Ik spreek regelmatig ondernemers die plannen hebben om het bedrijf verder te ontwikkelen. Een belangrijke voorwaarde voor de financiering van deze plannen is uiteraard het rendement van het bedrijf. Als je wilt investeren is het vaak nodig om ook extra omzet te genereren, waardoor je aan de nieuwe financiële verplichtingen kunt voldoen. Deze extra omzet is afhankelijk van het aantal dieren dat gehouden mag worden of de nieuwe gebouwen voor bijvoorbeeld koelcapaciteit. Hier heb je vaak een nieuwe vergunning voor nodig.

Nu is het verkrijgen van de benodigde vergunningen niet altijd even gemakkelijk. In de veehouderij ben je vaak afhankelijk van de Natuurbeschermingswet. In feite komt het erop neer dat er niet meer ammoniak mag worden geproduceerd dan wat in het verleden werd gedaan. De depositie op het nabijgelegen natuurgebied mag niet toenemen. Technisch kan dit opgelost worden door een speciaal type vloer of door een luchtwasser. Echter voordat dit onderkend wordt door (provinciale)overheden dient er vaak een lange weg te worden afgelegd. Waarbij allerlei milieu-instanties bezwaar kunnen maken en zelfs verkregen vergunningen door de Raad van State nietig verklaard kunnen worden. Dit traject is soms lang en onvoorspelbaar. Om als bank te kunnen financieren moet het traject van de NB-vergunning dan ook afgerond zijn.

Daarnaast moet de nieuwe stal aan allerlei eisen voldoen om een omgevingsvergunning (bouwvergunning) te krijgen, maar misschien nog wel belangrijker is het om afstemming te zoeken met omwonenden. Ik ken een aantal situaties waarin omwonenden zo bezwaar maakten dat het toekomstperspectief van een onderneming in gevaar is gekomen. Ook de bank kijkt hoe de omgevingsvergunning tot stand is gekomen. Het verdient de voorkeur dat de ondernemer met een open vizier in gesprek is gegaan met de buren en zo tot consensus is gekomen. In die gevallen waarin de ondernemer de vergunning heeft verkregen na een lange strijd met alle buren, is het maar de vraag of het financieren van een dergelijke stal wenselijk is. Het is als ondernemer belangrijk om gedragenheid vanuit de omgeving te houden om op langere termijn ondernemer te kunnen blijven. In dergelijke trajecten merk ik ook nog wel eens dat de financiering van een nieuwe stal als sluitstuk wordt gezien. Maar als na een lang en moeizaam traject de vergunning is verkregen, is het zeer teleurstellend wanneer een bank niet wil financieren. Zeker nu merk ik in de melkveehouderij dat wanneer sommige langdurige trajecten zijn afgerond, NB-wet en omgevingsvergunning zijn geregeld, de financiering niet vanzelfsprekend is. Het speelveld is veranderd. We krijgen ineens te maken met onduidelijke fosfaatregels. Hoe voorkom je dit nu? Ga je eerst de financiering regelen? Maar een toezegging is maar drie maanden geldig. Dan toch maar eerst de vergunning?

Dit is te voorkomen door elkaar, ondernemer en bank, continu te informeren over de mogelijkheden. Hierbij mag vanaf het begin duidelijkheid (geen toezegging) van de bank worden verwacht ten aanzien van financiering, maar ook realiteitszin van de ondernemer. Als het niet kan, wil de bank graag meedenken in oplossingen. Als de financiële kans van slagen groot is, kun je met een gerust hart verder werken aan de vergunning. Maar ook dan blijft het belangrijk om elkaar te informeren gedurende het proces. Soms bestaat de indruk dat de bedenkingen van de bank niet worden gehoord en dat de teleurstelling groot is wanneer het plan niet door kan gaan vanwege onvoldoende verwacht rendement. Dit is te voorkomen door de financiering van het geheel niet als sluitstuk te zien, maar als een continu doorlopend proces. Waarbij direct geanticipeerd kan worden op veranderende wet- en regelgeving. Hiermee wordt het samenspel tussen vergunning en financierbaarheid geen kip-of-ei-verhaal.

Jan van Beekhuizen
Sectormanager Food & Agri Rabobank

Al lopend door de bouwput beeld ik me in hoe straks de nieuwe stal eruit komt te zien. Het is de bedoeling dat er een ‘stukje’ aan de stal gebouwd wordt. Met deze insteek is mijn baas in IJsland, Arnar, destijds de gesprekken aangegaan voor het verkrijgen van de vergunning. Toen Arnar de bouwtekening op tafel legde klonk er een hard gelach aan de andere kant van de tafel. Op de tekening is namelijk te zien dat er niet een stukje wordt aangebouwd. De nieuwe stal wordt ongeveer vier keer groter en zal over de huidige stal heen gebouwd worden. Desondanks was een bouwvergunning snel binnen.

In Nederland kan het verkrijgen van zo’n vergunning bij nieuwbouwplannen een langdurig proces zijn. Ook mijn ouders weten hier alles van. Twaalf jaar geleden lieten zij een nieuw bedrijf bouwen. Het resultaat mag er zijn, een prachtig modern bedrijf. De weg ernaartoe was echter lang en vermoeiend. Voornamelijk het vergunningstraject verliep moeizaam. Mede door de tegenwerking vanuit de buurt liet de bouwvergunning drie jaar op zich wachten. ‘Wat moet een boer met een stal van 100 meter lang?’ en ‘Hij heeft een caravanstalling voor wel 1000 caravans!’ klonk het vanuit de buurt. Ik kan me de bezwaren wel voorstellen. Een vreemde boer met grootse plannen, dat zet de buurt op zijn kop. Uiteindelijk is de stal slechts 85 meter geworden en de caravanstalling is er nooit gekomen.

Inmiddels is de rust in de buurt wedergekeerd en kunnen we erg goed opschieten met onze buren. Achteraf bleek dat de bezwaren vooral waren gebaseerd op onwetendheid en angst voor wat er komen gaat. Een les die we hiervan geleerd hebben, is dat het erg belangrijk is om de buurt vanaf het eerste moment te betrekken bij de nieuwbouwplannen. Organiseer bijvoorbeeld een inloopavond en presenteer daar jouw plannen. Laat de buren meedenken, luister naar de bezwaren en toon begrip. Op die manier creëer je draagvlak voor jouw plannen en verklein je de kans op bezwaren vanuit de buurt.

Op welke manier vertel jij jouw buren dat je een stukje aan je stal gaat bouwen?

Tekst en beeld: Colinda van Ekris

Bij gebrek aan opvolging van het agrarisch bedrijf ontstaan er in de loop van de jaren steeds meer ‘vrijkomende agrarische bebouwingen’. Martijn de Groot uit Volkel besloot het voormalig varkensbedrijf van zijn ouders niet aan het lot over te laten. Na een vergunningstraject van vijf jaar heeft het bedrijf een nieuwe functie erbij gekregen: een inspiratiebron voor tuinen.

Dat het hoveniersbedrijf van Martijn voorheen een varkensbedrijf was, is enkel aan de overgebleven omgebouwde stallen te zien. De overige ruimte rondom het bedrijf is omgetoverd tot showroom waar Martijn zijn klanten ontvangt.

Familiebedrijf

Al 60 jaar lang is het bedrijf in handen van familie De Groot. Destijds als gemengd bedrijf met een kersenboomgaard, koeien, mestkuikens en parelhoenders. Martijn: “Toen mijn vader het bedrijf overnam besloot hij enkel de mestkuikens te behouden en startte hij met varkens.” Het bedrijf groeide door tot een professionele varkenshouderij met ruim 300 zeugen, wel in een extensiveringsgebied. Om verder te mogen groeien zou het varkensbedrijf verplaatst worden naar een landbouwontwikkelingsgebied. Van jongs af aan had Martijn de ambitie om ondernemer te worden. Het agrarisch bedrijf voortzetten was voor hem geen optie, zijn hart ligt bij het buitenleven. “Tijdens het derde jaar van mijn mbo-opleiding functionaris hovenier besloot ik voor mijzelf te beginnen.” Martijn startte met groenwerkzaamheden en eenvoudige tuinen. Zijn materiaal kon hij in een oude schuur stallen, bij zijn vader op het varkensbedrijf. “Mijn hoveniersactiviteiten zijn altijd gedoogd, met de groei van het bedrijf was er meer ruimte nodig.”

Legaliseren

Met het overlijden van Martijn zijn broer was er van bedrijfsopvolging geen sprake meer. “De drive om, met de varkenshouderij, te groeien was er niet meer en mijn bedrijf groeide door”, vertelt Martijn. “Het werd tijd om het hoveniersbedrijf te legaliseren.” Samen met een adviseur startte familie De Groot een traject om de agrarische bestemming om te zetten naar bedrijfsbestemming. Een varkensbedrijf omzetten naar een hoveniersbedrijf is in Martijns ogen alleen maar win-win. “Er verdwijnt een intensief bedrijf en wij brengen er iets groens voor terug.” Het bedrijf ligt maatschappelijk gezien niet onder een vergrootglas. De omzetting hoefde daarom niet veel voor te stellen. Dat het traject uiteindelijk vijf jaar zou duren had Martijn niet verwacht.

Agrarisch of industrie?

“De eerste drie jaar hebben we het vergunningstraject op zijn beloop gelaten. De omgeving en gemeente wisten van onze plannen, we wachtten af”, vertelt Martijn. Een aantal praktische zaken hield het project tegen: “Ambtenaren hadden geen beeld van de bedrijvigheid van een hoveniersbedrijf. We moesten het doen met de bestaande bebouwing en mochten geen buitenopslag. Ook begrepen ze niet waarom we een ontvangst- en kantoorruimte nodig hadden.” Volgens de wetgeving kan een hoveniersbedrijf in een agrarische omgeving zitten maar ook op een industrieterrein. “Wij werken met machines maar ook met bomen en planten. Om verval te voorkomen en gezien de groenwerkzaamheden was de gemeente ervan overtuigd dat een hoveniersbedrijf niet op een industrieterrein thuishoort.” De zorg van De Groot Hoveniers stopt niet bij de erfgrens: ze ruimen blad voor de hele straat en zorgen dat de omgeving er verzorgd uitziet door middel van een landschapspark. Martijn: “Wij maken de buurtschap een stukje mooier.”

Compromis

Uiteindelijk kwamen er ook uit de omgeving vragen en onenigheid. “Er moest voor ons en voor de omgeving duidelijkheid komen. In een bemiddelingsgesprek tussen de buurt en de gemeente hebben we duidelijke afspraken gemaakt. We zijn met hen tot een compromis gekomen.” Om het project te kunnen afsluiten heeft De Groot Hoveniers een aantal opofferingen moeten doen: “Met de buren hebben we afgesproken één oprit alleen privé te gebruiken om overlast te voorkomen. Daarnaast zijn we minder dieren gaan houden om te voldoen aan de juiste norm. Verder hebben we alle schuren in de bestaande bebouwing kunnen bouwen zodat daar geen nieuwe vergunningen voor nodig waren. Enkel voor de parkeerruimte voor het personeel hadden we uitbreiding van bouwblok nodig.” Voor een ontvangst- en kantoorruimte kreeg Martijn geen toestemming. Hiervoor hebben zij één van de twee woondelen op moeten offeren. De meeste tijd heeft gezeten in het contact om het project op gang te houden. “Omdat er weinig weerstand vanuit de maatschappij was, had ons vergunningstraject geen prioriteit bij de gemeente. Het traject kon veel sneller, maar bleef vaak liggen totdat ik er weer achteraan belde”, aldus Martijn. Mondeling was het door de wethouder toegezegd. “We stonden vier jaar stil, maar besloten om niet meer te gaan wachten. We startten met het ombouwen van schuren.”

Het was voor De Groot Hoveniers makkelijker geweest zich te vestigen op een industrieterrein. Martijn: “Ik ben blij dat we dat niet gedaan hebben. Het hoveniersbedrijf past mooi in dit gebied en we zijn gehecht aan de locatie. We zijn al 60 jaar agrarisch ondernemer, dat zetten wij voort alleen op een andere manier. Dat maakt ons werk een stuk persoonlijker.”