Het lijkt wel alsof wij boeren van alles het probleem zijn: de klimaatverandering, teruglopende biodiversiteit, stikstof, noem maar op. Komt er een nieuw maatschappelijk probleem op tafel? Grote kans dat er met het vingertje naar de boer gewezen wordt. Politiek Den Haag die elk maatschappelijk probleem vakkundig in de schoenen van de agrarische sector weet te schuiven, klimaatbewegingen die met argusogen naar de boer kijken en natuurorganisaties die zeggen dat wij slecht zijn voor de bodem. Ze spelen het spelletje zo vakkundig dat je als Nederlandse boer bijna aan jezelf zou twijfelen.

Het nieuws staat bomvol verwijten richting de agrarische sector. Soms loop ik zelf over mijn akkers en denk bij mij zelf: ‘doe ik het dan echt niet goed?’

Opeens zag ik het allemaal anders: de maatschappij, maar ook zeker de politiek, is gewoon ten einde raad! Ze weten simpelweg niet meer waar ze in verzeild zijn geraakt. Klimaatproblemen, C02- uitstoot, stikstof: deze onderwerpen worden stuk voor stuk behandeld als eerste wereld problemen. We horen niemand meer over het hebben van voldoende voedsel. Nee, dat is geen probleem meer. Ooit was dit probleem er wel, maar gelukkig was er toen een groep in de maatschappij die dit kon oplossen. Juist, de boeren!

Binnen mijn portefeuille hou ik mij op dit moment voornamelijk bezig met het nieuwe GLB en de Green Deal. Ook in deze twee dossiers zie ik de veranderingen terug komen. Het GLB, dat ooit in het leven is geroepen om ervoor te zorgen dat er voldoende en betaalbaar voedsel zou zijn voor iedereen in Europa, zie je tegenwoordig veranderen. Dit dossier begint niet meer met de noodzaak van voldoende voedsel, maar is tegenwoordig bedoeld om meer biodiversiteit te creëren en boeren te laten verduurzamen. De Green Deal gaat hier nog een stapje verder in. Er wordt ingezet op een CO2-neutraal Europa in 2050. En raad eens wie hier en hele grote rol in moet spelen? Juist, alweer de boeren!

Als je deze dossiers leest, lijkt het inderdaad alsof wij het probleem zijn. Een van de oudste beroepsgroepen ter wereld en opeens zijn wij het probleem? Nee, natuurlijk niet! Wij zijn juist de oplossing. Zoals wij al vaker zijn geweest. Toen Europa in honger verkeerde, waren wij de oplossing en brachten wij stabiliteit in de maatschappij. En dat is precies wat wij nu weer gaan doen! De maatschappij kan gewoon niet zonder ons. Dat is wat ze ons eigenlijk willen vertellen, maar ze durven het nog niet uit te spreken.

Ze hebben jonge boeren en tuinders nodig waar de grond en de stront onder de nagels zit: mensen die hun handen uit de mouwen steken en vooruit gaan. Terwijl de rest van de maatschappij op social media, in talkshows en waar dan ook maar blijft praten over een probleem, zijn wij boeren op de achtergrond allang bezig met de oplossing. Want, laten we eerlijk zijn: dat kunnen wij als geen ander! En dat weet de maatschappij stiekem ook.

Willem Voncken

Binnen het dagelijks bestuur van NAJK is Willem Voncken verantwoordelijk voor de portefeuille internationaal. Hij heeft samen met zijn ouders een akkerbouwbedrijf van 190 hectare in het Zuid-Limburgse Trintelen. Met zijn bestuurlijke ervaring, zijn ervaringen bij Nuffield en activiteiten bij de Civil Dialogue Group is Willem een goede aanvulling op het dagelijks bestuur van NAJK.

Op 3 november heeft het ministerie van LNV de ‘Regeling Gerichte opkoop veehouderijen’ gepubliceerd. In de eerste tranche wordt 100 miljoen euro (van 350 miljoen totaal) beschikbaar gesteld aan provincies om piekbelasters in een straal van 10 kilometer rondom Natura 2000 gebieden en met meer dan 2 mol depositie uit te kopen. NAJK is erg geschrokken van de onderliggende voorwaarden en vind de voorwaarde van het beroepsverbod absurd. Voor jonge boeren die piekbelasters zijn, is dit een strop.

NAJK is sowieso van mening dat opkoop géén goede en vooral ook een dure manier van stikstofreductie is (ten opzichte van bijvoorbeeld innovatie). Met de voorwaarde van het beroepsverbod, ontneemt dit alle kansen voor jonge boeren om hun passie te kunnen volgen. Hoewel NAJK met het ministerie van LNV overlegt over stikstof, is deze regeling niet in de overleggen ter sprake geweest.

Crimineel
De overheid wil met de regeling piekbelasters kunnen uitkopen rondom Natura 2000 gebieden, maar stelt aan degenen die hiervoor in aanmerking willen komen een hele lijst met randvoorwaarden. De meest in het oog springende is de voorwaarde dat de veehouder die wordt uitgekocht een beroepsverbod krijgt opgelegd en elders in Nederland geen veehouderij mag starten, overnemen, of zelfs een samenwerkingsverband aangaan. “Voor jonge veehouders die via een samenwerkingsverband zijn toegetreden tot het bedrijf, is hun toekomst onzeker met deze regeling. Wanneer zij voor deze, nu nog ‘vrijwillige’ regeling in aanmerking komen en benaderd worden door de provincie, kunnen zij hun toekomstplannen als boer wel vergeten.”, aldus NAJK-voorzitter Andre Arfman.

De eisen geeft boeren het gevoel crimineel te zijn als ze op een legale manier een veehouderij runnen die binnen de 10 kilometer van een Natura 2000 gebied ligt en meer dan 2 mol depositie heeft. Een beroepsverbod krijgt men pas als je het te bont gemaakt hebt, wanneer je dieren mishandeld, willens en wetens het milieu in gevaar brengt, oftewel wanneer je als ondernemer strafbare feiten hebt gepleegd of onbekwaam bent om nog voor je dieren te zorgen. Een beroepsverbod opleggen omdat je legaal stikstof uitstoot en je ‘vrijwillig’ stopt met het bedrijf om de natuur te verbeteren is dan ook buiten proportioneel.

Op dit moment geeft de overheid aan dat deze regeling op basis van vrijwilligheid wordt uitgevoerd, voor wat betreft NAJK is dit ook de enige basis.

Gemiste kans
NAJK is van mening dat de overheid hiermee zijn doel voorbij schiet. Deze regeling had immers ook een kans kunnen bieden aan (jonge) ondernemers die op dit moment worden aangeduid als piekbelaster en daarmee weinig ontwikkelingsperspectief kennen. Arfman: “Juist jonge ondernemers de kans geven om afscheid te nemen als piekbelaster en door te kunnen gaan op een locatie met meer toekomstperspectief geeft een win-win situatie. De natuur wordt er beter van, omdat een piekbelaster verdwijnt en de jonge boer wordt er beter van, omdat hij of zij verder kan een veehouderij te ontwikkelen met een lagere druk op de Natura 2000 gebieden.”

Juiste volgorde
NAJK vindt dat zaken in het stikstofdossier in de juiste volgorde moeten worden opgepakt. Eerst legalisatie van de PAS-melders en knelgevallen, vervolgens het opzetten van een goedwerkend registratiesysteem en dan nadenken over het reduceren van stikstof door het nemen van innovatieve maatregelen. Met de aankondiging van deze opkoopregeling loopt de overheid hier dus op vooruit en helpt niet in een totaaloplossing voor dit dossier.

Afgelopen week heeft het Europees Parlement een akkoord bereikt over het toekomstige Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Eindelijk weer een positief geluid voor ons als jonge boeren. NAJK is zeer tevreden dat het merendeel van de parlementariërs minimaal 4% van de directe betalingen aan jonge boeren wil besteden. Dit is een verdubbeling van het voorstel.

Afgelopen week was een hele belangrijke op het gebied van het toekomstige GLB. De EU-landbouwraad bereikte, na 45 uur vergaderen, een akkoord over de algemene inzet rondom het GLB 2023 – 2027. “Het akkoord was gelukkig minder ambitieus dan de Europese Commissie had voorgesteld. Er blijft een flink deel naar de basisbetaling gaan en er is meer ruimte voor boeren in de ecoregelingen”, aldus Willem Voncken, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille internationaal. Daarnaast stemde het Europees Parlement over de meer dan 1200 voorgestelde wijzigingen (amendementen) en stemde zij vrijdag over het totale pakket.

Jonge boeren
Samen met CEJA, de Europese belangenbehartiger voor jonge boeren, en de andere aangesloten leden, heeft NAJK de afgelopen twee jaar gelobbyd om het bedrag voor jonge boeren te vergroten. Dit werd gedaan met de campagne #doubletheambition. Het merendeel van het Europees Parlement stemde vorige week voor de wijziging om minimaal 4% van de directe betalingen aan jonge boeren te besteden in plaats van de voorgestelde 2%. “NAJK is blij dat het Europees Parlement deze ambitie heeft uitgesproken. Dank gaat ook speciaal uit naar de Nederlandse Europarlementariërs die zich hier hard voor hebben gemaakt’’, aldus Voncken. Ook werd er gestemd voor de versterking van de definitie van een actieve boer. Dit was ook de inzet van NAJK.

Ambitieus
Er lag een ambitieus voorstel voor het toekomstig GLB. Voncken: “We zijn blij dat er nu een realistischere deal ligt. De ambities liggen hoog, maar zijn niet totaal onrealistisch te noemen.” NAJK maakt zich nog wel grote zorgen over het totale budget. Het nieuwe budget is lager dan voorheen. In het nieuwe GLB wordt er meer van boeren verwacht, terwijl er minder budget beschikbaar is. “Als er meer van boeren verwacht wordt, moet daar ook meer geld tegenover staan. Een boer kan niet groen doen, als die rood staat, is daarin de veel gezegde uitspraak”, aldus de portefeuillehouder internationaal.

Vervolg
Het nieuwe GLB is hiermee nog niet klaar. Op sommige punten verschillen het Europees Parlement, de Raad en de Europese Commissie nog van mening. De partijen gaan nu in onderhandeling met elkaar in de zogeheten trilogen. Dit proces kan nog wel maanden duren. Het nieuwe GLB zal daarom op z’n vroegst per 2023 worden ingevoerd.

Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) is nu officieel lid van BO Akkerbouw. Afgelopen jaren was NAJK reeds als partner betrokken bij BO Akkerbouw. Met het lidmaatschap krijgt NAJK een plek in de ALV en het bestuur van BO Akkerbouw en wordt NAJK als dragende partij betrokken in het programma Onderzoek en Innovatie dat BO Akkerbouw uitvoert voor alle Nederlandse akkerbouwers. Leendert Jan Onnes, portefeuillehouder akkerbouw bij NAJK: “Met het lidmaatschap krijgt NAJK een volwaardige plek aan tafel wat past bij het belang van jonge boeren voor de toekomst van de Nederlandse akkerbouw.”

Samen met LTO Nederland en de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) vertegenwoordigt NAJK de akkerbouwers binnen de Sectie Teelt van BO Akkerbouw. Op verzoek van de Sectie Teelt voert BO Akkerbouw het programma Onderzoek en Innovatie uit waaraan alle akkerbouwers een financiële bijdrage leveren en waarvan de resultaten voor de hele sector beschikbaar komen.

Onnes: “NAJK draait al een aantal jaar mee als partner binnen BO Akkerbouw en wordt betrokken bij alle besluiten. Met het lidmaatschap krijgt NAJK een volwaardige plek aan tafel wat past bij het belang van jonge boeren voor de toekomst van de Nederlandse akkerbouw. Het bestuur van NAJK heeft unaniem voor het lidmaatschap van BO Akkerbouw gekozen, omdat we het belang zien van samenwerking in de akkerbouwsector.”

André Hoogendijk, directeur BO Akkerbouw: “Het motto van BO Akkerbouw luidt ‘voor de akkerbouw van morgen’. Het lidmaatschap van NAJK sluit dus naadloos aan bij onze doelstellingen. Het bestuur van BO Akkerbouw juicht het lidmaatschap van NAJK toe. NAJK is een sterke belangenbehartiger met een eigen geluid en met een professionele organisatie. Vertegenwoordigers van het NAJK draaien per direct volledig mee in de BO.”

BO Akkerbouw
BO Akkerbouw is het centrale platform en kenniscentrum voor de Nederlandse akkerbouwketens. De organisatie zorgt voor één krachtig geluid van de Nederlandse akkerbouw, draagt de ambities van de sector uit en komt met oplossingen voor collectieve vraagstukken. De leden van BO Akkerbouw zijn Agrifirm, Avebe, Cosun, CZAV, Het Comité van Graanhandelaren, LTO Nederland, NAJK, NAO, NAV, Plantum, Van Iperen en VAVI.

NAJK
Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) vertegenwoordigt de belangen van 8000 jonge (aankomende) boeren en tuinders. NAJK behartigt de belangen van agrarische jongeren in Den Haag en Brussel, maar biedt ook actief handvatten tot ontwikkeling en beter ondernemerschap. Hiermee draagt NAJK enerzijds bij aan de persoonlijke ontwikkeling van jongeren verbonden met de agrarische sector en anderzijds aan de ontwikkeling van zelfbewuste en kundige jonge ondernemers die met beide benen in de maatschappij staan: de ondernemers van de toekomst.