Twee jaar geleden bedachten de Small Business en Retail Management studenten Rick van Koppen en Koen Hofstede, afkomstig uit het Westland, voor een schoolopdracht een social media campagne om het grootste kassendorp van Nederland op de kaart te zetten. De studenten zagen een tastbare markt in hun virtuele schoolopdracht en zetten het bedrijf de Westland Experience op. Inmiddels zijn ze drukker met de aanvragen van uitjes in het Westland dan met hun afstudeeropdracht.
Tekst en beeld: Ellen van den Manacker
Uit de hand gelopen
“Een uit de hand gelopen schoolproject”, zo noemt medeoprichter Rick van Koppen (23) de Westland Experience. Met een achtergrond in het Westland, zijn vader teelt in vijf hectare kas tros cherrytomaten, vond de ondernemende student het hoog tijd om het gebied bestaande uit louter glasteelt op de kaart te zetten.
Kennismaken
“Er gebeurt ontzettend veel in het Westland wat de consument aangaat. Mensen vinden het leuk om een kijkje achter de glazen schermen te nemen, maar veel aanbod om tastbaar kennis te maken met de glastuinbouw was er niet. Daar zagen wij kansen in”, vertelt Rick. In 2012 startte hij samen met medestudent Koen Hofstede de Westland Experience, een organisatie waarmee de burger op een laagdrempelige en leuke manier kennis kan maken met het Westland.
Fietstochten
De aftrap van de Westland Experience vond plaats in 2013. De consument werd uitgenodigd om met de fiets ‘dwars door de kas’ te gaan. De fietstocht voerde de consument van voor naar achter door twintig verschillende kassen. “Verwachtingsovertreffend”, dat is wat de meeste groentoeristen zeggen na hun fietstocht door de kassen, geeft Rick aan. “Ze verwachten buitenlandse werknemers die hardwerkend op hun knieën door het gewas gaan. Gedurende de fietstocht zien ze dat er veel meer schuil gaat in de kassen.” Tijdens de route door de kas worden deze oordelen weggenomen en de zintuigen van de fietsende consument volop geprikkeld: “Ze kunnen luisteren naar het verhaal van de teler, fietsen dwars door de geur van verse producten, komen het hele proces van teelt tot verpakken onder ogen en mogen proeven van de vruchten die ze tegenkomen”, zo vertelt Rick.
Succes
De fietsuitjes door de Westlandse kassencomplexen zijn een enorm succes. Meer dan 400 liefhebbers meldden zich aan in 2013, waardoor de twee jonge ondernemers besloten het concept verder uit te rollen. “Toen we begonnen met het schoolproject hadden we niet verwacht dat ons idee zo’n succes zou worden. Nu zijn we er bewust van dat hier veel meer kansen liggen”, aldus Rick. Naast de consumenten zijn ze zich daarom in het afgelopen jaar gaan toespitsen op de zakelijke markt. “We krijgen veel aanvragen van buitenlandse bedrijven die meer willen weten over de Nederlandse tuinbouw. Daarom zijn we ons ook gaan richten op bedrijfsuitjes en zakelijke ontmoetingen. We organiseren rondleidingen, maar kunnen ook een op maat gemaakt bedrijfsuitje in het Westland op touw zetten.”
Thema-evenementen
Ook het aanbod voor de consument hebben de studenten onder handen genomen. “Dit jaar organiseren we vier thema-evenementen. Aanstaande 19 juli organiseren we de themabijeenkomst ‘Smaaksensatie’. Op deze dag nemen wij de deelnemers mee op een culinaire ontdekkingstocht vol verrassingen waarin de smaakpupillen getest en geprikkeld worden”, kondigt Rick aan. De thema-evenementen worden groot aangepakt: “We hebben 100 exclusieve plekken voor nieuwsgierige consumenten.”
Eigen bijdrage
Een gewaagd idee van de twee mannen is dat de deelnemers van de thema-evenementen aan het einde van de dag zelf mogen bepalen hoeveel geld ze het evenement waard vonden. “Het evenement is in principe gratis. Daarmee maken we het toegankelijk voor iedereen. Aan het eind van het evenement krijgen de aanwezigen een envelop waar ze een vrij bedrag in kunnen doen”, legt Rick uit. Over het financiële gevaar dat de jonge ondernemers hiermee lopen maken ze zich geen zorgen: “We hebben een dusdanig vertrouwen in ons concept dat we dit risico wel durven te nemen.”
Promotie
Het aantal geïnteresseerden voor de Westland Experience groeit als kool. Waar in 2013 400 deelnemers op de fietstocht afkwamen, zijn er in de maand juli al kassenuitjes geboekt bij de Westland Experience voor meer dan 1.000 personen. “Onze onderneming groeit hard. Daar doen wij ook de nodige promotie voor. Via internet, maar we reizen ook door het land met onze hobbykas. Daarmee promoten we ons aanbod voor de consument, maar ook voor de zakelijke markt.”
Lyrische telers
Telers zijn lyrisch over het initiatief van de twee jonge ondernemers. “We worden regelmatig gebeld door een teler of ze zich mogen aansluiten bij de Westland Experience”, aldus een trotse Rick. Zo’n dertig tot veertig tuinbouwbedrijven zijn op dit moment inzetbaar. “Als we nieuwe bedrijven toevoegen aan ons assortiment, willen we wel dat ze een meerwaarde bieden. Wij willen een zo gevarieerd mogelijk aanbod leveren, dat lukt niet met tien kwekers die hetzelfde product telen.”
Ondernemers
“Perfect is het nooit”, zo vertelt Rick over de onderneming. Dus blijven de twee ondernemende studenten sleutelen aan het concept. “Mijn compagnon, Koen Hofstede, en ik zijn echte ondernemers. We willen elk jaar met iets nieuws komen.” Op dit moment zijn de mannen bezig met het aanbieden van een totaaluitje. “We zijn nu op zoek naar nieuwe wegen om een compleet uitje te verzorgen. Als men, de consument of een bedrijf, een rondleiding wil met een bierproeverij of een boottocht door Zuid-Holland, dan willen wij dat regelen”, vertelt Rick enthousiast. “Zolang de glastuinbouw de hoofdrol speelt tijdens de belevenis, zijn wij bereid onze handen in het vuur te steken.”
Bespaar brandstof met minder toeren
Brandstofkosten stijgen: slim omgaan met brandstof wordt daarom steeds belangrijker. De deelnemers van het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ beseffen dit maar al te goed. De boeren die aan het netwerk deelnemen hebben gronden op afstand van hun bedrijf liggen. De grote afstand zorgt ervoor dat er meer brandstof wordt verbruikt en dus meer kosten worden gemaakt. Bovendien leidt veel transport over de weg naar deze percelen voor gevaarlijkere verkeerssituaties. Dat moet slimmer kunnen, dachten de boeren van praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ en gingen aan de slag om het dieselverbruik op hun bedrijf omlaag te brengen.
Tekst: Kirsten Haanraads
Illustratie: Henk van Ruitenbeek
Wat kan je doen om minder brandstof te verbruiken en toch de percelen die op afstand liggen bewerken? Er zijn volop ideeën: kiezen voor gewassen die minder werkgangen nodig hebben, zuinig rijden, een loonwerker inhuren, grond verhuren of grond verkopen. De deelnemers aan ‘Minder Toeren’ willen weten wat de precieze winst is van deze maatregelen en hoe die maatregelen zich ten opzichte van elkaar verhouden. In het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ wordt het dieselverbruik van de verschillende maatregelen met elkaar vergeleken en uitgedrukt in kosten. Ook tijdsbesparing en voordelen voor verkeersdrukte en verkeersveiligheid worden hierin meegenomen.
Onlangs werd door het praktijknetwerk een beslismodel ontwikkeld. Dit beslismodel moet boeren op een eenvoudige manier inzicht geven in de extra kosten die een gewas op afstand met zich meebrengt. De uitkomst wordt bepaald door extra kosten van land op afstand te delen door de kVEM-opbrengsten per hectare van een bepaald gewas voor een bepaalde afstand. Basis voor de getallen vormen het Handboek Kwantitatieve Informatie Veehouderij en Akkerbouw, het Handboek Melkveehouderij, experts van DLV en Cumela. Dankzij deze nieuwe, praktische tool kunnen verschillende gewassen bij verschillende afstanden met elkaar worden vergeleken en ziet de boer eenvoudig welk gewas de minste extra kosten / kVEM geeft bij een bepaalde afstand.
De eerste inzichten zijn nu al van grote waarde voor de boeren die meedoen. Bijvoorbeeld: bij een perceel van vijf hectare geeft het telen van gras, inclusief bemesting, controle, maaien, schudden, kuilen en het toedienen van kunstmest al snel 138 transportbewegingen per jaar. Bij korrelmais ligt dat op 90 transportbewegingen en bij graangewassen met 50 transportbewegingen nog minder.
“Dit betekent dat gras telen op vijf kilometer afstand al snel € 150,- per hectare meer kost dan dichtbij. Voor maïs is dat ongeveer € 200,- per hectare. Dat is absoluut gezien een groot verschil maar per kVEM omgerekend weer niet. Dit is sterk afhankelijk van de verwachte opbrengst en grondsoort”, aldus Freerk Oudman, projectleider bij DLV.
De nieuw ontwikkelde tool kan boeren ook helpen bij de keuze voor de aankoop of huur van grond op afstand. Het is mogelijk om te bepalen wat de maximale prijs mag zijn en welk gewas kostentechnisch de beste keus is. Het rekenmodel wordt de komende tijd verder ontwikkeld en verbeterd. Vind jij het interessant om te volgen welke kennis de boeren uit het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ opdoen? Neem dan een kijkje op de website www.verantwoordeveehouderij.nl
Sensortechniek: Yara N-Sensor
Geert Jan Duisterwinkel gebruikt de Yara N-Sensor al 3 seizoenen
Sinds 2000 zet akkerbouwer Geert Jan Duisterwinkel zich in voor de ontwikkeling van precisielandbouw. In het Groningse Vierhuizen teelt hij op 106 hectare pootaardappelen, graan, suikerbieten en zaaiuien. Naast proefjes met variabel poten en variabel compost strooien, test hij nu de Yara N-Sensor voor het project IJk-akker.
Tekst en beeld: Ellen van den Manacker
IJk-akker
Op initiatief van zestien organisaties uit de akkerbouwsector worden, onder de noemer IJk-akker, sensortechnieken getest, gedemonstreerd en nieuwe toepassingen ontwikkeld. Geert Jan is een van de akkerbouwers die voor IJk-akker het variabel doseren van meststoffen op basis van gewasreflectiemetingen in de praktijk toepast. Hij koos, na positieve verhalen uit Duitsland, om te werken met de Yara N-Sensor, ontwikkeld in Duitsland door Yara R&D.
Yara N-Sensor®
De Yara N-Sensor bepaalt de kunstmest- of spuitgift aan de hand van gewasontwikkeling en de hoeveelheid bladgroen in het gewas. Dit wordt gemeten door sensoren op het dak van de trekker. “Door middel van een referentiestuk in het gewas, waarvan de stikstof gemeten wordt, kan de Yara N-Sensor de spuit of strooier aansturen om zo het overige perceel plaatsspecifiek te voorzien van kunstmest of gewasbeschermingsmiddelen”, legt Geert Jan uit.
Gebruik N-Sensor
Duisterwinkel gebruikt de Yara N-Sensor al drie seizoenen. Om de variatie van groei binnen een perceel in kaart te brengen, scant hij alle gewassen met de N-Sensor. Tijdens de stikstofmeting in zijn graangewas, sluit Geert Jan zijn kunstmeststrooier aan op de sensor. Hierdoor wordt de stikstofbehoefte plaatsspecifiek in het gewas toegepast. “In het graangewas is de Yara N-Sensor ver doorontwikkeld. Alle kinderziektes zijn er in de afgelopen jaren uitgehaald. De metingen zoals de N-Sensor laat zien, komen overeen met mijn gedachten.”
Loofdoding
In het afgelopen seizoen heeft Duisterwinkel de sensor ook toegepast bij de groeiregulatie van graan en bij het plaatsspecifiek doseren van loofdodingsmiddelen in zijn aardappelen. De loofdoding op basis van sensormetingen vindt Geert Jan nog spannend: “Ik wil ervan verzekerd zijn dat alle planten doodgaan. Ik kan op de sensor instellen of ik een hoog, midden of laag risico wil nemen. Afgelopen jaar heb ik met de optie ‘laag’ voor de veilige weg gekozen. Daarmee ging de loofdoding prima”, legt Geert Jan uit. “Het blijft toch techniek en daar moet ik als gebruiker gevoel mee krijgen.” Op dit moment lopen er onderzoeken naar loofdoding met de Yara N-Sensor. Duisterwinkel verwacht dat hij, bij positieve resultaten, de optie ‘midden’ of zelfs ‘hoog’ in zou schakelen.
Proef
Voor IJk-akker gaat Duisterwinkel komend jaar een proef uitvoeren omtrent sensorgestuurde bemesting bij pootaardappelen. “In de aardappels gaan we drie blokken aanleggen om de stikstofbemesting in het pootgoed met behulp van de Yara N-Sensor te optimaliseren”, legt Geert Jan uit. “Een blok wordt bemest zoals ik het zou doen, de andere twee blokken worden bemest op basis van bladsteeltjesmetingen. Aan het eind van de proef kunnen we zien of er met de Yara N-Sensor een plaatsspecifieke stikstofbemesting in de pootaardappelen toegepast kan worden.”
Tevreden
Geert Jan is zeer tevreden over de Yara N-Sensor. “Voor de stikstofgift in granen is de sensor praktijkrijp. Voor andere toepassingen van de N-Sensor lopen op dit moment onderzoeken. Ik verwacht dat daar nog veel resultaten uit komen”, aldus Geert Jan. “Tot nu toe ervaar ik de Yara N-Sensor als heel positief en vind ik sensortechnieken een waardevolle toevoeging in de precisielandbouw.”
De meest innovatieve boer ter wereld | Joel Salatin
In 2011 werd de Amerikaanse Joel Salatin door het belanghebbende Time-magazine uitgeroepen tot de meest innovatieve boer ter wereld. Salatin is inmiddels een echte ster aan het worden: hij was te zien in de documentaire Food Inc., schreef negen boeken en reist een groot deel van het jaar over de hele wereld om te spreken met de media en tijdens bijeenkomsten.
Tekst: Kirsten Haanraads
Elk jaar bezoeken duizenden mensen zijn boerderij in Shendoah Vally in de Amerikaanse staat Virginia. Op 1.000 hectare houdt de familie Salatin varkens, pluimvee, koeien, konijnen en doet de familie aan bosbouw. De omzet van het familiebedrijf? Ongeveer 2,5 miljoen dollar per jaar.
Productiemethode
Salatin is een tegenstander van industriële productie waarin bulk op mechanische wijze door grote bedrijven wordt bewerkstelligd. Hij hecht waarde aan een grondgebonden en biologische productie. De afzet van zijn producten moet plaatsvinden binnen straal van vier uur rijden. Deze alternatieve manier van boeren zou hem een hogere opbrengst per hectare opleveren dan de industriële methoden, zo beweert hij.
Het bedrijf
Op 364 hectare grasland houdt familie Salatin 1.000 koeien. De koeien grazen elke dag op een ander weiland, die naast de boerderij zijn gelegen. De koeien groeien op tot 430 kg voor pinken en 480 kg voor de overige koeien. Vervolgens worden ze geslacht in een slachterij die deels in het bezit is van de familie Salatin. Naast de koeien houdt het gezinsbedrijf 200 varkens, 6.500 leghennen, 24.000 vleeskuikens, 500 kalkoenen en 250 konijnen. De bosbouw is het kleinste bedrijfsonderdeel. Jaarlijks worden 100 bomen gekapt voor eigen gebruik. De producten van Salatin worden verkocht aan 5.000 families, 50 restaurants en 10 winkels. De online winkel draagt bij aan 20% van de verkoop. Het resultaat van deze activiteiten is een jaarlijkse omzet van 2,5 miljoen dollar.
NAJK in gesprek met Salatin
NAJK was benieuwd naar de drijfveer achter de innovatiefste boer van de wereld en sprak, begin mei tijdens een bezoek van Salatin aan Nederland, met deze bijzondere boer. Doel van NAJK was om te ontdekken wat Salatin zo innovatief maakt en wat de Nederlandse jonge boer hiervan zou kunnen leren.
Kringlopen sluiten
Tijdens zijn bezoek aan Nederland vertelde Salatin over zijn manier van kringlopen sluiten. Eerst lopen koeien een dag op het land en drie dagen later zijn kippen. In de wintermaanden lopen de varkens in de kassen op een compostbedding en in de zomer wordt op deze ‘mestbodem’ groente verbouwd. De kringloopgedachte is belangrijk voor Salatin, maar niet waterdicht. Ook op het bedrijf van Salatin wordt externe input gebruikt.
Bedrijfsstructuur
De bedrijfsstructuur van Salatin biedt een basis waarop ook anderen mogen bouwen. Ambitieuze jongeren kunnen hun ideeën melden bij Salatin. Innovatieve ideeën mogen van Salatin onder zijn hoede worden uitgevoerd. Hij zorgt ervoor dat de ideeën ingepast kunnen worden zonder dat de andere bedrijvigheid op de boerderij daaronder leidt. Hierdoor kan een jonge ondernemer met weinig eigen middelen aan de gang komen. Maar Salatin is ook hard: pakken de ideeën anders uit dan verwacht, dan moet de ondernemer zijn spullen pakken en ergens anders verdergaan.
Winst maken
Naast de duurzame werkwijze van Salatin, wil hij vooral geld verdienen. Aan het voeden van negen miljard monden heeft hij geen enkele boodschap. Winst maken, daaraan wel.
De Agro Weather App
voor jouw ideale strooi- en spuitmoment
Als ondernemer wil je slim en efficiënt werken. Daarvoor is het noodzakelijk dat je informatie hebt over wanneer je het best kunt bemesten, spuiten, inkuilen of het welzijn van jouw dieren optimaliseren. Een handig hulpmiddel voor deze informatie is de nieuwe Agro Weather App die OCI Agro speciaal voor dit doel heeft ontwikkeld. De Agro Weather app is gratis te downloaden in de iOS Store (Apple) en Google Play Store.
De Agro Weather App
Op internet en in allerlei apps is er natuurlijk al veel te vinden over het weer, maar daar moet je nog jouw eigen conclusies uit trekken. Met de nieuwe Weather App van OCI Agro wordt dat veel makkelijker gemaakt. Wil je gaan strooien, dan geeft de Weather App daarvoor een cijfer op basis van een aantal parameters. Vandaag om 14:00 uur krijgt strooien bijvoorbeeld een zeven, maar morgen om 11:00 uur staat er een tien genoteerd. Een dagje wachten is dus aan te raden, want dat levert een optimaal resultaat en een hoger rendement op.
Meststoffen
Naast informatie over het strooien van vaste meststoffen zoals KAS of ureum, geeft de Agro Weather App ook aan wat het juiste moment is voor toepassing van vloeibare meststoffen als urean en bladmeststoffen. Speciaal voor de veehouderij is de app voorzien van indicatoren voor hittestress, stalklimaat en inkuilen.
Gewasbeschermingsmiddelen
Om de meerwaarde van de app voor jou te vergroten bevat deze niet alleen informatie over het gebruik en inzet van meststoffen. Ook het ideale toepassingsmoment van de verschillende typen gewasbeschermingsmiddelen is meegenomen. Of je nu een bodemherbicide of een fungicide moet spuiten, de Agro Weather App geeft met een cijfer aan wanneer het weer hiervoor het beste is.
Uiteindelijk met deze nieuwe app van OCI Agro: beter inzicht in het beste moment voor je agrarische activiteit, een optimale opbrengst en een duurzame manier van werken.
Restyle je rijstijl | Het nieuwe rijden in de melkveehouderij
Voeren, maaien, kuilen: het kost allemaal veel brandstof. Besparen hierop blijkt heel makkelijk te zijn. Je kunt vrij simpel 10% tot 15% aan brandstof besparen op het bedrijf. Met extra inzet kan dit zelfs oplopen tot 40%. Om de mogelijkheden voor brandstofbesparing op het melkveebedrijf te onderzoeken is het praktijknetwerk ‘Het nieuwe rijden in de melkveehouderij’ opgericht.
Tekst: Agaath Timmerman
Beeld: Verantwoorde Veehouderij
Het nieuwe rijden
De overheid heeft ingezet op een aanscherping van het klimaatbeleid. Tussen 1990 en 2020 moet de uitstoot van CO2 in Europees verband met 30% verminderd zijn. Het ‘Nieuwe rijden’ is een belangrijk onderdeel van het klimaatbeleid en inmiddels een begrip in de autowereld. Het vormt een brug tussen techniek en gedrag. De veehouderijsector trekt lering uit dit nieuwe rijden. Praktijknetwerk ‘Het nieuwe rijden in de melkveehouderij’ werd opgericht om de kennis over het brandstofverbruik op melkveebedrijven uit te breiden.
Controleren en afstellen
Het nieuwe rijden begint bij het tijdig controleren en het juist afstellen van de machines. Afwijkingen aan afstelling en materiaal leiden namelijk tot extra weerstand en dus extra vermogensbehoefte. Zorg er bijvoorbeeld voor dat messen altijd scherp zijn. Het schoonmaken van de machines is een goed moment om een korte inventarisatie te maken van de onderdelen die vervangen dienen te worden.
Niet vol gas
Met het maaien van de eerste snede valt een leuke besparing te realiseren. Een goede grasmat zonder molshopen, de juiste grassen en bij voorkeur een stoppellengte van minimaal vijf à zes centimeter is de basis. Maar het belangrijkste is om de trekker niet vol gas te laten draaien en het toerental parallel te laten lopen met de voorschriften van de aftakas. Dit kan een besparing opleveren van 10% tot 20%, ook bij het maaien van de volgende snedes.
Keuze van de trekker
De keuze van de juiste trekker voor een machine kan ook een groot verschil maken in het brandstofverbruik. Een grote trekker van 150 pk blijkt tijdens het schudden tweeënhalf keer zoveel brandstof te verbruiken dan hetzelfde werk met een trekker van 80 pk. Het gebruiken van een mindervermogende trekker kan een besparing opleveren van twee tot drie maal minder brandstofverbruik per geschudde hectare. Wanneer een trekker voldoende vermogen heeft kan er worden gedacht aan het werken met een spaaraftakas of eco-stand.
Voeren slurpt
Voersystemen op melkveebedrijven verschillen per bedrijf. Hiermee verschilt ook het brandstofverbruik per bedrijf tussen de 0,3 en 3,7 liter diesel per ton voer. De kosten lopen hiermee uiteen van 1,06 tot 3,69 euro per ton voer. Een opvallend groot verschil. De verreiker slurpt het meeste brandstof, de kuilvoersnijder geeft de grootste brandstofbesparing. Automatisch voeren is ook zuinig. Om een besparing te realiseren is het niet alleen de moeite waard om naar de machinekeuze te kijken, ook de indeling van het erf is zeer bepalend voor het totale verbruik.
Restyle je rijstijl
Behalve een positief effect op het brandstofverbruik en de CO2-emissie heeft slimmer rijden ook positieve effecten op de uitstoot van overige emissies, het onderhoud van de trekker, de levensduur van voertuigcomponenten en op geluidshinder. Dus restyle je rijstijl en kijk waar jij kan besparen!
Wil je meer weten over het nieuwe rijden in de melkveehouderij? Check www.verantwoordeveehouderij.nl
Innovatie in de land- en tuinbouw
Innovatie is de sleutel van de hedendaagse land- en tuinbouw. Innovatie, ook wel bekend als vernieuwing, is er in alle soorten en maten: van jouw landbouwmachine tot de hele sector en van nieuwe producten, moderne technieken tot andere organisatievormen.
Tekst: Kirsten Haanraads
Illustratie: Henk van Ruitenbeek
De Nederlandse land- en tuinbouwsector is voorloper op het gebied van innovaties. Ons land staat in de hele wereld bekend als een vooruitstrevend kennisland. De overheid en bedrijven doen veel onderzoek naar nieuwe technieken en methodes. Nederlandse agrarische ondernemers staan te boek als hoogopgeleid en zijn bereidwillig om moderne technieken als een van de eersten uit te proberen.
Innovatie in de landbouw
Sinds het uitbreken van de economische crisis in 2008 laat het aantal innoverende bedrijven in de landbouw een terugval zien. Uit onderzoek van LEI blijkt dat 12% van de agrarische bedrijven een verbetering heeft doorgevoerd in producten of het productieproces. Het aantal landbouwbedrijven dat als eerste een nieuw product of proces in Nederland introduceerde, bleef stabiel op 2,4%.
Verandering
Innovaties vinden plaats na een verandering. Dat kunnen veranderingen zijn op het gebied van wet- en regelgeving, door nieuwe opkomende markten of doordat de wens van de consument verandert. Door te innoveren spelen agrarische ondernemers in op deze nieuwe wensen.
Belang
Agrarische ondernemers hebben belang bij innovaties in de agrarische sector, ook de overheid hecht waarde aan een innovatieve landbouwsector. De agrarische sector is altijd een stuwende kracht achter de motor van de Nederlandse economie geweest. Daarnaast wil de overheid gehoor geven aan veranderingen in de maatschappij die nog niet voldoende via de markt worden gehoord. Daardoor kan het zijn dat ondernemers via wet- en regelgeving gedwongen worden om innovaties door te voeren op het bedrijf. De overheid deed dit bijvoorbeeld door hoge welzijnseisen op te leggen en nieuwe stalsystemen verplicht te stellen voor de intensieve sectoren.
Stimuleren
Innoveren betekent investeren. Geld is een belangrijke factor om onderzoek naar innovatie en implementatie van innovatie te bekostigen. De overheid biedt via verschillende subsidieregelingen financiële steun aan ondernemers die willen innoveren. Deze subsidies dekken meestal maar een deel van de kosten. Toch vormen ze een belangrijk middel omdat veel van deze subsidies ook een garantstelling vormen. Het toekennen van subsidie is aan strikte eisen gebonden. Om voor de subsidie in aanmerking te komen, moet je een onderbouwd verhaal hebben.
Belemmering
De overheid speelt een belangrijke rol in de stimulatie van innovatie. Tegelijkertijd is het diezelfde overheid die innovatie kan tegenwerken. De belangrijkste belemmering voor innovatie is de onzekerheid over overheidsbeleid. Agrarische ondernemers gaan pas aan de slag met innovatie als er een duidelijk en samenhangend beleid is dat stabiel blijft. Naast onzekerheid over het overheidsbeleid, staan hoge kosten en het moeilijk verkrijgen van financiering in de top 3 van belemmering om innovatie te laten plaatsvinden.
Ontwikkeling
De ontwikkeling van innovatie brengt een risico met zich mee: succes is immers niet gegarandeerd. Innovatie gaat daarom hand in hand met onderwijs en onderzoek. Universiteiten, onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven zijn erg belangrijk in de ontwikkeling van vernieuwingen in de agrarische sector. Proefbedrijven zijn een belangrijke schakel in het praktijkrijp maken van de innovatie. Het verspreiden van de kennis over een nieuwe innovatie loopt via het onderwijs, via vakbladen en door het uitwisselen van ervaringen. Door het verspreiden van informatie over de innovatie, worden meer agrarische ondernemers geïnteresseerd om ook de stap naar de vernieuwing te wagen.
Toekomst
Zonder innovatie hadden we nu niet op deze manier kunnen boeren. In de negentiende eeuw was de uitvinding van kunstmest bijvoorbeeld een belangrijke innovatie die de omslag vormde in de landbouw. In de twintigste eeuw stonden innovaties op het gebied van mechanisatie centraal. Nu, in de eenentwintigste eeuw, staan we voor nieuwe uitdagingen. Het grote deel van de innovaties is nog steeds gericht op nieuwe technieken en automatisering. Maar er vindt ook een verschuiving plaats: we hebben te maken met klimaatverandering, een groeiende wereldbevolking die bovendien een ander eetpatroon krijgt, een schaarste aan grondstoffen en bijvoorbeeld een afhankelijkheid van energie uit andere werelddelen. Innovaties in onze tijd zullen daarom vooral ontstaan op het gebied van het sluiten van kringlopen, het op peil houden van de bodemvruchtbaarheid of het opwekken van energie uit eigen middelen. Ook zal de wijze waarop de land- en tuinbouw gebruik maakt van de schaarse ruimte in Nederland een belangrijke rol spelen in de toekomst. De ontwikkeling van multifunctionele en biologische bedrijven zijn daar nu al een reactie op.
Korte termijn
Ook op korte termijn staan er volop veranderingen op stapel: het melkquotum verdwijnt, het mestbeleid verandert en de eisen aan de grondgebondenheid nemen toe. Arbeidsbesparende technieken zullen een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de melkveehouderij. Boeren uit de intensieve sectoren zullen blijven innoveren om aan toenemende eisen op het gebied van dierenwelzijn en ammoniak- en geuremissiereductie te voldoen. Energie blijft een belangrijk innovatiethema in de tuinbouw. De akkerbouw staat voor de uitdaging om de bodemvruchtbaarheid krachtig te houden en gewassen vitaal, terwijl de regels rondom mestgebruik en gewasbeschermingsmiddelen veranderen. Kortom: waar zullen we beginnen?
De Westland Experience
Twee jaar geleden bedachten de Small Business en Retail Management studenten Rick van Koppen en Koen Hofstede, afkomstig uit het Westland, voor een schoolopdracht een social media campagne om het grootste kassendorp van Nederland op de kaart te zetten. De studenten zagen een tastbare markt in hun virtuele schoolopdracht en zetten het bedrijf de Westland Experience op. Inmiddels zijn ze drukker met de aanvragen van uitjes in het Westland dan met hun afstudeeropdracht.
Tekst en beeld: Ellen van den Manacker
Uit de hand gelopen
“Een uit de hand gelopen schoolproject”, zo noemt medeoprichter Rick van Koppen (23) de Westland Experience. Met een achtergrond in het Westland, zijn vader teelt in vijf hectare kas tros cherrytomaten, vond de ondernemende student het hoog tijd om het gebied bestaande uit louter glasteelt op de kaart te zetten.
Kennismaken
“Er gebeurt ontzettend veel in het Westland wat de consument aangaat. Mensen vinden het leuk om een kijkje achter de glazen schermen te nemen, maar veel aanbod om tastbaar kennis te maken met de glastuinbouw was er niet. Daar zagen wij kansen in”, vertelt Rick. In 2012 startte hij samen met medestudent Koen Hofstede de Westland Experience, een organisatie waarmee de burger op een laagdrempelige en leuke manier kennis kan maken met het Westland.
Fietstochten
De aftrap van de Westland Experience vond plaats in 2013. De consument werd uitgenodigd om met de fiets ‘dwars door de kas’ te gaan. De fietstocht voerde de consument van voor naar achter door twintig verschillende kassen. “Verwachtingsovertreffend”, dat is wat de meeste groentoeristen zeggen na hun fietstocht door de kassen, geeft Rick aan. “Ze verwachten buitenlandse werknemers die hardwerkend op hun knieën door het gewas gaan. Gedurende de fietstocht zien ze dat er veel meer schuil gaat in de kassen.” Tijdens de route door de kas worden deze oordelen weggenomen en de zintuigen van de fietsende consument volop geprikkeld: “Ze kunnen luisteren naar het verhaal van de teler, fietsen dwars door de geur van verse producten, komen het hele proces van teelt tot verpakken onder ogen en mogen proeven van de vruchten die ze tegenkomen”, zo vertelt Rick.
Succes
De fietsuitjes door de Westlandse kassencomplexen zijn een enorm succes. Meer dan 400 liefhebbers meldden zich aan in 2013, waardoor de twee jonge ondernemers besloten het concept verder uit te rollen. “Toen we begonnen met het schoolproject hadden we niet verwacht dat ons idee zo’n succes zou worden. Nu zijn we er bewust van dat hier veel meer kansen liggen”, aldus Rick. Naast de consumenten zijn ze zich daarom in het afgelopen jaar gaan toespitsen op de zakelijke markt. “We krijgen veel aanvragen van buitenlandse bedrijven die meer willen weten over de Nederlandse tuinbouw. Daarom zijn we ons ook gaan richten op bedrijfsuitjes en zakelijke ontmoetingen. We organiseren rondleidingen, maar kunnen ook een op maat gemaakt bedrijfsuitje in het Westland op touw zetten.”
Thema-evenementen
Ook het aanbod voor de consument hebben de studenten onder handen genomen. “Dit jaar organiseren we vier thema-evenementen. Aanstaande 19 juli organiseren we de themabijeenkomst ‘Smaaksensatie’. Op deze dag nemen wij de deelnemers mee op een culinaire ontdekkingstocht vol verrassingen waarin de smaakpupillen getest en geprikkeld worden”, kondigt Rick aan. De thema-evenementen worden groot aangepakt: “We hebben 100 exclusieve plekken voor nieuwsgierige consumenten.”
Eigen bijdrage
Een gewaagd idee van de twee mannen is dat de deelnemers van de thema-evenementen aan het einde van de dag zelf mogen bepalen hoeveel geld ze het evenement waard vonden. “Het evenement is in principe gratis. Daarmee maken we het toegankelijk voor iedereen. Aan het eind van het evenement krijgen de aanwezigen een envelop waar ze een vrij bedrag in kunnen doen”, legt Rick uit. Over het financiële gevaar dat de jonge ondernemers hiermee lopen maken ze zich geen zorgen: “We hebben een dusdanig vertrouwen in ons concept dat we dit risico wel durven te nemen.”
Promotie
Het aantal geïnteresseerden voor de Westland Experience groeit als kool. Waar in 2013 400 deelnemers op de fietstocht afkwamen, zijn er in de maand juli al kassenuitjes geboekt bij de Westland Experience voor meer dan 1.000 personen. “Onze onderneming groeit hard. Daar doen wij ook de nodige promotie voor. Via internet, maar we reizen ook door het land met onze hobbykas. Daarmee promoten we ons aanbod voor de consument, maar ook voor de zakelijke markt.”
Lyrische telers
Telers zijn lyrisch over het initiatief van de twee jonge ondernemers. “We worden regelmatig gebeld door een teler of ze zich mogen aansluiten bij de Westland Experience”, aldus een trotse Rick. Zo’n dertig tot veertig tuinbouwbedrijven zijn op dit moment inzetbaar. “Als we nieuwe bedrijven toevoegen aan ons assortiment, willen we wel dat ze een meerwaarde bieden. Wij willen een zo gevarieerd mogelijk aanbod leveren, dat lukt niet met tien kwekers die hetzelfde product telen.”
Ondernemers
“Perfect is het nooit”, zo vertelt Rick over de onderneming. Dus blijven de twee ondernemende studenten sleutelen aan het concept. “Mijn compagnon, Koen Hofstede, en ik zijn echte ondernemers. We willen elk jaar met iets nieuws komen.” Op dit moment zijn de mannen bezig met het aanbieden van een totaaluitje. “We zijn nu op zoek naar nieuwe wegen om een compleet uitje te verzorgen. Als men, de consument of een bedrijf, een rondleiding wil met een bierproeverij of een boottocht door Zuid-Holland, dan willen wij dat regelen”, vertelt Rick enthousiast. “Zolang de glastuinbouw de hoofdrol speelt tijdens de belevenis, zijn wij bereid onze handen in het vuur te steken.”
Jonge boeren en tuinders over… innovatie
Ontwikkelingen in de akkerbouw
Arjan Ausma (Rabobank) vertelt over de kansen van de Nederlandse akkerbouwsector
Precisielandbouw nam het afgelopen decennium een enorme sprint. GPS vormt hierin de basis. In de toekomst zullen deze technieken worden doorontwikkeld, bijvoorbeeld door meetsensoren te gebruiken op akkers kan er steeds nauwkeuriger omgegaan worden met de inzet van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en water. Een belangrijke ontwikkeling vindt Arjan Ausma, sectormanager akkerbouw bij de Rabobank Nederland, kijkend naar het jaar 2050 waarin 70% meer monden gevoed moeten worden.
Tekst: Ellen van den Manacker
Juiste plek en tijdstip
Er worden steeds meer metingen verricht in de akkerbouwsector: van plaatsbepaling, bodemstructuur tot gewasgroei. “Al deze metingen maken het mogelijk om op de juiste plek en het juiste tijdstip in te spelen op het gewas. Voornamelijk bemesting en gewasbescherming spelen hierin een grote rol”, vertelt Ausma. “Het middelengebruik wordt hiermee teruggebracht.” Een positieve ontwikkeling voor de sector. Niet alleen vanuit besparend oogpunt, ook voor het aanzien: “De betrokkenheid van de maatschappij bij de productie van voedsel wordt steeds groter. Akkerbouwers moeten blijven uitleggen waarom ze met bepaalde machines het land opgaan, maar ook dat zij als ondernemers het middelengebruik willen reduceren”, legt Ausma uit.
Groeiende wereldbevolking
Naast dat de consumenten steeds hogere eisen aan hun voeding stellen, komen er ook meer consumenten bij. Volgens de cijfers zal de wereld in 2050 gevuld zijn met 9 miljard inwoners, wat betekent dat er 70% meer monden te voeden zijn. “De akkerbouwsector speelt een belangrijke rol in het vervullen van dit voedselvraagstuk. Het duurzaam benutten van de beschikbare landbouwgrond, het kweken van betere rassen en het verbeteren van teelttechnieken gaan een steeds belangrijkere rol spelen in de akkerbouw.”
Meer meetgegevens
“Eigenlijk weten wij heel weinig. Er is veel data, maar dat is nog niet altijd als informatie beschikbaar”, verklaart Ausma terugkijkend op het verleden waarin wij nooit durfden te dromen over precisielandbouw. “De meeste boeren waren huiverig bij de introductie van GPS, nu zien we dat het gemeengoed is. De aankomende jaren zal dat doorontwikkeld worden.” Kansen ziet de sectormanager van Rabobank in het zogeheten ‘datamapping’: het combineren van meetgegevens van gewas en bodem. “Door verschillende meetkaarten over elkaar te leggen, kan een link gemaakt worden tussen bijvoorbeeld het bodemprofiel, teeltregistratie en de actuele stikstofmeting”, legt Ausma uit. “Een vervolgstap is dat die meetgegevens rechtstreeks doorgezonden worden naar de machine, die daar direct op reageert.” Belangrijk vindt Ausma dat deze vrijgekomen meetgegevens niet alleen benut worden voor eigen gebruik, maar gedeeld worden met de keten: “Alle metingen moeten volledig geïntegreerd worden in de keten. Door data inzichtelijk te maken kunnen onderzoek en advies optimaal ingezet worden.”
Voedselverspilling
Om steeds meer voedsel te waarborgen, wil Rabobank niet alleen inspelen op genetica en technieken, ook voedselverspilling vindt de bank een belangrijke factor om in de gaten te houden. “We zijn bezig met het ontwikkelen van een Food Waste app voor aardappelen. Van akkerbouwer tot detailhandel: we willen de hele aardappelketen in kaart brengen”, vertelt Ausma. “Door voedselverspilling te monitoren wil de Rabobank niet alleen vanuit de insteek van gewasoptimalisering inspelen op het voedselvraagstuk.”
Voorloper
Er liggen nog veel ontwikkelingen voor de akkerbouw in het verschiet, maar trots op ‘zijn’ sector is Ausma al. “We zijn ons er soms niet van bewust welke belangrijke rol de Nederlandse akkerbouw speelt. Onze sector is een voorloper. De hele wereld kijkt hoe wij het doen”, aldus Ausma.
FACT-training bij Agriterra
Op 7 april zat ik samen met vijftien agrarische bestuurders en belangenbehartigers bij Agriterra in Arnhem voor een training in de FACT-methodiek. Bij aankomst kreeg iedereen een strak geplande dagindeling, want er moest geleerd, gewerkt en geoefend worden. Maar wat is FACT eigenlijk? FACT is de afkorting voor Farmers Advocacy Consultation Tool. De FACT-methodiek bestaat uit vier onderdelen: raadpleging van de leden, onderzoek naar het lobby-onderwerp, het schrijven van SMART-geformuleerde voorstellen en het uitvoeren van de lobby. Tijdens de training kregen we eerst een theoretische introductie, waarna wij in kleine groepjes aan de slag zijn gegaan. Aan de hand van verschillende casussen en opdrachten hebben we de FACT-theorie toegepast en vervolgens kort gepresenteerd en besproken. Simpele basisonderdelen, zoals het beschrijven van de 5 W’s (wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe), werden concreet benoemd. Het benoemen van deze basisonderdelen is van groot belang omdat de boerenorganisaties in ontwikkelingslanden deze stappen nog moeten nemen om verder te groeien en ontwikkelen. Ik vond het een intensieve en interessante training, waarbij een goede basis is gelegd. Het is leuk om te zien hoe ‘theorie uit een boekje’ daadwerkelijk in de praktijk kan worden toegepast om boerenorganisaties in ontwikkelingslanden verder te helpen ontwikkelen. Dat geeft zoveel energie om ermee door te gaan en al helemaal als je de verhalen hoort van collegabestuurders en belangenbehartigers die al op missie zijn geweest.
Ilse Verhoijsen, dagelijks bestuurder LAJK en deelnemer FACT-training