Onderzoek: agrarische jongeren zien toekomst in familiebedrijf

Veel agrarische jongeren hebben de ambitie om het bedrijf van hun ouders over te nemen of zijn daar al mee bezig. Dit blijkt uit onderzoek van het lectoraat Familiebedrijven van Windesheim in samenwerking met LEI Wageningen UR en uitgevoerd onder leden van NAJK. Liefst 85% van de ondervraagde jongeren heeft de intentie om het agrarisch familiebedrijf over te nemen, is daar mee bezig of heeft dit al gedaan. Met name de vrijheid, autonomie en de ruimte voor ondernemerschap zijn belangrijke drijfveren om agrarisch ondernemer te worden.

Hoog opgeleid en maatschappelijk actief

Meer dan 70% van de 220 ondervraagde jongeren vindt het belangrijk dat het bedrijf binnen de familie blijft. Uit het onderzoek blijkt verder dat de agrarische jongeren ambitieus, en ook hoogopgeleid en maatschappelijk actief zijn. Bijna de helft van de respondenten heeft een hogere beroeps- of universitaire opleiding gevolgd. Ruim 40% van de jongeren geeft aan naast het werk op het agrarisch bedrijf nog een andere baan te hebben en een meerderheid van de jongeren is bestuurlijk actief, bijvoorbeeld bij een sportvereniging, kerk, agrarische belangenorganisatie of maatschappelijke organisatie.

Knelpunten

Financiering van de overdracht ziet ongeveer de helft van de ondervraagden als mogelijk probleem bij een (toekomstige) bedrijfsovername. Ook maken agrarische jongeren zich zorgen over de winstgevendheid van het bedrijf en de al dan niet aanwezige mogelijkheden tot schaalvergroting.

Een ander knelpunt dat ruim een derde van de jonge ondernemers ervaart, is de verdeling van het bedrijf of het vermogen tussen familieleden. Goede communicatie tussen de generaties is cruciaal voor het succes van de overname, stelt dr. Ilse Matser, lector Familiebedrijven bij Windesheim. “Hoewel er binnen veel families heel open over de bedrijfsopvolging wordt gecommuniceerd, blijkt uit ons onderzoek dat er ook bedrijven zijn waar de familie nog nooit om tafel heeft gezeten om over de overname te praten.”

Twijfels bij jongeren in glastuinbouw

Ongeveer drie op de vier agrarische jongeren is sterk of volledig betrokken bij de dagelijkse en strategische besluitvorming binnen het familiebedrijf. Enige uitzondering vormen de jongeren in de glastuinbouw: hier geldt dit voor minder dan de helft van de respondenten. “Dit zou te maken kunnen hebben met het type management op deze bedrijven, waarbij veel mensen moeten worden aangestuurd en vaak ook niet-familieleden onderdeel van het management zijn”, zegt ir. Harold van der Meulen van LEI Wageningen UR. Relatief veel jongeren in de glastuinbouw geven aan het bedrijf niet te willen overnemen of twijfelen nog. Dit heeft te maken met het feit dat het economisch rendement in de sector de afgelopen jaren sterk onder druk staat waardoor de overname van glastuinbouwbedrijven op dit moment in combinatie met de bedrijfsomvang moeilijk te financieren is.

Ondernemers van de toekomst

“Agrarische jongeren, ambitieus en veelzijdig. Dit onderzoekt bevestigt voor ons dat de agrarische jongeren van nu echt de ondernemers van de toekomst zijn”, zegt Eric Pelleboer, voorzitter van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). “De uitdagingen waar zij voor staan zijn voor ons herkenbaar. Dat onze inzet nu gestaafd wordt door dit onderzoek, maakt ons des te meer vastberaden om obstakels voor deze aankomende ondernemers weg te nemen.”

Over het onderzoek

In 2014 hebben Windesheim en LEI Wageningen UR in opdracht van het ministerie van Economische Zaken onderzoek gedaan naar de rol van vrouwen in agrarische bedrijven. Hieruit bleek dat vrouwen een steeds belangrijkere rol binnen het bedrijf vervullen en sterk betrokken zijn bij bedrijfsbeslissingen en strategische zaken. Dit onderzoek onder agrarische jongeren is een vervolg hierop en geeft een beeld van de positie van jongeren op agrarische bedrijven in Nederland. Aan het onderzoek deden 220 respondenten mee, allen lid van NAJK. Met een aantal van hen is een diepte-interview gehouden om meer te weten te komen over het hoe en waarom van de keuzes die agrarische jongeren maken in het opvolgingsproces binnen het bedrijf.

Sectorinitiatief Boer zoekt Boer gestart

Countus, Flynth adviseurs en accountants, Lianne Veenstra Agrocoaching, Rabobank Nederland en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) hebben de handen ineen geslagen om buitenfamiliaire bedrijfsovername te bevorderen. De organisaties hebben tot doel om ondernemers zonder opvolgers en potentieel geschikte opvolgers samen te brengen en te begeleiden tot een succesvolle bedrijfsovername. Dit sectorinitiatief ‘Boer zoekt Boer’ bouwt voort op het bestaande online platform voor buitenfamiliaire bedrijfsovername en omvat diverse bijeenkomsten, intensieve begeleiding en de verspreiding van ervaring en kennis.

Gebrek aan opvolging binnen de familie

In veel agrarische sectoren heeft minder dan de helft van de bedrijven met een bedrijfshoofd ouder dan 55 jaar een opvolger. “Als bedrijfsovername niet plaatsvindt, heeft dit grote gevolgen voor de toekomst van de agrarische sector in Nederland”, aldus Sander Thus, dagelijks bestuurder van NAJK met de portefeuille bedrijfsovername. “De leefbaarheid van het platteland komt in het geding door minder bedrijvigheid en leegstand van bedrijfsgebouwen. Landschapselementen die samenhangen met de aanwezigheid van boerenbedrijven gaan mogelijk verloren. Het effect zal direct zichtbaar zijn.”

Positie agro-sector wereldmarkt verzwakt

“Minder zichtbaar, maar misschien nog wel belangrijker, is het gevolg voor de positie van Nederland op de wereldmarkt van agrarische producten. Met te weinig opvolgers zal de sector minder innovatief worden en de koploperspositie als kennisland en expert op het gebied van bijvoorbeeld pootgoed en uitgangsmaterialen mogelijk gaan verliezen”, vervolgt Thus. “Dit kan grote economische gevolgen hebben voor Nederland en voor de werkgelegenheid. We weten echter ook dat er veel jongeren zijn die graag boer willen worden, maar geen agrarisch bedrijf in de familie hebben dat ze over kunnen nemen. Voor het behoud van een sterke landbouwsector zijn nieuwe vormen van samenwerking dus van belang. Wij willen als sectorpartijen de ondernemers zonder opvolgers en de potentiële jonge boer of tuinder bij elkaar brengen.”

Online platform informatiebijeenkomsten en persoonlijke begeleiding opvolgingstraject

Het bestaande ‘Boer zoekt Boer’ online platform zal worden uitgebreid en geprofessionaliseerd. Daarnaast zullen in het kader van dit initiatief diverse regionale bijeenkomsten worden georganiseerd voor jongeren en agrarisch ondernemers. Met hulp van expert op het gebied van communicatie Lianne Veenstra en de experts van Countus, Flynth en Rabobank worden gedurende het traject boer en opvolger begeleid.

UITNODIGING – Informatiebijeenkomsten Boer zoekt Boer

NAJK heeft samen met het agrarisch bedrijfsleven de handen ineen geslagen om goede begeleiding te bieden bij buitenfamiliaire bedrijfsovername. In april worden er drie informatiebijeenkomsten over het initiatief ‘Boer zoekt Boer’ georganiseerd voor geïnteresseerde boeren zonder bedrijfsopvolger of potentiële bedrijfsopvolgers zonder bedrijf.

Ben je agrarisch ondernemer met een gezond bedrijf en heb je geen opvolger, maar zou je wel graag willen dat het bedrijf in de toekomst wordt voortgezet? Of ben je geïnteresseerd en werkzaam (geweest) in de agrarische sector en heb je de ambitie om een agrarisch bedrijf (buiten de familie) over te nemen? Kom dan naar de informatiebijeenkomsten over ‘Boer zoekt Boer’.

Programma
Tijdens de informatiebijeenkomst wordt een verhaal op maat verzorgd dankzij de aanwezigheid van experts op het gebied van communicatie, bedrijfsovername en financiën. Tijdens een interactieve sessie leer je jezelf beter kennen, kom je in contact met geïnteresseerde boeren en potentiële bedrijfsopvolgers en krijg je meer inzicht in alle aspecten die bij bedrijfsovername van belang zijn.

Data (klik op de datum voor meer informatie)
Donderdag 23 april 2015 – Den Bosch (Brabant)
Dinsdag 28 april 2015 – Groenlo (Gelderland)
Woensdag 29 april 2015 – Raalte (Overijssel)
Deze bijeenkomsten worden georganiseerd voor iedereen die geïnteresseerd is in ‘Boer zoekt Boer’: agrarische ondernemers zonder opvolger en potentiële opvolgers.

Aanmelden
Meld je aan voor een informatiebijeenkomst bij Auke de Jong via adejong@najk.nl. Geef hierbij het volgende door: naam, geboortedatum, de sector waarin je werkzaam of geïnteresseerd bent en naar welke bijeenkomst je graag wilt komen.

UITNODIGING – Boer zoekt Boer in de bollenstreek

Om de Bloembollenstreek ondernemend en dynamisch te houden, doen KAVB en LTO Noord afdeling Duin- en Bollenstreek mee met het ‘Boer zoekt Boer’-initiatief van NAJK, Rabobank, Flynth, Countus en Veenstra Agrocoaching. Dit initiatief biedt jongeren kansen om een bedrijf over te nemen van agrarische ondernemers in de regio die zelf geen opvolger hebben.

Maar: Hoe vind je een goed bedrijf? Hoe ga je zo’n proces in? Hoe lang wil/moet je samenwerken? En als je een bedrijf hebt, maar geen opvolger: Hoe vind je een opvolger? Wat moet je doen om je bedrijf over te kunnen dragen? Kan dat wel, een bedrijf overdragen aan niet-familieleden? Heel veel vragen voor beide partijen. Herkent u zich in deze situatie? Of brengt dit u op ideeën? Kom op donderdag 19 februari in Lisse luisteren naar mogelijkheden voor voortzetting van uw bedrijf of voortzetting van jouw carrière als zelfstandige.

Bekijk hier de uitnodiging.

Boer zoekt Boer tijdens boomkwekersdag in Echteld

Vandaag, donderdag 15 januari, heeft Sander Thus, dagelijks bestuurder met de portefeuille bedrijfsovername bij NAJK, tijdens de boomkwekersdag in Echteld het sectorinitiatief ´Boer zoekt Boer´ gepresenteerd. Tijdens de bijeenkomst voor boomkwekers in Echteld benadrukte Thus de mogelijkheden die buitenfamiliaire bedrijfsovername kan bieden voor jongeren én stoppende agrarische ondernemers. De presentatie van Thus was het startschot voor ‘Boer zoekt Boer’, dat met ingang van januari 2015 als sectorinitiatief breed opgepakt zal worden.

KAVB en LTO Noord afdeling Duin- en Bollenstreek promoten Boer zoekt Boer

Om de Bloembollenstreek ondernemend en dynamisch te houden doen KAVB en LTO Noord afdeling Duin- en Bollenstreek mee met het nieuwe Boer zoekt Boer initiatief van NAJK, Rabobank, Flynth, Countus en Veenstra Agrocoaching. Dit initiatief biedt jongeren kansen om een bedrijf over te nemen van agrarisch ondernemers in de regio die zelf geen opvolger hebben. Hiermee spelen de organisaties in op de trend dat familiebedrijven steeds minder vaak door de jonge generatie worden overgenomen. Tegelijkertijd zijn er wel jongeren die ondernemer willen worden. In de Bloembollenstreek is die mogelijkheid aanwezig omdat hier een aantal  bedrijven is met een beperkte hoeveelheid grond. Juist de aankoop van grond maakt een start of overname vaak financieel lastig haalbaar.

Gisteravond stond het landelijke Boer zoekt Boer initiatief centraal tijdens een bijeenkomst van KAVB en LTO Noord afdeling Duin- en Bollenstreek in Hillegom. Aan zo’n veertig veelal jonge ondernemers werd uitgelegd wat de achtergronden van het initiatief zijn. Via bijeenkomsten en een koppeling van vraag en aanbod op de Boer zoekt Boer website kunnen jongeren en bedrijven elkaar vinden. De regionale organisaties trachten door een matchmaker in te zetten extra stimulans voor het slagen van dit initiatief te krijgen. Door dit initiatief verwachten de organisaties dat de Bloembollenstreek een vitaal gebied blijft met voldoende jonge ondernemers. Kijk voor meer informatie over Boer zoekt Boer op www.bedrijfsovernameportal.nl.