Tevreden gezichten tijdens de afsluiting van De Toekomst Begint Vandaag van NAJK en Rabobank

Aan het begin van dit jaar werden vijf enthousiaste prijswinnaars verblijd met een cheque van ‘De Toekomst Begint Vandaag’, een gezamenlijk project van NAJK en Rabobank om jonge boeren en tuinders financieel te ondersteunen bij een grote verandering of cruciaal punt in hun bedrijfsleven. Deze vijf NAJK-leden gingen samen met een professioneel bedrijfsadviseur aan de slag met hun toekomstvisie, probleem of grote verandering. Er werd een persoonlijk activiteitenplan opgesteld en om dit allemaal mogelijk te maken, kregen de prijswinnaars een budget van €2.500,- uitgereikt. Maandagmiddag 27 september is het project feestelijk afgesloten. Laat je inspireren door het verhaal van deze jonge ondernemers!

Afgelopen maandag was het dan eindelijk zover: de ontknoping van De Toekomst Begint Vandaag. De vijf winnaars deelden hun verhaal tijdens de succesvolle afsluiting van het project in Apeldoorn. Eén van deze winnaars, Kees van Vuuren kon er fysiek helaas niet bij zijn, maar heeft via een uitgebreide en enthousiaste videoboodschap wel zijn verhaal kunnen doen.

Kees van Vuuren
Tot voor kort wist Kees van Vuuren (28) het vrij zeker: ik word geen boer. Toch begon het weer te kriebelen. De afgelopen maanden heeft Kees onderzocht wat de mogelijkheden voor hem en zijn partner zijn met het melkveebedrijf van zijn ouders in Montfoort. Het budget heeft Kees ingezet om de plannen voor een theetuin in de oude appelboomgaard, een B&B in de vorm van tiny houses of safaritenten en de realisatie van 16 zorgwoningen in één van de schuren vorm te geven. Samen met een adviseur zijn ze gaan kijken naar de mogelijkheden. De komende tijd gaat Kees zich eerst meer verdiepen in de bedrijfsovername en alles wat daarbij komt kijken. Daarna zal er een definitieve klap gegeven kunnen worden op de ambitieuze plannen van deze enthousiaste jonge boer.

Leon Tijink
Leon Tijink (22) zit in proefmaatschap met zijn ouders op een varkenshouderij met 450 zeugen. Sinds juli vorig jaar is hij fulltime thuis aan het werk. Eén ding weet hij heel zeker: het bedrijf overnemen, dát is wat hij wil. Helaas komt hier veel meer bij kijken dan simpelweg een krabbeltje zetten onder een contract. Helemaal als er ook nog andere familieleden in het spel zijn. Het budget van €2.500 heeft Leon gebruikt om samen met zijn ouders, broer en vriendin te kijken naar de mogelijkheden van een bedrijfsovername. Leons Broer Niek (25) wil het bedrijf niet overnemen, maar Leon en zijn ouders willen hem wel financieel kunnen ondersteunen. Aan de hand van gesprekken met een ondernemerscoach is duidelijk geworden hoe de verschillende gezinsleden erin staan en kunnen ze met een positief gevoel de toekomst in. De varkenshouderij blijft wel een onzekere markt, waardoor Leon zich voornamelijk op de kleinere ketens wil gaan richten en is, samen met zijn ouders, al mooie stappen aan het zetten richting het verduurzamen van de stallen. De komende tien jaar wordt gebruikt om stapje voor stapje de boerderij over te nemen. Hoewel er al veel besproken is, blijft volgens Leon ook de komende jaren de communicatie met elkaar erg belangrijk.

Harm Steenge
Harm Steenge (34) heeft eind 2020, samen met zijn neef, het veenkoloniale akkerbouw- en loonbedrijf (450 ha) van zijn ouders overgenomen in Drenthe. Om het bedrijf toekomstbestendig te kunnen maken, wilde hij deze graag verder verduurzamen. Samen met een adviseur ging hij aan de slag met de eerste stappen richting precisielandbouw. Aan de hand van uitvoerig bodemonderzoek is de zuurgraad van de bodem in kaart gebracht, ze zijn bezig met een praktijkproef voor de pootafstand van de zetmeelaardappelen (25, 30 of 35 cm.) en zetten satellietbeelden in om de groei van de gewassen in de gaten te houden. “Aan de hand van deze satellietbeelden zie je dingen die je met het blote oog niet kunt zien”, aldus Harm. De genoemde stappen zijn tijdens dit teeltjaar doorlopen, voor de uitkomsten hiervan moeten we nog even geduld hebben.

Agnes en Gert-Jan Terwel
Na tien jaar boeren in Zweden, hebben Gert-Jan en Agnes Terwel de keuze gemaakt om weer terug te gaan naar Nederland. Aan het begin van dit traject waren ze in gesprek met een melkveehouder voor een buitenfamiliaire overname. Bij het opstellen van een ondernemersplan liepen ze echter tegen een aantal zaken aan. Ideeën uitwisselen en sparren met een adviseur heeft Agnes en Gert-Jan weer een stap verder geholpen. Vanaf 1 november zijn ze namelijk de trotse eigenaren van het erf / de gebouwen en 7 ha grond. Gezien de hoge aanschafkosten van een melkveebedrijf in Nederland, zullen ze de andere 20 hectare grond in gedeeltes overnemen. De volledige overname wordt hierdoor over een aantal jaren verspreid, wat zowel voor overnemer als overdrager een interessante constructie is. Mooi om te horen dat we met dit gezamenlijke project met NAJK en Rabobank, net als vorig jaar, onze bijdrage hebben mogen leveren aan een buitenfamiliaire overname. Agnes wil de andere (jonge) boeren die voor een (buitenfamiliaire) overname staan vooral meegeven: “Praat goed met elkaar en leg dingen van tevoren vast. Neem niet klakkeloos iets aan van iemand, maar gebruik ook je eigen gezonde verstand.”

Karin Schukkink
Karin Schukkink (34) heeft samen met haar man en ouders een typisch Twents melkveebedrijf aan de rand van Enschede met 95 melkkoeien en 45 stuks jongvee. Door de centrale ligging aan de rand van de stad zagen ze kansen voor de toekomst om te groeien of te verbreden. De Toekomst Begint Vandaag heeft Karin en haar man net even dat duwtje in de rug gegeven om stil te staan bij de vraag ‘Wat kunnen we en waar worden we écht gelukkig van’. Het gesprek die ze aan zijn gegaan met een coach, bracht hen tot het inzicht dat uitbreiding of verbreden misschien wel geld op zou leveren, maar hen beide niet gelukkig zou maken. Ze kiezen daarmee bewust niet voor de verbreding. “We hebben geen drang tot groei, omdat iedereen dat doet. We willen vooral doen wat we leuk vinden. Dat is koeien melken, voeren, verzorgen, voer verbouwen, ondernemen en daarnaast een van ons beide of allebei nog actief buiten de deur”, aldus Karin. Een waardevolle ontdekking waar het niet bij is gebleven. Haar deelname aan De Toekomst Begint Vandaag resulteerde ook in de eerste gesprekken over een volledige bedrijfsovername.

COLUMN | Kees van Vuuren

Er zijn zoveel mogelijkheden, maar alles komt op z’n tijd  

De afgelopen weken heb ik mezelf best wel een aantal keer afgevraagd waarom ik toch altijd zoveel kansen en mogelijkheden zie. Zou het niet veel makkelijker zijn als ik ook iemand was die graag vasthoudt aan oude gewoontes en de gebaande paden? Waarschijnlijk op het eerste gezicht wel, maar tegelijkertijd denk ik ook dat je als jonge boer sowieso voor flinke dilemma’s en uitdagingen komt te staan. Ook als je het liefst zou vasthouden aan de werkwijze en ontwikkelrichting die je ouders hebben ingezet. Tegelijkertijd besef ik me ook wel dat een deel van de mogelijkheden die ik zie vast niet allemaal haalbaar zijn en dat sowieso niet alles tegelijk kan. Maar daarom ben ik ook zo blij dat ik mee mag doen met het project ‘De Toekomst Begint Vandaag’ van NAJK en Rabobank. Dit project helpt ons namelijk om een aantal van de kansen verder uit te werken en af te wegen wat haalbaar is of niet.

Inmiddels hebben we een adviseur ingeschakeld die ons helpt de plannen rondom een woonzorg voorziening op de boerderij verder te concretiseren en het traject richting de gemeente en provincie gaat voorbereiden. Daarnaast ben ik samen met mijn zus naar een boerin in de buurt geweest die een vergelijkbaar initiatief aan het opstarten is om te horen waar zij zoal tegenaan gelopen is en waar we rekening mee moeten houden bij de ontwikkeling van onze plannen. Zo hebben we te horen gekregen wat de minimale omvang van een woonzorg initiatief moet zijn om het rendabel te kunnen laten draaien en dat we er rekening mee moeten houden dat de ontwikkeling zomaar vijf jaar kan duren. Al met al hebben we veel aan dit bezoek gehad en zijn mijn zus en ik nog enthousiaster om dit verder te gaan uitwerken. Tegelijkertijd maakt dit traject ook dat we er met elkaar als gezin (inclusief aanhang) vaker over spreken en we ook van elkaar horen hoe we er in staan. Nog niet alle neuzen staan helemaal dezelfde kant op, maar daar komt hopelijk verandering in naarmate de plannen concreter worden en anders zullen we daar op een andere manier invulling aan moeten geven. Ik vind het namelijk wel belangrijk dat iedereen zich kan herkennen in de plannen en daar ook achter staat. Ik merk wel dat ‘de tijd’ daar ook aan bijdraagt. Enerzijds zou ik graag meer tijd beschikbaar hebben om aan de uitwerking van de plannen te werken, maar anderzijds maakt het huidige tempo ook dat het voor iedereen goed bij te houden is en we geen mening of gedachte voorbij lopen.

Al met al ben ik dus super blij dat ik iemand ben die denkt in mogelijkheden, maar oh wat is het tegelijkertijd ook spannend. Ik heb geen idee waar we uiteindelijk uit gaan komen, maar heb onwijs veel zin in de weg ernaar toe.

COLUMN | Karin Schukkink

Samen op zoek naar plannen voor de toekomst

Welke kansen liggen er in verbreding en is dat wat voor ons? Dat is in de kern wel de vraag die ten grondslag ligt aan ons ‘De Toekomst Begint Vandaag’-avontuur. We liggen met ons melkveebedrijf ‘strak’ aan de stad Enschede en daarmee biedt onze locatie genoeg kansen. Bovendien vraag ik me soms wel eens af waar de toekomst ligt van de Nederlandse veehouderij en of we niet een andere weg in moeten slaan? Maar hoe en waar begin je dan?

We besloten op zoek te gaan naar een (ondernemers)coach die ervaring heeft op dit gebied en bewust naar iemand die niet in ons eigen netwerk zat. Google is your best friend in dit soort situaties! Na een prettig kennismakingsgesprek hebben we onze sparringpartner/coach gevonden in Margreeth (Agrifirm). ‘Waarom denk je na over verbreding?’ en ‘Wat is je motivatie hiervoor?’ waren vragen die tijdens deze gesprekken centraal stonden. Als eerste stap hebben we beiden een ondernemerstest ingevuld. Voor mijn werk had ik al wel vaker van dat soort testen ingevuld, maar deze was specifiek gericht op ondernemerschap. Bovendien was het erg leuk dat nu ook Leon zo’n test in moest vullen. Want naast dat we getrouwd zijn en twee geweldige kinderen hebben, zijn we natuurlijk ook gewoon ‘zakelijke partners’.

De bespreking was soms best wel confronterend. Want al zijn het niet echt verassingen die er uit komen, het legt wel haarfijn bloot wat je talenten/kansen zijn, maar ook waar je valkuilen liggen. Deze ondernemersprofielen vormen de basis voor het vervolgtraject. Ongeacht welke weg we in slaan, de basis is dat het plan van óns moet zijn en bij óns moet passen. Hoewel ik soms het idee heb dat Leon van Mars komt en ik van Venus, liggen onze ondernemersprofielen verassend dicht bij elkaar. Uit de test kwam namelijk heel duidelijk naar voren dat wij het meest passen bij een bedrijfsvorm die past in het ‘plussegment’. Plat gezegd: we willen graag kwaliteit leveren met zorg voor mens, dier en milieu. Niet te massaal maar vooral een efficiënte bedrijfsvoering: dat wat we doen goed willen doen!

Wat ook heel duidelijk naar voren kwam, is dat we zeker niet geschikt zijn voor de niche markt. Een goede tip van Margreeth hierin: probeer je voor te stellen hoe je dagen er dan uit komen te zien. Dus zie ik mezelf bijvoorbeeld kaas maken? Maar ook, zie je jezelf die kaas vervolgens ook aan de man brengen? Wil je dan een winkel aan huis? Of ga je het zelf rondbrengen? We werden beiden weinig energiek van die gedachten en kunnen ook wel concluderen dat daar niet onze passie ligt. Maar waar dan wel?

Wat we nu in ieder geval helder hebben is dat we onze melkveetak eerst verder willen optimaliseren. Door te investeren op arbeidsverlichting maken we ons zelf flexibeler. Flexibeler voor het opzetten van een verbredingstak, bijvoorbeeld in de vorm van het verhuren van ruimtes voor kinderdagopvang, zorg of thuiswerkplekken of flexibeler om toch die baan buiten de deur te houden? Daar zijn we nog niet uit.

Ben je dan niets verder gekomen? Zeker wel! Het is heel goed om een spiegel voorgehouden te krijgen. Bovendien is ‘het verplicht’ tijd nemen om over onze toekomst na te denken goed geweest. Door onze drukke levens schuift dat namelijk soms naar de achtergrond. Op basis van gevoel en de cijfers gaan we verder met onze toekomstplannen!

COLUMN | Harm Steenge

De eerste stappen naar een duurzame toekomst

Mijn naam is Harm Steenge, ik ben 34 jaar oud en woonachtig in het Drentse Annerveenschekanaal. Daar run ik samen met mijn neef en ouders een akkerbouw- en loonbedrijf. We betelen ca 425 ha. met zetmeelaardappelen als hoofdgewas. Daarnaast telen we consumptieaardappelen, granen, suikerbieten en uien. De loonwerktak is hoofdzakelijk gericht op het zaaien en oogsten van suikerbieten.

Met een onderbouwde motivatie heb ik mij ingeschreven voor het traject ‘De Toekomst Begint Vandaag”, georganiseerd door NAJK en de Rabobank. In januari werd ik als één van de winnaars uitgekozen en daarna is het balletje gaan rollen.

Momenteel zijn we druk bezig met de bedrijfsovername en hoe ik het bedrijf toekomstbestendig kan maken en houden. Mijn motivatie was er dan ook op gericht om het bedrijf verder te verduurzamen.

Hierbij denk ik aan zaken als het opwekken van duurzame energie en meer te doen op het gebied van precisielandbouw. Precisielandbouw heb ik uiteindelijk als onderwerp gekozen om mij binnen dit traject op te richten. We willen op het bedrijf al langere tijd iets meer op het gebied van precisielandbouw, maar waar moet je beginnen?

De Toekomst Begint Vandaag is een mooi steuntje in de rug om hiermee aan de slag te gaan. HLB b.v. te Wijster heb ik als partner uitgekozen, om samen met ons bedrijf te kijken naar de mogelijkheden. Het komende groeiseizoen zal met name gericht zijn op het verzamelen van informatie en data. Het idee is om gedurende dit seizoen de gewasontwikkeling te volgen aan de hand van satellietbeelden. Belangrijke vraagstukken hierbij: ‘waar ontstaan de verschillen?’ en ‘wat is de oorzaak hiervan?’ Vervolgens kunnen we kijken hoe we hier in de toekomst op kunnen sturen om een homogener gewas te krijgen, wat hopelijk zal resulteren in een beter gewassaldo. De satellietbeelden geven ook inzicht in de vochtbeschikbaarheid voor het gewas. Aan de hand hiervan kan worden besloten wanneer eventueel gestart moet worden met beregening. Dit zal hoofdzakelijk ingezet worden bij de zaaiuien.

Daarnaast hebben we dit voorjaar ook een perceel plaats specifiek laten bekalken, om een homogenere pH binnen het perceel te krijgen. Dit is gedaan op basis van een uitvoerig bodemonderzoek van vijf monsters binnen 1 hectare.

De eerste stappen zijn dus gezet, op naar de volgende!

COLUMN | Agnes van Zuijlen

Lang wachten wordt hopelijk beloond!

Inmiddels zijn we alweer een aantal maanden verder sinds de start van het project ‘De Toekomst Begint Vandaag’. En er worden stappen gemaakt! Ruim een half jaar geleden zijn we, via onze boekhouder, in contact gekomen met een melkveehouder die afstand wil doen van zijn melkbedrijf. Allereerst hebben we elkaar ontmoet, een rondje over het bedrijf gedaan en natuurlijk samen een bak koffie gedronken. Het laatste is misschien wel het belangrijkst!

In Nederland op de vrije markt een bedrijf kopen valt niet mee. Daarom ontstond het idee om het bedrijf in delen over te nemen. Een gedeelte kopen (in ons geval: erf, gebouwen en 7 ha landbouwgrond), een gedeelte in een samenwerkingsconstructie (fosfaatrechten) en een gedeelte op termijn overnemen (overige landbouwgrond). De samenwerkingsconstructie zal dan in de vorm van een commanditaire vennootschap (CV) zijn waarin wij de rol van de actieve vennoot zullen vervullen en de huidige eigenaar de stille vennoot zal zijn. Voor beide partijen een voordeel: voor ons een financieringsvoordeel, voor de huidige eigenaar een fiscaal voordeel. Uiterst belangrijk is dan natuurlijk wel om hier goede afspraken over te maken en te beschrijven. Je weet nooit wat er gebeurt, door ziekte, een ongeval of een overlijden kunnen zaken er plotseling heel anders voor komen te staan of mensen gaan heel anders naar de situatie kijken.

Al snel hebben we dan ook beiden aangegeven wat we verwachtten van een dergelijke opzet om een deel van het bedrijf in een samenwerkingsvorm te gieten. Daarna moeten er natuurlijk veel stappen worden doorlopen. Er dienen gesprekken gevoerd te worden met verschillende partijen (accountant, fiscalist, RVO, financierder), er moet een taxatie gemaakt worden, een plan worden geschreven,  doorgerekend worden, en naar de bank.

Wat bovenstaande betreft denken we nog steeds dat deze opzet staat of valt met de juiste mensen om je heen. Meer mensen weten meer. Maar heel belangrijk is natuurlijk wel om je eigen kop erbij te houden!

Het is een langdurig proces waar veel tijd in gaat zitten. Tijdens dit proces krijgen we ook te maken met veranderende wet- en regelgeving en veranderende werkwijzen van overheden en instanties. Soms frustrerend, maar je verandert er als individu weinig aan. Het beste wat je kunt doen, is je goed informeren, om van daaruit weer verder te denken. Dit kost echter wel tijd en brengt vaak ook extra kosten met zich mee.

Vaak krijgen we te horen, in Nederland starten, waar begin je aan?! Maar elke keer als wij weer een avond aan het brainstormen zijn geweest, worden we alleen maar enthousiaster.

Hopelijk kunnen we dit gauw toepassen!

COLUMN | Leon Tijink

De Toekomst Begint Vandaag, maar waar moet je beginnen?

Het is alweer bijna een half jaar geleden dat ik te horen kreeg dat ik één van de winnaars was die deel mocht nemen aan ‘De Toekomst Begint Vandaag’, een initiatief van NAJK en de Rabobank. De reden dat ik graag mee wilde doen aan dit initiatief? De bedrijfsovername van ons varkensbedrijf!

Bij bedrijfsovername komt veel kijken en het is een belangrijke beslissing voor de toekomst. Daarom besloten wij als gezin dat we hier een ondernemerscoach bij wilden betrekken. Deze hebben wij gevonden in de persoon van Antoon Sanders. Antoon is gespecialiseerd in het begeleiden van agrarische ondernemers op sociaal en financieel niveau. Precies wat wij nodig hadden.

Om elkaar eerst beter te leren kennen vond er een kennismakingsgesprek plaats. Bij dit gesprek waren Antoon, mijn ouders, mijn broer en mijn vriendin aanwezig. Ik vind het belangrijk om iedereen uit ons gezin te betrekken in dit proces, omdat ze er ook allemaal wat mee te maken hebben. Mijn broer wil overigens het bedrijf niet overnemen, ik ben de enige bedrijfsopvolger binnen het gezin. Wel realiseer ik me dat mijn broer ook moreel recht heeft op compensatie. In het gesprek heb ik verteld hoe de situatie van ons bedrijf en gezin in elkaar steekt. Antoon legde uit welke vragen er beantwoord moeten worden om tot een goede bedrijfsovername te kunnen komen. Een aantal belangrijke vragen hierbij zijn: ‘Wil ik het bedrijf wel écht overnemen?’, ‘Wat zijn de verwachtingen van de gezinsleden?’, ‘Wat zijn de financiële gevolgen voor iedereen?’ en ‘Hoe komen de woonsituaties in de toekomst tot stand?’. We kregen als gezin een aantal weken de tijd om deze vragen verder uit te diepen, daarna zijn we opnieuw met Antoon om tafel gegaan.

Door met iedereen individuele gesprekken te voeren, zijn bovenstaande vragen beantwoord en persoonlijke profielanalyses gemaakt. Deze analyses geven ons inzicht in welk type ondernemer wij zijn. Zo komen ook de kwaliteiten en valkuilen van elkaar, en dus ook van ons bedrijf, beter boven tafel. Uit de individuele gesprekken zijn de verwachtingen van iedereen nóg duidelijker naar voren gekomen. Belangrijke aspecten daarbij zijn hoe mijn ouders hun pensioen voor zich zien en hoe mijn broer en vriendin denken over de bedrijfsovername. Door naast de noodzakelijke gesprekken ook financieel rekenwerk te verrichten, wordt duidelijk of het bedrijf rendabel genoeg is om over te nemen en in hoeveel jaren we dit kunnen realiseren.

Over een aantal weken zitten we weer met z’n allen bij elkaar en gaan we langzaam vorm geven aan een definitieve overname. Ik ben blij dat ik de bedrijfsovername op deze manier heb aangepakt en dat we er samen als gezin een goed gevoel aan over kunnen houden. Een aanrader voor iedereen die in hetzelfde schuitje zit!

De Toekomst Begint Vandaag: een goede start van 2021!

Het jaar 2021 begon goed voor de vijf jonge agrarisch ondernemers die als winnaars uit de bus kwamen bij de actie ‘De Toekomst Begint Vandaag’. Deze actie biedt jonge boeren en tuinders professionele ondersteuning bij een grote verandering of cruciaal punt in hun professionele leven. Donderdag 21 januari leerden de jonge boeren elkaar en elkaars uitdagingen kennen tijdens de online startbijeenkomst van De Toekomst Begint Vandaag.

Samen met een professioneel bedrijfsadviseur gaan de jonge ondernemers aan de slag met hun toekomstvisie, probleem of grote verandering. Ze stellen samen een persoonlijk activiteitenplan op en worden professioneel gecoacht. Hiervoor krijgen ze vanuit de Rabobank en NAJK een budget van €2.500,- toegereikt. NAJK en Rabobank stellen de winnaars en hun vraagstukken graag aan jullie voor.

Leon Tijink
Bedrijfsovername, het blijft een ingewikkeld onderwerp. Helemaal wanneer er meerdere kinderen in het spel zijn. De 22-jarige Leon Tijink weet hier alles van. Hij zit in proefmaatschap met zijn ouders op een varkenshouderij. Sinds juli vorig jaar is hij klaar met school en fulltime thuis aan het werk. Komende jaren willen ze maar wat graag verduurzamen en de eerste stappen zetten richting bedrijfsovername. Maar hoe pak je dit aan? En hoe zorg je ervoor dat je zowel als bedrijf als gezin met een positief gevoel de toekomst ingaat?

Karin Schukkink
Karin Schukkink, 33 jaar, heeft samen met haar man en ouders een melkveebedrijf aan de rand van Enschede en is op zoek naar de mogelijkheden voor de toekomst. Gaan ze groeien, verbreden of slaan ze een andere weg in? De ligging van het bedrijf biedt wellicht veel meer kansen, maar past dat ook bij hen?

Harm Steenge
De 34-jarige Harm Steenge staat op het punt om het veenkoloniale akkerbouwbedrijf (420 ha) van zijn ouders over te nemen in Drenthe. Om het bedrijf toekomstbestendig te kunnen maken, wil hij het bedrijf graag verder verduurzamen. Maar waar moet je beginnen?

Agnes en Gert-Jan Terwel
Na tien jaar boeren in Zweden, hebben Gert-Jan en Agnes de keuze gemaakt om weer te gaan boeren in Nederland. Ze zijn momenteel in gesprek met een melkveehouder in Nederland voor een buitenfamiliaire overname. Gezien de hoge aanschafkosten van een melkveebedrijf in Nederland willen ze het bedrijf in gedeeltes overnemen. De volledige overname wordt hierdoor over een aantal jaren verspreid. Zowel voor overnemer als overdrager een interessante constructie. Bij het opstellen van een ondernemersplan lopen ze echter tegen een aantal zaken aan. Ideeën uitwisselen en sparren met een adviseur kan Agnes en Gert-Jan weer een stap verder helpen.

Kees van Vuuren
Tot voor kort wist Kees van Vuuren (27) het vrij zeker: ik word geen boer. Inmiddels begint het toch weer te kriebelen. De komende maanden wil Kees onderzoeken wat de mogelijkheden voor hem en zijn partner zijn met het melkveebedrijf van zijn ouders in Montfoort. Kunnen ze daar bijvoorbeeld aan de slag met een B&B, theetuin of zorgvoorziening? Hoe brengen zij deze nu nog wilde ideeën verder naar een concreet plan van aanpak en wat komt daar allemaal bij kijken?

NAJK zal de jonge boeren op de voet volgen en aan de hand van blogs en vlogs hun verhaal met jullie delen. Houd onze website en social media dus goed in de gaten!

De winnaars zijn ook te volgen op het agrarisch Rabobankplatform Global Farmers waar je ze vragen kunt stellen of tips kunt geven.

Succesvolle afsluiting van het project ‘De toekomst begint vandaag’

Aan het begin van dit jaar werden vijf enthousiaste prijswinnaars verblijd met een cheque van een spiksplinternieuw project van NAJK en de Rabobank: ‘De toekomst begint vandaag’. Deze vijf NAJK-leden kregen gedurende drie maanden een programma op maat aangeboden. Samen met een professioneel bedrijfsadviseur gingen ze aan de slag met hun toekomstvisie, probleem of grote verandering. Er werd een persoonlijk activiteitenplan opgesteld en om dit allemaal mogelijk te maken kregen de prijswinnaars een budget van €3000,- aangereikt. Inmiddels is het project feestelijk afgesloten. Laat je inspireren door het verhaal van deze jonge ondernemers!

Thomas Zijlmans: “biologische landbouw heeft de gunfactor”

Thomas Zijlmans raakte tijdens zijn studie steeds meer geïnteresseerd in de biologische akkerbouw. Dat wilde hij ook! Maar hoe pak je dit aan? En bovenal: wat zijn de bedrijfskundige consequenties van zo’n omschakeling? Tijdens dit project heeft Thomas deze consequenties voor zichzelf op een rijtje gezet. Het was een kwestie van de situatie in kaart brengen, een toekomstige situatie schetsen en de mogelijke scenario’s naast elkaar leggen. Door de kansen en beperkingen in beeld te brengen, kwam hij erachter dat vakmanschap erg belangrijk is. Hier valt volgens Thomas nog veel winst te behalen. De solvabiliteit ligt hoog, waardoor de markt wel tegen een stootje kan. Betekent dit dat hij in 2020 al de omschakeling gaat maken naar biologisch? Nee. Hoewel de biologische landbouw volgens hem wel de gunfactor heeft, duurt het sowieso twee jaar voordat een bedrijf volledig over kan naar biologisch. Daarnaast moet er eerst gekeken worden naar de mogelijke afnemers voordat hij deze sprong in het diepe kan wagen. Thomas ziet nog steeds kansen in de biologische sector en krijgt hierbij de vrijheid van zijn ouders om een eigen weg in te slaan.

Maarten de Groot: “we vertrekken naar het dorp waar ons hart ligt”

Wat als meerdere zoons melkveehouder willen worden? Maarten de Groot, veehouder in hart en nieren, kwam voor dit vraagstuk te staan. Het familiebedrijf dat zijn broer had overgenomen, was niet winstgevend genoeg om twee gezinnen te kunnen onderhouden.

In eerste instantie wilde Maarten zijn eigen weg inslaan. Na verschillende pogingen als bedrijfsleider en werkvakanties in het buitenland krijgt hij de mogelijkheid om in maatschap te gaan bij een andere boer in een dorpje verderop. Helaas bleek dit niet toekomstbestendig en stond hij begin dit jaar weer zonder boerderij. Om de situatie en de mogelijkheden in kaart te brengen, werd er een coach ingeschakeld. Deze coach liet Maarten inzien dat de drive om een melkveehouderij te runnen nog steeds aanwezig was. Hij wilde niets liever dan zelf een ondernemer zijn en zijn passie voor koeien vormgeven.

Vol goede moed ging hij met zijn vrouw en vader op zoek naar een mooi bedrijf om hun droom werkelijkheid te laten worden. Hoewel ze zich ook georiënteerd hadden op een veehouderij in Denemarken en Canada, was de stap naar het buitenland voor Maarten en zijn gezin te groot. Nadat ze samen met de boekhouder en de bedrijfsadviseur om de tafel hadden gezeten, vonden ze via funda in business een melkveebedrijf op zeven kilometer afstand van het ouderlijk huis. Er moest een bedrijfsplan gemaakt worden, banken werden benaderd voor de financiering en er werd contact gezocht met de verschillende melkafnemers. Hoewel het een erg tijdrovend proces is geweest, vertrekken deze doorzetters begin november definitief naar een prachtig melkveebedrijf in een dorpje waar hun hart ligt.

Joris van Lierop: verduurzamen of verbeteren?

Toen Joris van Lierop in de zomer van 2018 zijn opleiding Bedrijfskunde en Agribusiness afrondde, is hij per direct als mede-ondernemer op het thuisbedrijf aan de slag gegaan. Dit pluimveebedrijf is een echt gezinsbedrijf dat altijd op zoek blijft gaan naar verbeteringen. Ze produceren duurzame energie door middel van zonnepanelen en halen groene energie uit de mestproductie. Joris van Lierop zou graag het bedrijf van zijn ouders overnemen en is benieuwd of hun huidige strategie toekomstbestendig is.

Bij het eerste gesprek werd er gekeken naar waar Joris en het bedrijf nu stonden en waar hij als jonge ondernemer naar toe wilde in 2024. Zodoende kwam Joris bij de plannen om het pluimveebedrijf te optimaliseren. Hij wil op verschillende manieren het bedrijf verduurzamen. Dit wil hij doen door de stallen uit te gaan bouwen en de daken te voorzien van zonnepanelen. Daarnaast worden deze stallen van de nieuwste snufjes voorzien, waarbij de lucht schoner de stal uit gaat dan dat het erin komt. Hoewel de aanvraag van de vergunningen lang duurt, kijkt Joris vol goede moed naar de plannen voor 2024!

Linda Versluis: vernieuwde boerderijwinkel met volop beleving

Linda Versluis zet zich met hart en ziel in voor hun boerderijwinkel, Landwinkel Versluis, een voltallige groentewinkel met boeren delicatessen. Haar man houdt zich bezig met het akkerbouwbedrijf en de pluimvee tak. In de winkel wordt een groot deel van de tafelaardappelen en eieren rechtstreeks aan de consument verkocht. Er worden zoveel mogelijk producten uit de naaste omgeving gehaald. Hoewel Linda Versluis enorm blij is met de winkel die haar schoonvader destijds is gestart, kan ze niet wachten om deze winkel echt eigen te kunnen maken. De winkel krijgt een make-over om toekomstbestendig te worden. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de aankleding, looproutes en beleving.

Verschillende wensen, die binnen het ontwerp van één winkel samen moeten komen. Om hier een goed plan voor op te stellen, heeft Linda verschillende coachingsgesprekken gevoerd. Ze heeft andere boerderijwinkels bezocht om ideeën op te doen en is uiteindelijk bij Anne Visser en Hans Ravensbergen terecht gekomen. Anne Visser helpt Linda en haar man bij het ontwerp van de winkel en het bijbehorende stappenplan. Hans Ravensbergen is een strategisch adviseur die hen helpt met het complete plaatje inclusief marketingplan. In 2020 zal de vernieuwde winkel openen.

Remco Kruitbos: een goed advies is onbetaalbaar

Remco Kruitbos wilde gedurende dit project onderzoeken of het haalbaar is om een melkveebedrijf over te nemen van mensen die geen familie zijn. Om hierachter te komen is hij samen met zijn werkgever en verschillende adviseurs om de tafel gaan zitten. Na een flinke tijd kwam er een plan tot stand dat mogelijk haalbaar zou zijn, maar helaas werden niet alle onderdelen door de fiscus goedgekeurd.

De fosfaatrechten vormden een grote financiële hobbel voor Remco en zijn werkgever. Hierdoor was het voor beide partijen onmogelijk om tot een haalbaar en acceptabel plan te komen. Na een lange zoektocht die veel energie kostte, heeft Remco helaas moeten concluderen dat een bedrijfsovername er niet in zit. Toch is het project niet voor niets geweest. Volgens hem hebben ze er samen veel van geleerd en verliep de samenwerking vooralsnog voorspoedig.

Eye-opener voor noodzaak bedrijfsovernamefonds

Volgens Sietse Draaijer, bestuurslid van het NAJK, is dit project een mooi opstapje geweest voor het bedrijfsovernamefonds dat vanaf januari van start zal gaan. Zonder de bijdrage van dit project waren de kandidaten waarschijnlijk minder snel aan deze uitdaging begonnen. Wat ons betreft een echte eye-opener voor de noodzaak van dit fonds.

Remco Kruithof | De toekomst begint vandaag

Hierna beschrijf ik, Remco Kruitbos, hoe het mij is vergaan na het winnen van de prijs ‘Bedrijfsadvies op maat’.

Met het bedrijfsadvies op maat wilde ik verder onderzoeken of het haalbaar is om een melkveebedrijf over te nemen van mensen die geen familie zijn.

Om deze vraag te beantwoorden, heb ik met de boer en boerin waar ik mee samenwerk verschillende adviseurs uitgenodigd: accountants, agrarische adviesorganisaties en onze accountmanager van de Rabobank. Een accountant heeft ons het langst geholpen. Na een flinke tijd kwam er een plan tot stand dat mogelijk haalbaar zou zijn.

Dit plan hebben we voorgelegd aan de fiscus, maar helaas bleek dat niet alle onderdelen van het plan
door de fiscus werden geaccepteerd. Dit betrof thema’s als het juridisch eigendom, schenkingsbelasting en de voortzettingseis voor de BOR. Toen zijn we opnieuw om tafel gegaan met verschillende adviseurs om aan het plan te schaven.

Naast alle fiscale en juridische uitdagingen, moesten we het ook financieel eens worden. Hiervoor hebben we veel met elkaar gesproken. Ook hebben we de accountmanager van de Rabobank bij dat
proces betrokken.

Uiteindelijk kwamen we helaas niet tot een voor beide partijen haalbaar en acceptabel plan. Dit kwam onder andere doordat de fosfaatrechten een hele grote financiële hobbel vormden. Na een lange zoektocht die veel energie kostte, vind ik het heel jammer dat een bedrijfsovername er niet inzit. We hebben er samen wel heel veel van geleerd en heel prettig samengewerkt.

De volgende tips geef ik mee aan mensen die ook een dergelijke samenwerking willen aangaan:

  • Er moet een goede klik zijn tussen de mensen die gaan samenwerken, zowel op bedrijfsniveau als op sociaal vlak.
  • Je moet met plezier kunnen (samen)werken.
  • Bij aanvang van de samenwerking is het goed om afspraken te maken. Een aantal daarvan komen op papier, maar vooral ook verwachtingen uitspreken naar elkaar. Denk onder andere aan (tijds)inzet, (financiële) beloning en wat er zou moeten gebeuren als de samenwerking toch stopt.
  • Goed advies is onbetaalbaar, maar denk ook (eerst) met elkaar goed na en bepaal je gezamenlijke visie voordat je een adviseur aan het werk zet.
  • Goede communicatie is de sleutel tot succes. Concreet betekent dit dat je vaak én regelmatig
    bij elkaar moet gaan zitten om te praten. Naast de praktische zaken die besproken moeten worden, kun je dan ook bespreken wat er goed gaat in de samenwerking en wat juist niet. Hiermee zorg je ervoor dat je de verwachting over ieders aandeel in het bedrijf afstemt. Het gebeurt soms dat er frustratie of teleurstelling is over het samenwerken. Het is handig om ook dat soort gevoelens op zo’n rustig (vergader)moment te bespreken.

Ons boerderijwinkel concept opnieuw vormgeven | De toekomst begint vandaag

Sinds mijn vorige blog hebben we niet stilgezeten. We zijn ondertussen alweer een paar gesprekken verder met de partij waar we voor gekozen hebben om mee verder te gaan.

We hebben dus met twee verschillende partijen een kennismakingsgesprek gehad, met daarop volgend twee verschillende voorstellen voor de toekomst van onze winkel. Uiteindelijk hebben we gekozen om met de partij in zee te gaan die meer ervaring heeft met boerderijwinkels. Al had de partij die zich vooral met de retail bezig houdt, ook interessante, vooruitstrevende inzichten. Toch hadden we een beter gevoel bij die eerste partij.

Tijdens ons tweede gesprek met deze partij, werden we vooral geprikkeld om goed na te denken wat we nu precies willen met onze winkel. Wat willen we met ons huidig assortiment en wat willen we graag nieuw introduceren. Daarbij is het ook belangrijk om onderscheid te maken tussen productgroepen. Niet elk product is even belangrijk. Waar gaan we de focus op leggen? Wat zijn nu onze sterke punten, en wat zijn onze zwakke punten. Wat willen we absoluut behouden in onze winkel. Voor het volgende gesprek kregen we huiswerk mee. Om onze ideeën beter uit te drukken, werd ons gevraagd om twee moodboards te maken. Wat vinden we belangrijk in onze nieuwe winkel, en wat willen we absoluut niet terug zien. In een derde gesprek hebben we onze moodboards uitgebreid behandeld en bediscussieerd.

Momenteel wachten we op de eerste schetsen voor de verbouwing naar aanleiding van de gesprekken die we gehad hebben. We zijn erg benieuwd wat hier uitkomt!