verzorgen op agrarische mbo-scholen over verduurzaming van de zuivel- en eierketen, zoals regionaal geteeld veevoer. 

NAJK en JMA zullen tijdens de gastlessen meer informatie geven over de uitdagingen rond sojateelt en regionale voedselproductie. De gastdocenten van JMA en NAJK vertellen vanuit hun perspectief over deze problematiek. Voor agrarische ondernemers spelen vragen als: Hoe ga je om met investeringen voor het verduurzamen van je bedrijf? Hoe houd je je bedrijf gezond en kun je toch verantwoordelijkheid nemen binnen de keten? Waar kun je terecht voor advies of hulp?

Het project is ontwikkeld en geïnitieerd door JMA, met de doelstelling om jaarlijks meer dan 300 leerlingen bewust te maken over voedselkringlopen, eiwitgewassen en de zuivel- en eierketen. NAJK draagt in samenwerking met JMA bij aan de invulling van de gastlessen vanuit het perspectief van de agrarisch ondernemer.

Jongeren Milieu Actief (JMA) is de jongerenorganisatie van Milieudefensie. Bij JMA zetten jongeren zich actief in voor een duurzame en rechtvaardige wereld, nu en in de toekomst, hier en daar. Op een creatieve, ludieke en positieve manier gaat JMA aan de slag om jongeren bewust te maken van het feit dat zij zelf de wereld van vandaag kunnen beïnvloeden.

Klik hier voor meer informatie over het nieuwe initiatief ‘Een duurzame toekomst boer je zelf!’ of kijk op jma.org/campagnes.

Korting voor NAJK-leden op debatreeks ‘It’s the food, my friend!’

Na vijf succesvolle series over de toekomst van landbouw en voedsel in de Rode Hoed gaat de nieuwe, zesdelige debatreeks ‘It’s the food, my friend!’ stappen zetten naar een toekomstvisie voor landbouw en voedsel in Nederland vanuit mondiaal perspectief. NAJK-leden krijgen € 5,- korting op een entreekaart van de debatreeks ‘It’s the food, my friend!’ Dat kan door hier een ticket te kopen onder de noemer ‘studenten’. 

Voedselzekerheid staat weer hoog op de agenda. Door geopolitieke onrust, de verder uitdijende wereldbevolking, klimaatverandering en verlies van bodemvruchtbaarheid komen de voedselzekerheid en de natuur in het gedrang. Mede hierdoor is behoefte ontstaan aan een brede, meerjarige visie op voedsel die bijdraagt aan een economisch, sociaal en ecologisch duurzame voedsel- en landbouwcultuur, zowel  hier als elders in de wereld.

Al ons voedsel is afhankelijk van ecologische kapitaal: vruchtbare bodem, schoon water, grondstoffen, energie en biodiversiteit. In het Internationale Jaar van de Bodem zetten we de schijnwerpers op de bodem en op water. De landbouw gebruikt wereldwijd 70% van het zoetwateraanbod. Er worden grenzen bereikt. Steden en landbouw concurreren in steeds meer gebieden om water. Ook tussen staten ontstaan spanningen. Hoe groot is de water footprint van Nederland? Wat zijn alternatieven? Hoe gaan multinationals als Unilever en FrieslandCampina om met water en ander ecologisch kapitaal? En wat kunnen we zelf doen? Via ons voedsel importeren we immers ook producten die veel water vragen maar in waterarme gebieden worden verbouwd. In sommige woestijngebieden lukt het om een vruchtbare bodem en groene omgeving te creëren met biodiversiteit en landbouw.

Aanstaande dinsdag 3 februari vindt de openingsavond van debatreeks ‘It’s the food, my friend!’ plaats in de Rode Hoed (Amsterdam). De openingsavond staat in het teken van ecologische bronnen van voedselproductie. Sprekers tijdens deze avond zijn Prof. Jan Willem Erisman, hoogleraar integrale stikstofstudies VU over bodemvruchtbaarheid, Prof. Arjen Hoekstra, Universiteit Twente, over de mondiale water footprint van de Nederlandse voedselproductie en –consumptie en Marc van Rijsselberghe, teler van zilte groenten op Texel over zoutwaterlandbouw. Koop jouw entreekaart met NAJK-leden-korting voor € 7,- onder de noemer ‘studenten’ via deze link.

NAJK biedt op ludieke wijze alternatief voor partnerschap met Bol.com

Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) heeft via social media aangekondigd een partnerschap met Bol.com aan te gaan. NAJK reageert op de berichtgeving dat Bol.com via een partnerschap Partij voor de Dieren steunt. De samenwerking tussen dit bedrijf en een politieke partij is opmerkelijk te noemen. NAJK biedt een alternatief en wijst op het echte partnerschap dat er met consumenten zou moeten bestaan.

“Wij willen op deze manier aandacht vragen voor de samenwerking”, zegt Eric Pelleboer, voorzitter van NAJK. “Veel agrarische ondernemers hebben onthutst gereageerd via social media op het partnerschap van Bol.com met Partij voor de Dieren. De samenwerking met een politieke partij roept vraagtekens op. NAJK kiest voor een échte toekomst voor onze boeren en tuinders. Met onze actie via social media willen we aandacht vragen voor de producten van onze leden die dag in dag uit bij het moederbedrijf van Bol.com, Ahold, in de schappen liggen. Consumenten die echt willen bijdragen aan een duurzamere wereld kunnen dit bij de aankoop van de dagelijkse boodschappen doen en zo hun steun geven aan jonge boeren en tuinders. Dat is het echte partnerschap dat beloond zou moeten worden. Met deze ludieke actie wijzen wij graag op dat alternatief met een knipoog”, aldus Pelleboer.

“De noodzaak is groot: goede voedselproductie is in gevaar doordat er nog weinig jonge boeren of tuinders zijn”, zegt Pelleboer. “In Nederland is slechts 4% van de agrarisch ondernemers jonger dan 35 jaar, 28% is zelfs ouder dan 65 jaar. Ondertussen moeten we bovendien regelmatig strijden voor een fatsoenlijke prijs voor onze producten.”

“Boeren en tuinders zijn echter verantwoordelijk voor ons voedsel”, vervolgt Pelleboer. “Hoge kwaliteit en een betaalbare prijs worden door de Nederlandse boeren en tuinders gecombineerd met voedselveiligheid en hoge eisen op het gebied van dierenwelzijn en milieu. Boeren en tuinders zijn bovendien de belangrijkste beheerders van ons platteland. Deze agrarische ondernemers hebben de consument dus veel te bieden. Consumenten kunnen daar al elke dag voor kiezen.”

2014: Het jaaroverzicht van NAJK

2014 was voor NAJK een jaar vol hoogtepunten: van geslaagde lobbyactiviteiten tot indrukwekkende studiereizen, van nieuwe initiatieven, cursussen en wedstrijden tot kersverse bestuurders, van een vruchtbaar beursseizoen tot een zeer succesvol symposium. Bekijk al deze mooie momenten terug in het NAJK-jaaroverzicht van 2014.

Win een promopakket van boerenrockband Kiek Now Us

Sinds heden krijgen NAJK-leden korting als ze een boeking doen bij de boerenrock- en rollband Kiek Now Us. Om dat te vieren geeft Kiek Now Us promopakketten weg aan NAJK-leden. Wil jij kans maken op zo’n vet promopakket van Kiek Now Us like dan het bericht op de Facebookpagina van NAJK. Wil jij gebruik maken van de ledenkorting op een boeking van de band Kiek Now Us klik dan hier.

De winnaars van de promopakketten zijn op maandag 19 januari bekend gemaakt. De winnaars zijn:
– Ellen Hartemink
– Derk Dunnik
– Maikel Geurts
– Bram Maarsingh
– Guus Lammers

De promopakketten komen zo snel mogelijk naar jullie toe! De pakketten worden verstuurd naar de adressen zoals die bekend zijn in ons ledenadministratiesysteem.

Let op: de promopakketten zijn alleen verstrekt aan leden van NAJK. Lid worden van NAJK kan hier