2 oktober 2022

Lief dagboek,

Zondag 2 oktober 2022 zijn we in alle vroegte met 20 jonge gemotiveerde varkenshouders vertrokken naar Zweden. Met deze reis hopen we een beeld te krijgen van hoe er in Scandinavië varkens worden gehouden en hoe men hier kijkt naar dierwelzijn.

Vanaf Schiphol zijn we gevlogen naar Stockholm. Vanuit gezondheidsoogpunt willen de varkenshouders dat de bezoekers ‘varkensvrij’ zijn. De eerste dag kon er daarom nog geen varkensbedrijf worden bezocht. In plaats daarvan hebben we een ‘typisch’ Nederlandse fietstocht door Stockholm gemaakt. Tijdens deze tocht werd er uiteraard wél over varkens gepraat. Niet alleen met elkaar, maar ook met de tour guide. Hij gaf aan dat hij zeker bereid is om meer te betalen voor extra’s op gebied van laag antibioticagebruik, meer ruimte voor de dieren, enz.

Ook vertelde hij in Nederland geen vlees te kopen vanwege de antibiotica. In Zweden mogen ze alleen antibiotica gebruiken als de dieren écht ziek zijn. En volgens de tour guide is de Zweedse consument ervan overtuigt dat de rest van Europa meer antibiotica gebruikt. Een interessante conversatie naar aanleiding van de vraag ‘Hoe denken Zweedse mensen over de varkenshouderij?’. Luister hier het hele antwoord van de tour guide.

‘s Avonds was de gastspreekster Juul Pedersen helaas geveld door corona en is de presentatie overgenomen door Animal Welfare Specialist Heleen van de Weerd. Deze presentatie ging over het vrijloop kraamhok en de bijbehorende onderbouwing vanuit de gedragswetenschap waarom zeugen hierin beter hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen. Dit bracht een interessante discussie vanuit de verschillende oogpunten van de deelnemers over de voor- en nadelen van een vrijloop kraamhok. Er werd uitgebreid gesproken over de mogelijkheden en tegelijkertijd ook gekeken naar de problemen en een praktische invulling van een vrijloop kraamhok in het varkenshouderij systeem.

Vandaag, maandag 26 september, demonstreren Nederlandse én Vlaamse jonge boeren bij het Europees Parlement in Brussel. Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en de Groene Kring slaan met deze demonstratie de handen ineen om een jonge boerentoets in te voeren op het Europese natuurbeleid.  

De Europese Unie plaatst jonge boeren in Nederland en Vlaanderen tussen hamer en aambeeld. In zowel Nederland als België vragen jonge boeren zich af of er nog een toekomst ligt in de landbouw. Ze worden namelijk geconfronteerd met beleid dat hen zeer weinig ondernemingsmogelijkheden biedt en bijzonder strenge regels oplegt, zonder perspectief naar de toekomst.

Jonge boerentoets
Het stikstofbeleid is hiervan een tekenend voorbeeld: de ondernemingsruimte is bijzonder klein en jonge boeren wordt geen perspectief gegeven. Volgens Peter Meedendorp, portefeuillehouder internationaal bij NAJK is de vraag heel helder: “Doe een jonge boerentoets op het natuurbeleid om natuur en landbouw samen te kunnen laten bestaan en de sociaal economische aspecten van een bedrijfsovername mee te laten wegen!”

In gesprek
Om hun vraag kracht bij te zetten, delen de jonge boeren vandaag worst en kaas uit, geflankeerd door enkele trekkers. Daarnaast wordt deze ‘call to action’ uitgedeeld. De datum van dit protest is bewust gekozen, omdat de milieucommissie van het Europese Parlement vandaag ook samenkomt. Tijdens verschillende gesprekken met Europarlementariërs en Europese beleidsmakers wordt met deze actie perspectief gevraagd voor de toekomst van de jonge boeren.

Op dinsdag 20 september is, tijdens de jaarlijkse Prinsjesdag, de troonrede uitgesproken door de koning. Door NAJK is deze troonrede uitgebreid gevolgd en NAJK-voorzitter Roy Meijer was live te volgen op NPO Radio 1 om de verwachtingen en uitkomsten hiervan te bespreken.

Naast koopkracht en de hoge energierekeningen was het ook een roerig jaar voor de boeren. NAJK-voorzitter Roy Meijer hoopte voorafgaand aan de troonrede dat Koning Willem-Alexander er voor de jonge boeren en tuinders zou zijn, dat hij inzag dat we binnen de agrarische sector graag onderdeel van de oplossing zijn in plaats van het probleem en dat de ijzersterke agroketen die Nederland door de jaren heen heeft opgebouwd niet zomaar opzij wordt geschoven.

Spannend
Volgens Roy Meijer was het een spannende dag voor de jonge boeren en tuinders: “We vragen ons af of: A. Nederland eigenlijk nog wel jonge boeren en tuinders wil, B. Hoe dan? En C. We nog wel willen investeren. Ga je nog een gokje wagen in een land waar het superinstabiel is en waar je niet op het bedrijfsleven kunt vertrouwen?” Als voorzitter van de belangenbehartiger van de jonge boeren en tuinders luisterde hij op deze derde dinsdag van september, samen met verslaggever Onno Beukers van NPO Radio 1, aandachtig naar de woorden van onze koning in de hoop op deze vragen ook de nodige antwoorden te kunnen vinden.

Tegenvaller voor jonge boeren
Koning Willem Alexander benoemde de boeren expliciet in de troonrede, maar wat er gezegd werd viel vanuit het oogpunt van de jonge boeren en tuinders wel een beetje tegen. “We werden vooral genoemd om iets op te lossen. Wat wij aan meerwaarde hebben voor onze samenleving of geopolitieke situatie leek er niet toe te doen”, aldus Roy Meijer. “De koning begon heel hoopvol over grote transities die tijd kosten en waarvan je achteraf pas de impact kunt zien, maar er werd heel duidelijk gezegd ‘Die 50% reductie dat gaan we doen!’ Aan ons de taak ons te focussen op  kringlooplandbouw en de keten. En dat zijn nou net de thema’s waar dit kabinet nog geen goede Kamerbrief over heeft geschreven.”

Helaas heeft NAJK weinig perspectief gezien in deze troonrede. “Dat is jammer, want we willen wel heel graag bouwen aan een sector die zijn meerwaarde blijft leveren aan Nederland, Europa en de wereld!”, sluit Roy Meijer af.

Luister het interview terug via de volgende link (hij is te horen van 26:15 – 29:16 en van 2:25:50 – 2:28:18).

 

Maandag 5 september maakte minister Staghouwer in een Kamerbrief bekend dat de derogatie de komende jaren enorm zal veranderen. De derogatie zal in de jaren tot en met 2025 worden afgebouwd en er komen aanvullende voorwaarden, waarvan een deel voor heel de Nederlandse landbouw zal gelden. NAJK is zwaar teleurgesteld dat de huidige vorm van derogatie verloren gaat, omdat deze bijdraagt aan de waterkwaliteit en nodig is voor de gebiedsgerichte aanpakken. Ook gaat het enorme financiële consequenties hebben op de boerenerven.

De Europese Commissie heeft de conceptbeschikking naar de lidstaten gestuurd, zodat zij in het Nitraatcomité van 15 september erover kunnen stemmen. Hoewel de details pas na deze stemming bekend kunnen worden gemaakt, heeft minister Staghouwer al wel de hoofdlijnen gegeven.

Doelen onder druk
Het afbouwen van de derogatie heeft enorme gevolgen voor de financiële situatie op de boerenbedrijven, zowel in de melkveehouderij, als de akkerbouw- en intensieve sector. Melkveebedrijven die meedoen aan de derogatie krijgen te maken met hoge kosten vanwege mestafvoer, de mestmarkt wordt opgeschud door het mestoverschot en daarnaast heeft de derogatie afgelopen jaren een positief effect gehad op de waterkwaliteit. Het afbouwen van de derogatie heeft daarom een negatief effect op de waterkwaliteit en daarmee het milieu. Ook het doel kringlooplandbouw komt onder druk te staan. “Het afbouwen van de derogatie zet het halen van de verschillende doelen onder grote druk. Op deze manier wordt het voor de agrarische sector onhaalbaar en demotiverend”, aldus Ruben Klein Teeselink, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille melkveehouderij.

Stikstofnormen omlaag
De minister begint zijn brief door te stellen dat zonder goede toepassing van meststoffen, de landbouw in Nederland niet de hoeveelheid en kwalitatief goede landbouwproducten kan leveren zoals zij nu doet. Echter, door de voorgestelde verlaging van de stikstofnormen, zal juist de kwantiteit en kwaliteit minder worden. Naast de lagere opbrengsten, en daarmee een verslechterde concurrentiepositie in Europa, zal door lagere stikstofnormen ook de kwaliteit van diverse landbouwproducten afnemen. Zo zal het door lagere eiwitgehaltes lastig worden om bij bijvoorbeeld tarwe en gerst nog bak- en brouwkwaliteit te halen en zal in veevoer de voedingswaarde van onder andere gras minder worden. Als daarnaast ook nog de, in het nieuwe GLB genoemde, bufferstroken een verplichting worden, zullen in alle grondgebonden sectoren de inkomsten nog meer onder druk komen te staan zonder dat daar enige vorm van compensatie tegenover staat.

Kunstmestvervangers
De minister informeerde ook dat Nederland een aanvraag heeft gedaan voor kunstmestvervanging uit dierlijke mest. De Europese Commissie ziet dit als een apart traject naast de derogatieaanvraag. Als er straks minder dierlijke mest toegediend kan worden, zal dit vervangen moeten worden door kunstmest om de ruwvoeropbrengsten op peil te houden. Daarnaast is het niet altijd mogelijk om dierlijke mest binnen de akkerbouw toe te passen. Door dierlijke mest te bewerken kan de toepasbaarheid worden verbeterd en zal dierlijke mest gebruikt kunnen worden als kunstmestvervanger. ”Wij verwachten de volle inzet van de minister om kunstmestvervangers zo snel mogelijk toegelaten te krijgen. De sector vraagt hier al heel lang om. Dit moet prioriteit blijven”, aldus Klein Teeselink.

Transitietegemoetkomingsregeling
Tot slot heeft de minister in de Kamerbrief aangekondigd dat het kabinet met een tijdelijke regeling de derogatiebedrijven wil ondersteunen die al eerder voor een opgave komen. Door de afbouw van de derogatie, krijgen de derogatiebedrijven te maken met extra kosten. Hiervoor stelt het ministerie 130 miljoen euro beschikbaar. De regeling zal aankomende periode met de sector en Europese Commissie verder worden uitgewerkt.

Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) heeft een nieuwe portefeuillehouder melkveehouderij. De 22-jarige Ruben Klein Teeselink is tijdens de algemene ledenvergadering op 25 augustus 2022 unaniem verkozen tot nieuwe dagelijks bestuurder van NAJK. Hij treedt hiermee in de voetsporen van Marije Klever. 

Ruben is samen met zijn ouders de trotse eigenaar van een melkveebedrijf met bijbehorend jongvee in het Overijsselse Holten. Ze houden hier zo’n honderd melkkoeien. Ruben is de 6^e generatie op het thuisbedrijf. Zijn roots liggen hier en hij kijkt ernaar uit het bedrijf in de toekomst volledig over te mogen en kunnen nemen.

Nieuwe portefeuillehouder melkveehouderij
Rubens hart ligt bij de melkveehouderij. “Toen ik deze vacature als dagelijks bestuurder bij NAJK voorbij zag komen, werd ik meteen enthousiast”, aldus de nieuwe portefeuillehouder. “Bij melkvee ligt mijn passie en ik ga me er keihard voor inzetten dat iedere jonge melkveehouder ook zijn of haar droom na kan jagen.” Het zijn momenteel roerige tijden voor de jonge boeren, maar Ruben blijft graag positief: “Door positief te blijven, goede communicatie en zoveel mogelijk de conversatie met elkaar aan te gaan, hoop ik de belangen van de jonge melkveehouders op een zo goed mogelijke manier te kunnen behartigen!”

Afscheid Marije Klever
Met de benoeming van Ruben is Marije Klever teruggetreden uit het dagelijks bestuur van NAJK. De melkveehoudster was sinds 2018 hét gezicht van de jonge melkveehouders van Nederland. Na vier jaar belangenbehartiging is het tijd om zich meer op het thuisbedrijf te focussen. Marije gaf tijdens de algemene ledenvergadering in augustus het spreekwoordelijke stokje over aan Ruben, het nieuwe gezicht in het dagelijks bestuur van NAJK.

Benieuwd wat Ruben Klein Teeselink de leden van NAJK te bieden heeft? Bekijk hier de video waarin hij zichzelf voorstelt.