Duurzaam, meer plantaardig, gezond en lekker eten van de boer ‘om de hoek’ staat steeds vaker op het menu van de Nederlandse consument. Maar wat eten we in 2025 en wat betekent dit voor de Nederlandse akkerbouw? Deze vraag stond centraal tijdens het seminar ‘Het menu van de toekomst’ op donderdag 23 juni, op akkerbouwbedrijf Blitterswijk in Biddinghuizen.

Brancheorganisatie Akkerbouw (BO Akkerbouw) organiseert in samenwerking met Agrifirm Plant, Cosum, CZAV, Interpolis, LTO Nederland, NAV, Nederlandse aardappel organisatie, VAVI en NAJK de Week van de Akkerbouw. Tijdens de Week van de Akkerbouw die loopt van 21 t/m 25 juni worden consumenten uitgenodigd het verhaal achter hun voedsel te ontdekken. Het seminar ‘Het menu van de toekomst’ dat op donderdag 23 juni werd gehouden, is onderdeel van de Week van de Akkerbouw.

Dirk de Lugt, voorzitter van de BO Akkerbouw opende het seminar. Na het welkom brachten Wilco Jansen van de Sligro Food Group en Joke van Buuren van Sodexo voedingstrends in beeld. ‘Er zijn heel veel verschillende visies op de toekomst van ons voedsel. De meeste zijn gebaseerd op functionaliteit, beschikbaarheid, foodmiles en gezondheid.’

In drie rondes reageerde jonge akkerbouwers en experts op specifieke voeding trends. In de eerste ronde werd ingegaan op duurzaam telen: moet en kan het steeds beter? ‘Ja’, was het eenduidige antwoord. Slim gebruik van data- en kennisuitwisseling kan daaraan bijdragen. “Er moet met elkaar gepraat worden, niet over elkaar”, aldus een van de deelnemers. De tweede ronde ging in op eiwittransitie: van minder vlees naar meer plantaardig. Om eiwitrijke gewassen succesvol te maken moet het telen rendabel worden voor de akkerbouwer. Ook de veehouder, die het afneemt voor zijn voer, struikelt over de prijs. Jolijn Zwart – van Kessel: “daarnaast ontbreekt ook de ervaring over de teelt en staat de rassenveredeling al jaren stil.” Als laatste werd ingegaan op nieuwe verbindingen tussen boer en burger: onze agroketens kunnen veel korter! NAJK-lid en HAJK-bestuurder Arnout den Ouden gaf zijn visie op hoe je de verbinding tussen boer en burger kunt leggen. Na de pauze werd er gediscussieerd over stellingen die de jonge akkerbouwers en experts aan de hand van voorgaande presentatie hadden opgesteld.

Onderdeel van het seminar was de uitreiking van de prijzen van het Innovatiefonds voor Telers door NAJK. Doeko van ’t Westeinde overhandigde de cheques aan de bedenkers van de winnende innovaties. De dag werd afgesloten de voorzitter van LTO akkerbouw en een bestuurslid van NAV, zij blikte vooruit naar 2025.
Op zaterdag 25 juni stellen 100 bedrijven verdeeld over heel Nederland in 14 akkerspots hun deuren open om burgers het verhaal achter ons eten te laten ontdekken. Kijk voor de deelnemende bedrijven bij jou in de buurt opwww.weekvandeakkerbouw.nl.

De primaire sector zoals melkveehouders, varkenshouders en tuinders is van oudsher gewend om van bovenaf naar de handelsketen te kijken. De boer produceert voedsel dat uiteindelijk via verschillende schakels bij de consument terechtkomt. Maar hoe weet jij als producent wat er bij de consument speelt? Wie heeft de macht in de keten? Hans van Haaren, sectormanager Food bij de Rabobank, legt uit waarom het als producent belangrijk is om vanuit de consument te kijken naar de keten en jouw business.

Tekst en beeld: Colinda van Ekris

Met een focus op de Nederlandse voedselmarkt richt Hans van Haren zich op partijen in de schakel na de primaire productie: levensmiddelenfabrikanten, handelsbedrijven, de foodretail en -service. Volgens Hans wordt er in de keten onvoldoende met elkaar gesproken. “Er zijn veel schakels in de keten die elkaar niet begrijpen.”

Wie koopt jouw product?

“Agrarisch ondernemers weten alles van fosfaat, trekkers, luchtwassers en diervoeding, maar als je vraagt ‘Wie eet jouw varkensfilet?’ of ‘Wie koopt jouw eieren?’, dan kunnen ze daar vaak geen helder antwoord op geven”, vertelt Hans. Hij vindt het een must dat agrarisch ondernemers vanuit de consument naar hun eigen business kijken. ‘Waarom?’, zullen veel producenten denken. Hans: “Ook al kun je geen invloed uitoefenen op het consumentengedrag, je moet toch weten wat de consument beweegt. Waar deze consument zich ook in de wereld bevindt. Bij jou op de hoek, in Azië of misschien in Brazilië. Pas dan ben je gesprekspartner in de keten en kun je strategisch keuzes maken.”

Machtsverschuiving naar consument

Door overcapaciteit blijft er de komende vijf jaar een focus op prijs en druk op marge in alle schakels van de voedselketen. “Er is een tijd geweest dat partijen met activa de macht hadden in de keten. Nu is foodretail dominant met partijen als Aldi, Lidl, Jumbo, Superunie en Albert Heijn.” Rabobank ziet in Nederland een verschuiving richting de consument ontstaan. Partijen die de verbinding maken met de consument en een fijnmazige distributie hebben, krijgen meer invloed. Bijvoorbeeld Hello Fresh: “Met nieuwe technologie kunnen consument en producent rechtstreeks met elkaar communiceren. Wanneer ik tweet over de kwaliteit van de frambozen van Jumbo, heb ik binnen no-time reactie.” Ook de toenemende welvaart speelt een rol in deze verschuiving. “In opkomende landen waar de welvaart toeneemt, zie je bijvoorbeeld de behoefte aan vlees toenemen. Food is trendy geworden, het is lifestyle. We willen alles van ons voedsel weten, waardoor de keten steeds transparanter wordt. Daarnaast wordt gezond voedsel ook steeds belangrijker. In minder ontwikkelde landen is de volumecomponent dominant. Het doet er daar minder toe wat ze eten, als ze maar te eten hebben”, vertelt Hans.

Nederlands trots

De Nederlandse primaire sectoren hebben een gigantisch hoog kennisniveau en zijn zich zeer bewust van verduurzaming. Zeg maar wereldkampioen in efficiënt produceren van bijvoorbeeld tomaten en paprika’s. Een prachtig levensmiddelenpakket tegen een lage prijs. Maar waarom kunnen Chinezen zelf geen paprika’s produceren en importeren ze deze uit Nederland? We slepen veel met voedsel over de wereld. Misschien wel te veel: “Dit is een interessant vraagstuk voor alle schakels in de keten”, vertelt Hans. “Consumptie en productie komen dichter bij elkaar. Waarom zorgen wij, met onze kennis en kunde, er niet voor dat er dichter bij de eindgebruiker geproduceerd wordt?” vindt Hans.

Veranderen

Het is rumoerig in de voedselketen. De traditionele keten verandert in een razend tempo. De consument kan op allerlei manieren met diverse schakels in de keten communiceren. Middels integratie wordt de keten ook korter. Als je niets toevoegt heb je niets in de keten te zoeken. Friesland Campina legt zonder enige tussenkomst van bijvoorbeeld een handelaar, kaas onder het eigen label bij de supermarkt in het schap. “Een melkveebedrijf dat goed is in het produceren van melk voor een lage kostprijs blijft afhankelijk van de fabrikant. Wanneer de producent zelf zijn product vermarkt en daarmee voorwaarts integreert is hij minder afhankelijk van de keten”, legt Hans uit. Ook supermarkten zoeken de samenwerking op met andere partijen in de keten. Jumbo weet via La Place wat de consument buitenshuis lekker vindt. We eten immers op steeds meer momenten en vaker out of home. Op deze manier ontdekken ze de behoefte van de consument en gaan op zoek naar producten die meer toegevoegde waarde creëren en daardoor meer marge hebben. Bedrijven die zich toespitsen op één groep zijn veel afhankelijker van de markt. “In de huidige maatschappij moet je bedrijf flexibel zijn en mee kunnen bewegen met de grillen van de markt.”

Respect voor de producent

Nederlanders geven ongeveer 11% van hun inkomen uit aan voeding. Op wereldschaal geldt: hoe zuidelijker je gaat, hoe hoger het percentage is dat bewoners aan voedsel uitgeven. “De Nederlandse consument gedraagt zich beschamend. Wij kunnen jaarrond tegen scherpe prijzen en op loopafstand kwalitatief goede producten kopen. Daar mag toch wat tegenover staan? Consumenten mogen best meer respect tonen tegenover hun voedselproducenten, daarbij hoort een eerlijke prijs.”

Flexibel

Als ondernemer dien je elke vijf tot zeven jaar je strategie opnieuw tegen het licht te houden. Durf vanuit een ander perspectief naar je eigen bedrijf te kijken. Bijvoorbeeld de consument waar jouw product op het bord ligt, of een levensmiddelenfabrikant die jouw product verder tot waarde brengt. Blijf flexibel en maakt maximaal gebruik van technologie. Het verder verduurzamen is geen keuze maar een must. En als je een bepaalde activiteit minder goed kunt, zoek dan een solide samenwerkingspartner.

Koecomfort verhogen met marktsucces: flexibele koeborstel en bodyconditiescore-camera

Tekst: Colinda van Ekris

Iedere veehouder wil succesvol zijn in het runnen van zijn bedrijf. Daarbij staan comfort en de gezondheid van zijn veestapel voorop. De producten en diensten van DeLaval helpen om dit succes te behalen. Zo is de flexibele koeborstel niet meer weg te denken uit de koeienstal, want goed gepoetst is beter gemolken! Met de bodyconditiescore-camera denkt DeLaval een volgend marktsucces te behalen. Niet alleen een marktsucces voor DeLaval, maar vooral een succes voor de veehouder en uiteraard de koeien zelf.

Een oer-Hollands product: de flexibele koeborstel van DeLaval. Geschikt om het welzijn en de gezondheid van koeien te bevorderen. Marco van Meerveld, salesmanager After Market bij DeLaval, durft dit gebruiksproduct wel een marktsucces te noemen: “Bij wel negentig procent van onze klanten hangt deze unieke borstel in de koeienstal.”

Plezier voor het dier

In samenwerking met een producent van horizontale borstels en Nederlandse veehouders ontwikkelde DeLaval begin 2002 de flexibele koeborstel. “Hiermee wilden we comfort in de stal brengen”, vertelt Marco. “De bestaande roterende horizontale borstels voldeden, naar ons idee, niet genoeg. Koeien moeten zelf kunnen kiezen waar zij zich laten borstelen. Daarnaast moet niet alleen de bovenkant, maar ook de zijkant van de dieren geborsteld kunnen worden.” Met twee draaimechanismen heeft de koeborstel het grootste comfortbereik. Onderzoeken hebben aangetoond dat het gebruik van een koeborstel een positief effect heeft op de gezondheid van de dieren. Marco: “Met het gebruik van de flexibele koeborstel is de noodzaak van het scheren van koeien minder geworden. De veestapel ziet er beter uit en de koeien hebben er plezier van.”

Blijven ontwikkelen

Een product van DeLaval wordt alleen succesvol als de veehouders en de koeien het waarderen. Marco: “Het succes van de flexibele koeborstel heeft ons gestimuleerd om meer vee een plezier te doen. Dit resulteerde in een verkleinde variant voor jongvee: de flexibele miniborstel MSB. Deze wordt ook wel bij geiten in de stal gehangen.” DeLaval is continu op zoek naar tools om haar klanten te ondersteunen. Anno 2016 is automatisering een belangrijk onderdeel. Sales Manager Capital Goods van DeLaval, Gijs Baas, vertelt over het nieuwste hulpmiddel om de conditie van de veestapel te meten: de bodyconditiescore-camera. “Om een goed resultaat te behalen is belangrijk dat iedere veehouder een gezonde en vitale veestapel heeft. Per lactatie verandert de conditie van een koe. Wanneer een koe kalft, kan de conditie van het dier achteruitgaan. De veehouder heeft als taak om de conditie te managen en te kijken of de koe zich weer herstelt.”

Bodyconditiescore automatiseren

De bodyconditiescore van de koeien bijhouden is voor veehouders tijdrovend en omslachtig. Om die reden wordt het door melkveehouders niet gebruikt en dat terwijl het de veestapel ten goede komt. “Onze nieuwe bodyconditiescore-camera neemt het werk van de veehouder over. Daarnaast werkt de camera nauwkeuriger dan wanneer je zelf een score bepaalt”, aldus Gijs. Hoe werkt het? De bodyconditiescore-camera maakt, iedere keer als de koe de melkstal verlaat, een 3D-beeld van de bovenkant van het kruis van de koe. De gegevens die hieruit gehaald worden, kunnen in een grafiek teruggelezen worden. Gijs: “Iedere koe krijgt een score tussen de één en vijf. In één overzicht krijg je duidelijk welke koeien afwijken van de ideale lijn. Deze komen op een attentielijst te staan en hebben extra aandacht nodig. Met het overzicht heeft de veehouder een goed beeld hoe zijn veestapel ervoor staat. “Alleen het analyseren van resultaten is niet voldoende. Naast het leveren van een product geven de Herd management specialisten van DeLaval concreet advies. Als de scores afwijken van de ideale lijn gaan we daarna kijken en zoeken een oplossing op bedrijfsniveau.”

Succesvol zijn ligt voor DeLaval niet alleen bij de organisatie zelf: “Een product is voor ons succesvol wanneer het voorziet in de behoefte van de veehouder”, vertelt Marco. “Wanneer wij met onze innovatie de behoefte invullen en hiermee bijdragen aan het bedrijfsresultaat van de veehouder, zijn wij dik tevreden.”