Vrijdag 1 maart heeft minister Adema een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over dierwaardige veehouderij. Hierin geeft hij een eerste set van maatregelen weer die hij als minister wil nemen als de nota van wijziging van de Wet Dieren (reparatiewet) wordt aangenomen. NAJK is blij met het wijzigingsvoorstel van de minister en is hier voorstander van, maar vindt dat de inhoud niet bepaalt moet worden door de politiek, maar door een maatschappelijk akkoord tussen sectorpartijen, ketenpartijen en de Dierenbescherming. Daarnaast moet het hand in hand gaan met afspraken over randvoorwaarden en borging dat boeren niet afgerekend worden op onredelijke eisen.

 

Reparatiewet

De reparatiewet die de minister naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, moet het amendement op de Wet Dieren uit mei 2021 herstellen, welke op 1 juli 2024 zou ingaan. Het amendement was namelijk vaag over de vraag: wat is nu een dierwaardig bestaan, en wat betekent dat voor het houden van dieren? Het amendement nam hierover niks op, waardoor anders de rechter middels gerechtelijke uitspraken zou bepalen wat dierwaardige veehouderij is. “Als de reparatiewet niet wordt aangenomen, dan weten we pas na een heleboel rechtszaken wat we met onze dieren moeten doen als veehouders om aan deze wet te voldoen. Daarom is het goed dat de minister deze nota van wijziging heeft voorgesteld en dat steunen wij”, aldus Ruben Klein Teeselink, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille melkveehouderij. Voor de invulling van een dierwaardig bestaan heeft de minister kenbaar gemaakt welke maatregelen hij wil treffen. Ook beschrijft hij dat hij zware maatregelen nu niet wil nemen, omdat hij het maken van grote keuzes aan het kabinet wil laten. Klein Teeselink: “NAJK is van mening dat de gehele inhoud van de reparatiewet van de Wet Dieren bepaalt moet worden door sector- en ketenpartijen in samenwerking met de Dierenbescherming. Wij zijn bezig om met elkaar een convenant dierwaardige veehouderij te sluiten. We zijn ervan overtuigd dat dit gaat lukken”.

 

Ontbreken autoriteit en randvoorwaarden

De Kamerbrief laat zien dat grote stappen zetten op nog meer dierenwelzijn veel geld kost. Het vrijmaken van budget, laat het kabinet over aan het volgende kabinet. Daarnaast is het vanwege de demissionaire status van het kabinet niet mogelijk om de andere benodigde randvoorwaarden te scheppen. “De randvoorwaarden en de onafhankelijk autoriteit zijn het kloppend hart van het convenant dierwaardige veehouderij. Een onafhankelijke autoriteit moet bepalen welke stappen reëel zijn om te zetten door veehouders. Als de markt niet wil betalen en de overheid geen ondersteunend beleid treft, dan zitten veehouders klem. De onafhankelijke autoriteit zorgt ervoor dat stappen gezet kunnen worden met alle ingrediënten die alle betrokkenen nodig hebben. De autoriteit wordt door de hele hoofdtafel gedragen, waardoor dit de kern van het convenant is.”, aldus Wendy Kicken portefeuillehouder pluimvee, varkens en kalveren.

 

NAJK zal zich inzetten in de Tweede Kamer dat de nota van wijziging wordt aangenomen. Echter de inhoud moet door de sectorpartijen, ketenpartijen en de Dierenbescherming middels het convenant dierwaardige veehouderij ingevuld worden. Met de bijbehorende randvoorwaarden zoals budget en een onafhankelijke autoriteit.

Op donderdag 15 februari 2024 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de verhoging van het budget voor de vestigingssteun voor jonge boeren. Een amendement van het CDA voor de overheveling van 63 miljoen euro naar de vestigingssteun is met zeer grote meerderheid aangenomen. Daarnaast is de Tweede Kamer ook akkoord gegaan met het voorstel van het kabinet om 100 miljoen uit het transitiefonds toe te kennen aan de vestigingssteun. NAJK is zeer blij met de toevoeging van dit budget en bedankt alle (mede)indieners en partijen die voor gestemd hebben.

NAJK heeft het afgelopen jaar hard gelobbyd voor de verhoging van het budget voor de vestigingssteun.

Amendement CDA
Gezien de Vermogens Versterkend Krediet-regeling (VVK) voor jonge boeren was beëindigd en daar nog budget beschikbaar was, pleitte NAJK voor de toevoeging van het budget aan de vestigingssteun. Zo zou het geld ten goede blijven komen aan de jonge boeren. Eline Vedder van het CDA heeft daarop een amendement ingediend samen met Pieter Grinwis van de ChristenUnie en André Flach van de SGP. Op één politieke partij na, heeft de gehele Kamer ingestemd met dit amendement. “Wij willen het CDA enorm bedanken voor hun inzet voor het indienen van dit amendement. Daarnaast willen we ook de mede indieners, ChristenUnie en SGP van harte bedanken en natuurlijk de Tweede Kamer voor hun grote steun. Dat op één partij na, alle partijen voor dit amendement hebben gestemd, zien wij echt als een positief signaal uit de Tweede Kamer. Zij zien de jonge boeren staan en geven de jonge boeren hiermee een zetje in de rug”, aldus NAJK-voorzitter Roy Meijer.

 

Transitiefonds

Met Prinsjesdag had het kabinet al voorgesteld 100 miljoen euro uit het transitiefonds te besteden aan jonge boeren. De Tweede Kamer heeft daar nu mee ingestemd. Meijer: “Wij willen het kabinet, en specifiek minister Adema, hartelijk bedanken voor zijn inzet voor de jonge boeren.”

 

Vestigingssteun
De vestigingssteun is een (directe) financiële ondersteuning voor de opvolger bij bedrijfsovername. De regeling is er voor jonge boeren en tuinders die een bedrijf hebben overgenomen. De agrarische sector vergrijst enorm, zowel in Nederland als in Europa. Jonge boeren en tuinders hebben we nodig, omdat voedsel een belangrijke strategische pijler is voor ons als Europese Unie. “Net na de bedrijfsovername is de financieel moeilijkste periode voor jonge boeren. In deze periode is het bedrijf daarom enorm kwetsbaar. Dit terwijl de jonge boer vooruit wil en zijn of haar bedrijf wil door ontwikkelen. De vestigingssteun is een steun in de rug in de periode dat de bedrijven dat nodig hebben.”, aldus Meijer.

Vanuit het GLB was er zo’n €25.000 per bedrijfsovername beschikbaar. Met de toevoeging van 163 miljoen euro zal dit bedrag waarschijnlijk verhogen naar €80.000. Voordat het definitief is, moet dit besluit nog worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. Half maart wordt er over gestemd. We vertrouwen erop dat de partijen die in de Tweede Kamer voor hebben gestemd, ook in de Eerste Kamer voor zullen stemmen. NAJK blijft zicht inzetten voor de verdere uitwerking van deze regeling en een snelle openstelling. Wanneer de openstelling precies zal zijn is op dit moment nog niet bekend.

De Tweede Kamer commissie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) sprak op donderdag 8 februari met diverse deskundigen over de uitvoerbaarheid van beleid voor boeren. NAJK-voorzitter Roy Meijer was hier ook bij aanwezig en deelde de zorgen en oplossingen vanuit de jonge boeren en tuinders aan de hand van het opgestelde position paper door NAJK. Het gesprek is ook terug te kijken. 

Rondetafelgesprek gemist?
Het hele gesprek is opgenomen en terug te kijken via deze link (Roy is te zien vanaf 14:00 min)!

De melkveehouderij in Nederland luidt de noodklok. Nieuwe mestregels van de Europese Unie brengen de boeren in grote problemen. Ze mogen sinds kort veel minder dierlijke mest op hun land brengen, maar het overschot aan mest kunnen ze niet kwijt. Alle organisaties van melkveehouders en de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) eisen daarom dat minister Adema van Landbouw op zeer korte termijn in Brussel duidelijk maakt dat het menens is. Een aantal desastreus uitwerkende Europese regels moet opgeschort worden, omdat er duizenden Nederlandse melkveebedrijven in gevaar komen door overhaast ingevoerde maatregelen.

“Snelheid is nodig want de wanhoop bij de boeren neemt met de dag toe”, zegt Erwin Wunnekink, voorzitter van de LTO-vakgroep Melkveehouderij. “Als gezamenlijke belangenorganisaties zitten we echt niet te wachten om net als onze collega’s in andere landen de trekkers weer te starten voor grote demonstraties, maar het water staat ons aan de lippen. Laat onze regering een voorbeeld nemen aan de Fransen en de Duitsers. Macron en Scholz zetten Brussel wel onder druk voor de steeds knellender regelgeving. Er zál en er móét iets gebeuren en als het nodig is escorteren we Rutte en Adema naar de Belgische hoofdstad om te laten weten dat het menens is.”

Grote impact jonge melkveehouders
Het probleem komt vooral doordat boeren in een veel te kort tijdsbestek door Europese wetgeving verplicht worden minder dierlijke mest te gebruiken op hun gronden. De dierlijke mest die te veel is moeten zij tegen hoge kosten afvoeren. In plaats daarvan mogen ze wel meer fossiele industriële kunstmest gebruiken. Europese regelgeving schrijft ook voor dat boeren verplicht grond uit productie moeten nemen als zogenaamde bufferstroken waar helemaal geen mest op mag. “De huidige crisis op de mestmarkt heeft de meeste impact op jonge melkveehouders”, aldus de portefeuillehouder melkveehouderij bij NAJK, Ruben Klein Teeselink. “Met name bij bedrijven die net zijn overgenomen komt de liquiditeit serieus onder druk te staan door de hoge afzetprijzen van dierlijke mest.” Effectieve plannen van de Nederlandse regering om de problemen op te lossen ontbreken. De belangenorganisaties eisen daarom dat Adema snel naar Brussel gaat om de problemen op te lossen. “Als het te lang duurt voordat er effectieve maatregelen worden doorgevoerd, kan het zijn dat de wal het schip al heeft gekeerd, met als gevolg een koude sanering”, vult Ruben Klein Teeselink aan.

Geen transitie, maar revolutie
De Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) steunt de noodkreet van boeren. De stapeling van maatregelen waar melkveehouders mee te maken krijgen is te veel en gaat te snel. Dit is geen transitie meer maar dit lijkt meer op een revolutie. Boeren hebben tijd nodig om hun bedrijven aan te passen, vindt de brancheorganisatie van de zuivelindustrie. De NZO constateert dat het ministerie door gebrek aan regie niet in staat is geweest werkbare regels op te stellen, waardoor de boeren nu voor het blok worden gezet.

Praktisch uitvoerbaar plan
De boeren hebben een plan dat praktisch wel uitvoerbaar is én dat tegelijkertijd de milieukwaliteit verbetert. Voor nu eisen ze directe opschorting van de maatregel om langs waterlopen bufferstroken in te stellen. Ook willen ze een gelijke behandeling van kunstmest en dierlijke mest. Dat boeren in plaats van koeienmest wel extra kunstmest op hun land mogen brengen is een kromme maatregel, vindt Wunnekink omdat de effecten van de mest op het milieu de afgelopen dertig jaar juist sterk zijn verminderd. Uit cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat sinds 1990 de ammoniakemissie uit de landbouw met 65 procent is afgenomen en dat het stikstof- en fosfaatoverschot in de landbouw met respectievelijk 50 en 85 procent zijn verminderd. Ook is de uit- en afspoeling van stikstof naar het oppervlaktewater is fors gereduceerd. ”Goede resultaten die laten zien dat melkveehouders in staat zijn de milieueffecten sterk te verminderen.”

Nieuwsbericht opgesteld door: Dutch Dairymen Board, De Natuurweide, Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), Nederlandse Melkveehouders Vakbond, Netwerk GRONDIG en LTO-vakgroep Melkveehouderij

Vrijdag 15 december, bracht minister van der Wal het Ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) naar buiten. In de eerste beoordeling ervan is NAJK kritisch. Zowel geld voor de uitvoering als een legalisatiestrategie voor PAS-melders in interimmers ontbreken in dit plan. Daarnaast is er geen aandacht voor de borging van economisch perspectief voor boeren. Het kabinet neemt volgens NAJK de verkeerde logica als basis van hun plannen voor het NPLG; het plan komt van bovenaf in plaats van onderop.

Werk van onderop
NAJK vindt al heel lang dat het NPLG niet goed in elkaar zit en dat nieuwe logica hiervoor nodig is. Tijdens de onderhandelingen van het Landbouwakkoord heeft NAJK dat ook ingebracht en uit onderhandeld. Hoofdstuk zes van het concept-landbouwakkoord laat zien dat het ook anders kan. “Er moet van onder naar boven gewerkt worden op alle vlakken. Dus bijvoorbeeld geen hectareclaims voor de verbetering van de staat van natuur per provincie op basis van een bureauanalyse, maar vanuit het gebied bekijken wat hiervoor wel of niet nodig is. Het kabinet geeft hier geen boodschap aan en gaat gewoon door met het door haar bedachte beleid”, aldus portefeuillehouder leefomgeving Harold Overmars. Voor stikstofemissies en emissies van klimaatgassen moeten de sectoren met de agroketens aan zet zijn om op landelijk niveau zoveel mogelijk emissies te reduceren.

Vitale bedrijven en de borging hiervan mist volledig
Daarnaast mist een duidelijke economische doelstelling in het Ontwerp NPLG. Er is geen enkele doelstelling voor het behouden van vitale (jonge) agrarische bedrijven en de borging van hun verdienvermogen. “Een randvoorwaarde voor NAJK voor een goede gebiedsgerichte aanpak is dat iedere boer zicht zou moeten hebben op een rendabele bedrijfsvoering en daarmee een gezond verdienvermogen”, aldus NAJK-voorzitter NAJK Roy Meijer. Daarbij hoort een liquiditeitstoets, een toets die je als individuele ondernemer kan gebruiken om aan te tonen dat het voorgestelde gebiedsproces jouw bedrijf verzwakte in plaats van versterkt. “Met deze toets in de hand, moet een provinciale overheid wel met individuele boeren om de tafel om een negatief effect op het boerenerf weg te nemen. Al deze punten had NAJK uit onderhandeld in het concept-landbouwakkoord. Die inhoud, daar heeft het kabinet schijnbaar lak aan. De tanker stoomt door”, aldus de voorzitter van de jonge boeren en tuinders.

Oproep aan de Tweede Kamer, landelijke en provinciale overheid
NAJK roept de Tweede Kamer en alle overheden op om dit Ontwerp NPLG samen met jonge boeren en tuinders te herzien. “Dit ontwerp zegt niks over perspectief voor jonge boeren en tuinders en de borging hiervan. Enkel wat wij moeten doen voor de landelijke overheid”, aldus Meijer. Van 16 januari tot 26 februari 2024 kunnen reacties op het ontwerp-NPLG worden ingediend. NAJK zal aankomende periode het nog verder bestuderen en een zienswijze opstellen.