Net als de jonge boer heeft de rest van de wereld te maken met digitalisering. Digitalisering transformeert wereldwijd economieën en maatschappijen in een razendsnel tempo. Het fundament voor deze digitale economie zijn datacenters. Een datacenter is een industrieel, hoogbeveiligd pand, gebouwd met één doel: zorgen dat computerservers met digitale applicaties altijd blijven draaien, 365 dagen per jaar, 24 uur per dag. Het ministerie heeft een routekaart 2030 voor de groei van datacenters opgesteld. Nederland kan straks tot wel 3x zoveel datacenters als we nu kennen rijker zijn, of toch armer…

Dankzij de centrale ligging en het gunstige investeringsklimaat is Nederland voor grote buitenlandse techbedrijven een ideale springplank naar de rest van Europa. Recente aanvragen voor uitbreiding (Eemshaven) en nieuwbouw (Zeewolde) van hyperscale datacenters onderstrepen de ambitieuze plannen van ons land. Het inrichten van industriegronden levert gemeenten een leuk zakcentje op, maar deze ‘gouden’ medaille heeft ook een keerzijde. Datacenters blijken enorme energieslurpers en omdat deze sector nog relatief jong is, weten we ook niet zo goed welke effecten het op het milieu heeft.

Twee keer zoveel huishoudens als Zeewolde heeft: zoveel stroom heeft het geplande datacenter daar nodig. 5 procent van de in totaal 1.400.000 MWh zou het datacenter kunnen opwekken op zijn eigen locatie van 166 hectare. De rest moet duurzaam uit de omgeving komen. Ik hoop maar dat kernenergie als duurzaam wordt gezien, want op deze manier wordt het er niet makkelijker op om de nieuwe klimaatdoelen van 2050 te halen.

Al deze energie gebruikt een datacenter onder andere voor het koelen van zijn computerservers. Als de temperatuur boven de 29,4 graden Celsius ligt of de luchtvochtigheid lager is dan 20%, worden deze servers met water gekoeld. Wanneer we te maken hebben met hete zomers, zoals de afgelopen drie jaar, is er eigenlijk helemaal geen plaats voor een grote extra afnemer van zoet water. Wie krijgt er straks voorrang tot het water bij extreme schaarste? Wint het datacenter het alleen van de veehouder die zijn grasland wil beregenen of ook van de akkerbouwer met zijn hoog salderende gewassen?

Een deel van het water dat gebruikt wordt, verdampt. Het overgrote deel van het bewerkte water wordt geloosd. Er heerst veel onduidelijkheid wat dit water voor gevolgen kan hebben op het omliggende milieu. Naast dat het water een stuk warmer is bij lozing dan toen het onttrokken werd, is het ook bewerkt met chemicaliën. Hoewel er bij de waterlozingen volgens de normen wordt gewerkt, gaat de toekomst uitwijzen of het geen nadelige effecten heeft voor het halen van de Kaderrichtlijn water.

Maar goed, in 1988 was Nederland het tweede land ter wereld dat werd aangesloten op het internet. Sindsdien is Nederland altijd een voorloper gebleven op het gebied van de digitale infrastructuur. Moeten wij in deze kwestie ons typisch Nederlands karakter behouden door ambitieus te blijven en hier wellicht rijkdom en macht mee te creëren? Of kijken we toch met een schuin oog naar onze maatschappelijke opgaven en voorkomen we dat het een blok aan ons been gaat worden? Zeg jij het maar!

Harold Overmars

Binnen het dagelijks bestuur van NAJK is Harold Overmars verantwoordelijk voor de portefeuille leefomgeving. Hij combineert deze functie met het werk als melkveehouder in het Overijsselse Broekland.

De voorgestelde mestregelgeving in het 7e actieprogramma betreffende de Nitraatrichtlijn (7^e APN) betekent dat boeren vruchtbare landbouwgrond verliezen, met Haagse kalenderlandbouw tegen de natuur in moeten werken en over de volle breedte beperkt worden in hun vakmanschap en verdienvermogen. Dat terwijl de gestelde normen buiten bereik blijven. Sector- en ketenpartijen pleiten voor een omslag in het denken: een focus op goed bodembeheer in plaats van regeltjes tot zeven cijfers achter de komma.

Nederland heeft zichzelf onhaalbare normen opgelegd. Dat is in het stikstofdossier pijnlijk duidelijk: zelfs zonder economische activiteit van welke aard dan ook worden de einddoelen niet gehaald (Rapport PBL ‘Naar een uitweg uit de stikstofcrisis, 2021’). Hetzelfde dreigt nu te gebeuren bij de Nitraatrichtlijn en Kaderrichtlijn Water (KRW). Het ministerie van LNV schat in dat met het pakket aan ingrijpende maatregelen de doelstelling uit de Nitraatrichtlijn haalbaar moet zijn, mits de papieren veronderstelling overeenkomt met de realiteit. De effectiviteit van een heel aantal maatregelen is twijfelachtig en biedt boeren en tuinders geen enkel perspectief, terwijl de waterkwaliteit er niks mee opschiet. De KRW-doelen lijken hiermee echter alsnog onhaalbaar te zijn. Worden boeren en tuinders over een paar jaar weer opnieuw de duimschroeven aangedraaid met de hoop – en tegen beter weten in – dat de doelen dan wel binnen bereik komen?

Kijk per gebied wat nodig is en werkt
Volgens de sector en keten kan het zo niet langer. De voorgestelde aanpak gaat niet werken. Het concept van het 7^e APN is een pakket van ingrijpende voorschriften die in veel gevallen generiek voor heel Nederland gelden. Een generiek beleid bevestigt onterecht dat heel Nederland is aangewezen als kwetsbaar gebied. De minister zou alleen die gebieden moeten aanwijzen als kwetsbaar gebied waar de norm uit de Nitraatrichtlijn niet wordt gehaald. Achterliggende gedachte is dat dit juridisch beter te borgen is. Dat klinkt ons maar al te bekend in de oren. Data, invulling bouwplan en bufferzones zijn immers vanuit de lucht en vanaf de weg te controleren. Het effect is onzeker, de regeldruk neemt alleen maar toe en de motivatie van boeren om tot verbetering te komen, wordt om zeep geholpen.

Daarmee verliest het beleid ook draagvlak. Wij zien maar één uitweg; we moeten de omslag maken van mestbeleid naar goed bodembeheer. Op perceelsniveau zorgen voor een gezond gewas en een steeds betere bodem. De sector heeft hier de afgelopen paar jaar genoeg bouwstenen voor aangedragen en gezamenlijke initiatieven toe ingezet, zoals het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) en de Vruchtbare Kringloopprojecten. Maar dan moet LNV wel met ons in gesprek gaan om er gezamenlijk de schouders onder te zetten. De sector en keten wil eraan werken en werkt er op dit moment volop aan, het zou zonde zijn om dit gedane werk teniet te doen.

Zonder compleet te willen zijn, willen we op hoofdlijnen een aantal zaken benoemen:

1. Het 7^e APN ligt ter consultatie zonder dat de economische doorrekening is afgerond en terwijl er nog een nader onderzoek naar de haalbaarheid van de KRW-doelen loopt. Procesmatig is dat schandalig. De vraag rijst dan ook: wat is de bewegingsruimte nog; doet de economische impact er toe of is er alleen nog ruimte tot aanscherpen?
2. Voorschriften in het 7^e APN werken averechts als het gaat om kringlooplandbouw en de klimaatopgave. De ruimte om koolstof vast te leggen in de bodem wordt beperkt. En er wordt geen ruimte gegeven aan toepassing van verwerkte meststromen om de kringloop rond te maken en bodem en gewassen op maat te voeden met zoveel mogelijk dierlijke meststoffen. Men kiest klaarblijkelijk liever voor kunstmest. Dit is direct tegenstrijdig aan maatregelen om de klimaatopgave te halen. Door verschillende regels voor invulling van een bouwplan voor akkerbouw en veehouderij wordt de toch al complexe samenwerking nog ingewikkelder gemaakt. Met als gevolg dat het door LNV zo gewenste gemengde bedrijf als ultieme vorm van kringlooplandbouw compleet uit beeld raakt.
3. Door nog strakker kalenderlandbouw te gaan bedrijven via een uiterste zaaidatum van vanggewassen worden oogstperiodes gedwongen vervroegd. Los van het feit of gewassen dan verre van het optimale moment geoogst kunnen worden, stelt dit de hele keten van boer, loonwerker, transport tot industrie voor onmogelijke logistieke uitdagingen, jaagt de kostprijs omhoog en drukt het verdienvermogen. Sommige ketens kunnen dit niet opvangen. Daarbij komt dat vanuit het oogpunt van een goed bodembeheer dit slecht kan uitpakken en een negatieve impact op het milieu is dan ook realistisch. Fors lagere opbrengsten door te vroeg oogsten, passen ook niet bij duurzaam produceren. Voorts laat het weer zich niet sturen, ook niet in Nederland. Juist bij klimaatverandering is grotere flexibiliteit in de voorgeschreven kalenderregels een belangrijke vorm van adaptatie.
4. Een verplichting om eens per 4 jaar of later zelfs een keer per 3 jaar een rustgewas te telen, past in heel veel bouwplannen niet. Telers worden gedwongen om rendabele teelten te beëindigen in ruil voor laagrenderende of verlieslatende gewassen. Naast een enorm effect op het verdienvermogen van de boer, verdwijnt hiermee de levensvatbaarheid van een aantal belangrijke ketens in de Nederlandse akkerbouw.
5. Onder derogatiebedrijven is de waterkwaliteit over het algemeen voldoende. Door op voorhand al voorwaarden aan het areaal rustgewassen en blijvend grasland bij veehouders te stellen zonder de zekerheid en stimulans van derogatie, is onacceptabel. Overigens is het een misvatting dat Nederland zonder derogatie vrijgesteld is van het actieprogramma.
6. De effecten van teeltvrije zones op de waterkwaliteit zijn minimaal (zie het meest recente rapport van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (link) en de milieueffectrapportage (link)). Dat het ministerie hiermee ook andere doelen op het gebied van bijv. biodiversiteit wil dienen is duidelijk, maar dan hoort daar een langjarige beloning voor het verlenen van een maatschappelijke dienst tegenover te staan en geen sigaar(tje) uit eigen doos via het GLB. Een eerste grove inschatting geeft aan dat met de voorgestelde teeltvrije zones een areaal ongeveer ter grootte van alle akkerbouw in de Noordoostpolder verloren dreigt te gaan. Dit is een zoveelste aanslag op de beschikbare ruimte.
7. Een gebiedsgerichte benadering is wenselijk. Kijk per gebied wat nodig is en werkt. Wat onwenselijk is zijn generieke maatregelen voor gebieden en ondernemers die al voldoen aan de doelstelling.
8. Ondanks dat de economische consequenties nog niet onderzocht zijn, is duidelijk dat het 7^e APN een negatieve impact heeft op het verdienvermogen van de boer en tuinder en de agroketen als totaal. De focus ligt op het nastreven van onhaalbare doelen op waterkwaliteit. Waarom boeren en tuinders gewassen telen, namelijk voor het produceren van gezond en veilig voedsel lijkt helemaal buiten beeld. De omgekeerde wereld wat ons betreft.

Vanzelfsprekend willen boeren en tuinders emissies zo beperkt mogelijk houden. Binnen de mogelijkheden van wat praktisch en economisch haalbaar is. Het vakmanschap van ondernemers moet centraal staan bij de aanpak van de wateropgaven in het agrarisch gebied. Doelvoorschriften en gebiedsgerichte aanpak zijn hierbij sleutelwoorden. Zorg dat de boer de bodem, het perceel en het gewas erop centraal kan zetten. Het nu gepresenteerde programma biedt de waterkwaliteit en onze boeren en tuinders geen enkel perspectief.

NAJK-voorzitter Roy Meijer licht het statement van NAJK en de andere sectorpartijen toe in de studio van Nieuwe Oogst. Bekijk hier het filmpje.

 

                 

Maandag 6 september is de internetconsultatie gestart over het 7^e Actieprogramma Nitraatrichtlijn. NAJK is geschrokken van de voorstellen die hierin genoemd staan. Als agrarische jongerenorganisatie erkennen we het belang van een goede waterkwaliteit en kennen we de afspraken hierover in Europees verband. In dit Actieprogramma worden echter voorstellen gedaan die ver ingrijpen op bedrijfsvoering en verdienvermogen.

De Nitraatrichtlijn verplicht lidstaten van de Europese Unie om iedere vier jaar een plan te maken met maatregelen om het juiste grond- en oppervlaktewater te krijgen. De nitraatconcentratie in het bovenste grondwater moet minder dan 50 mg/L zijn en eutrofiëring, het teveel aan voedingsstoffen in het oppervlaktewater, moet worden tegengegaan. Het 7^e Actieprogramma loopt van 2022-2025.

Vergaande maatregelen
Het verbeteren van de grondwaterkwaliteit kan op verschillende manieren en wat werkt, verschilt per regio. Het afkondigen van generieke maatregelen, zoals de verplichting van minimaal 60% grasland voor alle bedrijven met graasdieren en de verplichting dat vanaf 2023 ten minste één keer per 4 jaar en vanaf 2027 één keer per 3 jaar een rustgewas wordt geteeld, zorgen voor onwerkbare situaties. Situaties die niet bijdragen aan een betere waterkwaliteit en de gewenste kringlooplandbouw. NAJK is zich ervan bewust dat er over de waterkwaliteit afspraken zijn gemaakt in Europees verband en dat in het kader daarvan een Actieprogramma moet worden opgesteld. “De kwaliteit van het grondwater is van belang, maar emissies natuurlijk niet. Een goede waterkwaliteit kan tegelijkertijd samen gaan met een goede landbouwpraktijk, maar deze voorstellen staan dat in de weg”, aldus NAJK-bestuurder Leendert Jan Onnes. Dagelijks bestuurder Marije Klever vult aan: “In het Actieprogramma missen we ook de richting die NAJK heeft beschreven in haar visie op het mestbeleid, waarin we samen met LTO pleitten voor gewasderogatie.”

Derogatie
Ook is de goedkeuring van het Actieprogramma een voorwaarde voor het aanvragen van een derogatie. Het is niet zo dat wanneer de derogatie niet door zou gaan, dat het Actieprogramma overbodig is.

Proces
Het Actieprogramma moet aan het einde van dit jaar, na het doorlopen van een aantal stappen, definitief zijn vastgesteld. Eén van deze stappen is het verzamelen van de reacties op de internetconsultatie. Komende tijd gaat NAJK zich met haar achterban bezinnen op een juiste terugkoppeling op het Actieprogramma. NAJK zal hierbij ook optrekken met de BO Akkerbouw, LTO, NZO en Rabobank om de boodschap extra kracht bij te zetten. Daarnaast gaat NAJK met het ministerie van LNV in gesprek over haar visie op het Actieprogramma.

Lees het hele voorstel van het actieprogramma hier.

Veilig en met plezier werken op het boerenerf, wie wil dat nou niet? Helaas is dit niet altijd zo vanzelfsprekend als dat het lijkt. Jonge kinderen die vrolijk spelen en zich van geen kwaad bewust zijn, jezelf overschatten wanneer je haast hebt of nét even niet goed opletten in de trekker kan nare gevolgen hebben. Naast het emotionele verhaal van Boer Rob uit het nieuwe seizoen van Boer zoekt Vrouw, die zijn zoontje nog maar net uit een 2,5 meter diepe waterput kon redden, stond de telefoon afgelopen weken bij het projectteam van Boerveilig roodgloeiend. De ervaringsverhalen van collega-boeren bracht de media-aandacht voor ons project simpelweg in een stroomversnelling.

Onder de projectnaam BoerVeilig heeft NAJK, samen met NMV, LTO Nederland, NZO, ZuivelNL en Stigas, het kennisinstituut voor veilig, gezond en duurzaam werken, het initiatief genomen om de veiligheid in de melkveehouderij te verbeteren. De verhalen die de afgelopen weken in de media zijn verschenen, maakten de noodzaak van ons project weer pijnlijk duidelijk. Een ongeluk zit in een héél klein hoekje. Inmiddels zijn er twee online artikelen gepubliceerd, drie artikelen in nieuws- en dagbladen verschenen en is er een interview geweest op radio NPO 1.

We zetten deze media-momenten graag voor jullie op een rij:

• Podcast NPO Radio 1 (EXTRA: Het beste uit het Oog)
  Melkveehouder en projectcoördinator bij BoerVeilig Jan Aantjes vertelt in deze podcast van 10:12 – 19:40 min. over een bedrijfsongeval die hij zelf van dichtbij meemaakte. Een goede vriend verongelukte 20 jaar geleden en liet zijn vrouw en jonge kinderen achter.
• Reformatorisch Dagblad Boerenerf – Boerenerf nog verre van veilig
  ‘Het boerenerf is nog te vaak het toneel van ongelukken’, zo stelt Joost van Velzen in het Reformatorisch Dagblad, ‘In de eerste zeven maanden van dit jaar kwamen zeven mensen om het leven op het terrein van een veehouder of tuinder. Dat is al net zo veel als in heel 2020.’ Lees hier het hele artikel.
• Trouw Online
  ‘Een boze stier, mestgas en gevaarlijke machines: op het boerenerf is het gevaar overal’ een uitgebreid artikel over de gevaren op het boerenerf, de constateringen van BoerVeilig en de uitleg van een van de projectcoördinatoren van BoerVeilig.
• Nieuwe Oogst – Haastig klusje kan zo fout aflopen
  Het artikel over de 23-jarige melkveehouder Jan Jort van Burgsteden werd zowel online als ‘offline’ geplaatst. Een echte eyeopener op het gebied van veilig werken. Een bedrijfsongeval zette de familie van de jonge melkveehouder nóg meer op scherp.
• Nieuwe Oogst – Veel dodelijke slachtoffers in veehouderij
  De alarmerende cijfers van bedrijfsongevallen binnen de veehouderij schrikken veel journalisten wakker. Halverwege 2021 zijn er al evenveel mensen verongelukt op land- en tuinbouwbedrijven als in héél 2020. Voornamelijk in de veehouderij. Lees hier meer.
• Nieuwe Oogst – Stress belangrijke oorzaak agrarisch bedrijfsongeval
  Uit onderzoek blijkt dat stress een belangrijke oorzaak is van ongevallen op de boerderij. Dit bevestigt wat wij vanuit het projectteam van BoerVeilig ook hebben waargenomen en delen. Lees meer in dit artikel.

 

BoerVeilig wordt mede mogelijk gemaakt door:   

 

                          

Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en de afdeling Stamboek van coöperatie CRV hebben goed nieuws: het NK Veebeoordelen gaat nog steeds door! Maar wel op een aangepaste locatie in het Zuid-Hollandse Giessenburg. Op zaterdag 2 oktober beoordelen 50 deelnemers uit heel Nederland koeien op hun uiterlijke kenmerken: frame, type, uier, beenwerk en algemeen voorkomen. Degene die dit volgens de jury het beste kan, mag zich Nationaal Kampioen Veebeoordelen 2021 noemen. Wie gaat er dit jaar met de felbegeerde titel vandoor?

Aangezien de Fokveedag Boerenlandfeest Hoornaar helaas ook dit jaar is afgelast, waren wij genoodzaakt het NK Veebeoordelen te verplaatsen naar een andere locatie. Dit jaar zal het NK plaatsvinden op de Heihoeve in het Zuid-Hollandse Giessenburg.

Strijd om de felbegeerde titel
In de maanden voorafgaand aan het NK Veebeoordelen zullen 50 koeienkenners vanuit verschillende provincies zich via regionale en provinciale voorrondes plaatsen voor het NK. Ook mag Dennis Nijhof, de winnaar van 2019, zijn titel verdedigen. De geselecteerde deelnemers zullen we na de provinciale rondes hier publiceren.

Programma

Tijd
9.00 – 9.45 uur	Aankomst en inschrijven deelnemers.
9.50 uur	Deelnemers verzamelen zich rond de ring.
10.00 uur	Opening NK Veebeoordelen 2021 met toelichting over de wedstrijd.
10.15 uur	Eerste deel schriftelijke voorronde (25 minuten) in twee ringen.
10.45 uur	Deelnemers wisselen van ring voor het tweede deel van de schriftelijke voorronde.
10.55 uur	Tweede deel schriftelijke voorronde (25 minuten) in twee ringen.
11.25 – 12.00 uur	Toelichting door de jury op de beoordeling en plaatsing van de koeien van de beide schriftelijke voorronden.
12.00 – 12.45 uur	Pauze en lunch voor deelnemers en vrijwilligers.
12.50 uur	Deelnemers verzamelen zich rond de ring voor de uitslag van de twee schriftelijke voorronden. Wie van de deelnemers mag er deelnemen aan het middagprogramma?
13.10 – 13:30 uur	Middagronde; de deelnemers plaatsen de dieren op volgorde.
13.30 – 15.00 uur	Deelnemers lichten individueel hun plaatsing mondeling toe.
15.00 uur	Toelichting door de jury op de middagronde.
15:15 uur	Prijsuitreiking; wie wordt de nieuwe kampioen NK Veebeoordelen 2021.