Al lopend door de bouwput beeld ik me in hoe straks de nieuwe stal eruit komt te zien. Het is de bedoeling dat er een ‘stukje’ aan de stal gebouwd wordt. Met deze insteek is mijn baas in IJsland, Arnar, destijds de gesprekken aangegaan voor het verkrijgen van de vergunning. Toen Arnar de bouwtekening op tafel legde klonk er een hard gelach aan de andere kant van de tafel. Op de tekening is namelijk te zien dat er niet een stukje wordt aangebouwd. De nieuwe stal wordt ongeveer vier keer groter en zal over de huidige stal heen gebouwd worden. Desondanks was een bouwvergunning snel binnen.

In Nederland kan het verkrijgen van zo’n vergunning bij nieuwbouwplannen een langdurig proces zijn. Ook mijn ouders weten hier alles van. Twaalf jaar geleden lieten zij een nieuw bedrijf bouwen. Het resultaat mag er zijn, een prachtig modern bedrijf. De weg ernaartoe was echter lang en vermoeiend. Voornamelijk het vergunningstraject verliep moeizaam. Mede door de tegenwerking vanuit de buurt liet de bouwvergunning drie jaar op zich wachten. ‘Wat moet een boer met een stal van 100 meter lang?’ en ‘Hij heeft een caravanstalling voor wel 1000 caravans!’ klonk het vanuit de buurt. Ik kan me de bezwaren wel voorstellen. Een vreemde boer met grootse plannen, dat zet de buurt op zijn kop. Uiteindelijk is de stal slechts 85 meter geworden en de caravanstalling is er nooit gekomen.

Inmiddels is de rust in de buurt wedergekeerd en kunnen we erg goed opschieten met onze buren. Achteraf bleek dat de bezwaren vooral waren gebaseerd op onwetendheid en angst voor wat er komen gaat. Een les die we hiervan geleerd hebben, is dat het erg belangrijk is om de buurt vanaf het eerste moment te betrekken bij de nieuwbouwplannen. Organiseer bijvoorbeeld een inloopavond en presenteer daar jouw plannen. Laat de buren meedenken, luister naar de bezwaren en toon begrip. Op die manier creëer je draagvlak voor jouw plannen en verklein je de kans op bezwaren vanuit de buurt.

 

Op welke manier vertel jij jouw buren dat je een stukje aan je stal gaat bouwen?

Tekst en beeld: Colinda van Ekris

Bij gebrek aan opvolging van het agrarisch bedrijf ontstaan er in de loop van de jaren steeds meer ‘vrijkomende agrarische bebouwingen’. Martijn de Groot uit Volkel besloot het voormalig varkensbedrijf van zijn ouders niet aan het lot over te laten. Na een vergunningstraject van vijf jaar heeft het bedrijf een nieuwe functie erbij gekregen: een inspiratiebron voor tuinen.

Dat het hoveniersbedrijf van Martijn voorheen een varkensbedrijf was, is enkel aan de overgebleven omgebouwde stallen te zien. De overige ruimte rondom het bedrijf is omgetoverd tot showroom waar Martijn zijn klanten ontvangt.

Familiebedrijf

Al 60 jaar lang is het bedrijf in handen van familie De Groot. Destijds als gemengd bedrijf met een kersenboomgaard, koeien, mestkuikens en parelhoenders. Martijn: “Toen mijn vader het bedrijf overnam besloot hij enkel de mestkuikens te behouden en startte hij met varkens.” Het bedrijf groeide door tot een professionele varkenshouderij met ruim 300 zeugen, wel in een extensiveringsgebied. Om verder te mogen groeien zou het varkensbedrijf verplaatst worden naar een landbouwontwikkelingsgebied. Van jongs af aan had Martijn de ambitie om ondernemer te worden. Het agrarisch bedrijf voortzetten was voor hem geen optie, zijn hart ligt bij het buitenleven. “Tijdens het derde jaar van mijn mbo-opleiding functionaris hovenier besloot ik voor mijzelf te beginnen.” Martijn startte met groenwerkzaamheden en eenvoudige tuinen. Zijn materiaal kon hij in een oude schuur stallen, bij zijn vader op het varkensbedrijf. “Mijn hoveniersactiviteiten zijn altijd gedoogd, met de groei van het bedrijf was er meer ruimte nodig.”

Legaliseren

Met het overlijden van Martijn zijn broer was er van bedrijfsopvolging geen sprake meer. “De drive om, met de varkenshouderij, te groeien was er niet meer en mijn bedrijf groeide door”, vertelt Martijn. “Het werd tijd om het hoveniersbedrijf te legaliseren.” Samen met een adviseur startte familie De Groot een traject om de agrarische bestemming om te zetten naar bedrijfsbestemming. Een varkensbedrijf omzetten naar een hoveniersbedrijf is in Martijns ogen alleen maar win-win. “Er verdwijnt een intensief bedrijf en wij brengen er iets groens voor terug.” Het bedrijf ligt maatschappelijk gezien niet onder een vergrootglas. De omzetting hoefde daarom niet veel voor te stellen. Dat het traject uiteindelijk vijf jaar zou duren had Martijn niet verwacht.

Agrarisch of industrie?

“De eerste drie jaar hebben we het vergunningstraject op zijn beloop gelaten. De omgeving en gemeente wisten van onze plannen, we wachtten af”, vertelt Martijn. Een aantal praktische zaken hield het project tegen: “Ambtenaren hadden geen beeld van de bedrijvigheid van een hoveniersbedrijf. We moesten het doen met de bestaande bebouwing en mochten geen buitenopslag. Ook begrepen ze niet waarom we een ontvangst- en kantoorruimte nodig hadden.” Volgens de wetgeving kan een hoveniersbedrijf in een agrarische omgeving zitten maar ook op een industrieterrein. “Wij werken met machines maar ook met bomen en planten. Om verval te voorkomen en gezien de groenwerkzaamheden was de gemeente ervan overtuigd dat een hoveniersbedrijf niet op een industrieterrein thuishoort.” De zorg van De Groot Hoveniers stopt niet bij de erfgrens: ze ruimen blad voor de hele straat en zorgen dat de omgeving er verzorgd uitziet door middel van een landschapspark. Martijn: “Wij maken de buurtschap een stukje mooier.”

Compromis

Uiteindelijk kwamen er ook uit de omgeving vragen en onenigheid. “Er moest voor ons en voor de omgeving duidelijkheid komen. In een bemiddelingsgesprek tussen de buurt en de gemeente hebben we duidelijke afspraken gemaakt. We zijn met hen tot een compromis gekomen.” Om het project te kunnen afsluiten heeft De Groot Hoveniers een aantal opofferingen moeten doen: “Met de buren hebben we afgesproken één oprit alleen privé te gebruiken om overlast te voorkomen. Daarnaast zijn we minder dieren gaan houden om te voldoen aan de juiste norm. Verder hebben we alle schuren in de bestaande bebouwing kunnen bouwen zodat daar geen nieuwe vergunningen voor nodig waren. Enkel voor de parkeerruimte voor het personeel hadden we uitbreiding van bouwblok nodig.” Voor een ontvangst- en kantoorruimte kreeg Martijn geen toestemming. Hiervoor hebben zij één van de twee woondelen op moeten offeren. De meeste tijd heeft gezeten in het contact om het project op gang te houden. “Omdat er weinig weerstand vanuit de maatschappij was, had ons vergunningstraject geen prioriteit bij de gemeente. Het traject kon veel sneller, maar bleef vaak liggen totdat ik er weer achteraan belde”, aldus Martijn. Mondeling was het door de wethouder toegezegd. “We stonden vier jaar stil, maar besloten om niet meer te gaan wachten. We startten met het ombouwen van schuren.”

Het was voor De Groot Hoveniers makkelijker geweest zich te vestigen op een industrieterrein. Martijn: “Ik ben blij dat we dat niet gedaan hebben. Het hoveniersbedrijf past mooi in dit gebied en we zijn gehecht aan de locatie. We zijn al 60 jaar agrarisch ondernemer, dat zetten wij voort alleen op een andere manier. Dat maakt ons werk een stuk persoonlijker.”

Na gunstige ervaringen in de humane sector, zette FreshlightAgri in 2014 de stap naar de agrarische sector. FreshlightAgri ontwikkelt, produceert en levert producten die de luchtkwaliteit verbeteren. Als enige ter wereld combineert FreshlightAgri ionisatie en fullspectrum daglicht in een handzaam product: een lamp.

Door de innovatieve technieken van FreshlightAgri is het voor de agrarische sector mogelijk in te spelen op actuele aandachtspunten zoals vermindering van (fijn)stof, geur en ammoniak en verlaging van het energieverbruik.

Producten

De producten van FreshlightAgri zijn ontwikkeld als lampen en passen in bestaande E27 fittingen of TL-armaturen. De lampen van FreshlightAgri zijn voorzien van LED-techniek en daardoor zeer energiezuinig. Deze producten zijn bij alle diersoorten en in de tuinbouw toepasbaar. Aan de ionisatie van FreshlightAgri is per 1 januari 2016 voor alle diersoorten 30 punten toegekend in de Maatlaat Duurzame Veehouderij. Hierdoor kunnen jonge boeren en tuinders gebruik van de MIA- en VAMIL-regeling.

Stalklimaat verbeteren

Ionisatie verbetert het stalklimaat door vermindering van (fijn)stof, geur, ammoniak en pathogenen, onder andere bacteriën en virussen. Hierdoor vermindert het risico op gezondheidsproblemen. Bij ionisatie worden negatieve ionen verspreid. Deze zorgen voor neutralisatie van de stofdeeltjes die vervolgens neerslaan op de positief geladen vloer. Het verbeterde stalklimaat is prettig voor dier én mens. Door vermindering van ziektekiemen ontstaat een lagere infectiedruk waardoor het risico op het aanslaan van een infectie verkleind wordt.

Natuurlijk zonlicht

Fullspectrum daglicht staat vrijwel gelijk aan natuurlijk zonlicht. Buitenlevende dieren ervaren de voordelen van natuurlijk zonlicht. Door fullspectrum daglicht in de stal toe te passen, realiseer je een positieve invloed op het gedrag van dieren, de aanmaak van vitamine D3 en de hormoonhuishouding.

Maatwerk

Bij FreshlightAgri is het mogelijk uitsluitend te kiezen voor ionisatie en zo te zorgen voor een fris en gezond stalklimaat. De lampen met ionisatie zijn verkrijgbaar in diverse uitvoeringen, variërend in een productie aan ionen van 40 tot 500 ionen per seconde. Voor elke situatie kan een passende configuratie geïnstalleerd worden. De ionisatie kan ook gecombineerd worden met fullspectrum verlichting, leverbaar in goed dimbare uitvoeringen. FreshlightAgri adviseert jonge boeren en tuinders goed af te wegen op welk gebied en in welke mate verbetering gewenst is en vervolgens samen te komen tot een op maat geleverde installatie.

Tekst: Neline Both

De tijd van grote stappen in de melkveehouderij lijkt voorbij. Zeker met de huidige prijzen en de onzekere beleidsstappen wordt groeien voor melkveehouders lastig. Toch zal elke ondernemer bezig willen en moeten blijven met het optimaliseren van zijn bedrijf. Waar liggen de verbeterpunten en welke opties zijn significante toevoegingen voor jouw bedrijf? Hoe kan jij de productie en het welzijn van jouw melkvee vergroten zonder grote ingrijpende investeringen?

NAJK ging hierover in gesprek met Willem Woudstra van DeLaval. Woudstra is Solution Manager, in de Benelux, en is expert op het gebied van koecomfort.

Concept denken

Gezonde koeien die in een comfortabele omgeving gehuisvest zijn, produceren meer melk. Ze hebben over het algemeen een langer productief leven. Als één van de aspecten in de stal niet op orde is zal dit direct tot een negatief resultaat leiden, terwijl het verbeteren van één aspect niet direct tot een positief resultaat hoeft te leiden. Woudstra: “Dit betekent dat huisvesting in álle opzichten optimaal moet zijn om als veehouder winst te realiseren”, aldus Willem Woudstra.

Blauwe stal concept?!

Het totale plaatje van koecomfort en koewelzijn in huisvesting heeft DeLaval samengevoegd in het ‘Blauwe stal concept’. Dit ‘Blauwe stal concept’ heeft de optimale huisvesting opgesplitst in de zes aspecten: koeverzorging, boxbedekking, loopoppervlakken, licht- en ventilatiesystemen, drinkwatersystemen en voerverstrekking. Door deze zes facetten te optimaliseren zal volgens DeLaval maximaal koecomfort ontstaan. Woudstra: “Je kunt wel een hele goede, moderne melkstal hebben, maar als je ligboxen niet op orde zijn zal je productie lager blijven”. Het optimaliseren van comfort voor koeien leidt niet direct tot een hogere melkproductie. De melkgift per koe, per levensdag verhoogt wel”. Daarnaast zorgt het ervoor dat de tussenkalftijd verkort en de levensduur verlengd wordt.

Het is van belang om de positieve elementen van de natuurlijke omgeving van de koe zo goed mogelijk na te bootsen. In de natuurlijke omgeving loopt de koe bijvoorbeeld op een zachte ondergrond, “Een koe is niet gemaakt om 24 uur per dag op een betonnen vloer te lopen”, aldus Woudstra. “Looprubber werd vroeger als een luxe gezien, maar de verbetering van het loopoppervlak blijkt van belang voor klauwgezondheid.”

Nieuwbouw of verbouw?

Het voordeel van het ‘Blauwe stal concept’ is dat dit toepasbaar is in zowel nieuw te bouwen stallen als in bestaande stallen. Door kleine investeringen te doen kunnen relatief eenvoudig aanpassingen gedaan worden in een bestaande stal. Plaatsing van een flexibele koeborstel bijvoorbeeld. Toch nieuwbouwplannen? Bij het ontwerp van de stal kan aan alle zes elementen gewerkt worden.

Check eigen stal

Hoe staat het ervoor? Door middel van de Koecomfort-scan van DeLaval kun jij samen met een vertegenwoordiger op zoek naar verbeteringen in de stal. Je krijgt goede adviezen om nog meer koecomfort te integreren in de stal.

Jonge boeren

Juist voor jonge boeren is het een kans om zo vanaf het begin goed te starten. “Het ‘Blauwe stal concept’ helpt om een duurzame veestapel op te bouwen. Juist in deze tijd is het belangrijk om zo efficiënt mogelijk bezig te zijn”, aldus Woudstra. De druk wordt steeds groter. “De enige manier om daar tegenwoordig tegenwicht aan te bieden is door duurzaam te boeren en dus een goed koecomfort te realiseren.”

Er is veel over gesproken: het Nieuw Gemengd Bedrijf (NGB) en over de plannen die de familie Kuijpers heeft met het pluimveebedrijf in Horst aan de Maas, dat onderdeel uit maakt van het NGB. De 32-jarige Jan Kuijpers is nu nog werkzaam op het moederdierenbedrijf, samen met zijn broer. Over enkele maanden hoopt hij te starten met hun plannen te verwezenlijken: een gesloten keten op één locatie. Na een traject van meer dan tien jaar lijkt het werkelijkheid te worden. Jan Kuijpers heeft er alle vertrouwen in.

Tekst en beeld: Colinda van Ekris

Een nieuw bedrijf realiseren volgens alle wensen bleek een langdurig traject te worden. De familie Kuijpers besloot tussentijds niet stil te zitten en kocht in 2010 grond in Stevensbeek aan. Een uitgelezen kans, de grond bevatte namelijk alle vergunningen om voorzieningen voor 85.000 ouderdieren te bouwen.

Problemen aanpakken

Het bedrijf in Stevensbeek is een zijstap: “Uiteindelijk hebben wij de wens om een gesloten keten te creëren”, vertelt Jan. “Hiermee willen we de leefomstandigheden en kwaliteit van de dieren verbeteren.” Toen de familie Kuijpers in 1999 regelmatig ontevreden was over de kwaliteit van de geleverde eendagskuikens, stelde ze zichzelf de vraag: waar zou het misgaan in de keten? Met het ontwikkelde patiosysteem ontstonden er kwalitatief betere kuikens. “We hebben een proefstal die al zeven jaar heeft gedraaid zonder antibiotica. We zijn en willen op een niveau werken waarbij we niet één probleem maar meerdere problemen aanpakken.” Met de Reconstructiewet zijn de plannen voor Kuijpers sterker geworden: “Onze bedrijven in het extensiveringsgebied konden niet groeien en we wilde ze verplaatsten naar een landbouwontwikkelingsgebied. Dit was voor ons de mogelijkheid om een bedrijf te ontwerpen dat aan al onze wensen zou voldoen.”

Kleinste slachterij

Met een gesloten keten op één locatie denkt Jan Kuijpers zo optimaal mogelijk te werken en de consument dichtbij te houden. “De moederdieren, broederij, vleeskuikenhouderij en een slachterij willen wij in een gesloten keten hebben. Het kuiken dat bij ons in de stal geboren wordt, zal op dezelfde locatie geslacht worden”, vertelt Jan. “Hiervoor bouwen wij de kleinste slachterij die economisch rendabel is en kiezen we ervoor om tegen een hogere kostprijs te slachten dan gangbare slachterijen.” Daartegenover staat dat er geen kosten voor het vervoeren zijn. Ook voor het dier is het volgens Jan beter: “Stress is voor geen enkel dier goed: het beïnvloedt de kwaliteit van het vlees. Vooral de laatste halve dag van het leven van een kip kan de reis naar de slachterij stressvol zijn.” Op het toekomstige bedrijf van Kuijpers gaan ze werken met banden waarop de kippen vervoerd worden. Deze banden moeten vier meter per minuut lopen. “Bij onze plannen voor het vleeskuikenbedrijf staan dierwelzijn, milieu, voedselveiligheid en arbeidsvreugde voorop. De consument wil een betaalbaar maar duurzaam geproduceerd product. Daar spelen wij op in.”

Open en eerlijk

Het vergunningstraject is een lange adem geweest. “Er werden normen aangescherpt of verruimd en onze inzichten veranderden. Elke keer liepen we tegen obstakels op waardoor we opnieuw konden beginnen. We zijn al tien jaar met het traject bezig. De onzekerheid maakt het ondragelijk, voor ons maar ook voor de omgeving.” In het landbouwontwikkelingsgebied waar het bedrijf gevestigd moet worden, zijn de afgelopen jaren veel nieuwe agrarische bedrijven gevestigd. Veel van grotere omvang. Er kwamen voor de plannen van Kuijpers dan ook bezwaren van mensen uit de omgeving. “Wij hebben vier intensieve bedrijven nabij natuurgebieden gesloopt en willen één bedrijf in het landbouwontwikkelingsgebied in Horst aan de Maas.” Om de omgeving uitleg te geven van de plannen zijn er verschillende informatieavonden geweest. “We hebben altijd open en eerlijk gecommuniceerd. Hier kregen we ook wel begrip voor.” Veel mensen begrijpen het ondernemerschap van de plannen wel maar vinden het jammer dat dit in hun omgeving gerealiseerd wordt. “Ik denk dat als de kogel door de kerk is, het voor veel mensen makkelijker te accepteren is. We willen, nu en in de toekomst, iedereen laten zien hoe we produceren. We hebben als bedrijf immers niks te verbergen”, vertelt Jan.

“Ik heb altijd het vertrouwen gehad dat onze ambitieuze plannen zouden lukken. Als we vooraf geweten had dat het meer dan tien jaar zou duren, dan waren we er nooit aan begonnen. Daartegenover staat wel dat we in deze tien jaar wel verder ontwikkeld zijn.” Op dit moment zijn alle vergunningen verleend. Jan: “We zijn druk in gesprek met aannemers en hopen op korte termijn te beginnen met het bouwen van een deel van de vleeskuikensstallen.”