Afgelopen vrijdag, 25 november, zijn er vier brieven naar de Tweede Kamer gestuurd die samen een grote impact zullen hebben op de Nederlandse landbouw. Deze brieven hebben betrekking op de rol van water en bodem bij ruimtelijke ordening, de voortgang Nationaal Programma Landelijk Gebied, de integrale aanpak daarvan en de Porthos-uitspraak en het landbouwakkoord. De uitwerking van deze Kamerbrieven gaan bepalend worden voor de toekomst van jonge boeren en tuinders.

“Wat de verschillende doelen en invullingen betekenen voor de jonge boeren en tuinders wordt pas echt zichtbaar na de uitwerking van de inhoud van deze brieven”, zegt NAJK-voorzitter Roy Meijer. In het nieuws kwam vorige week al verschillende berichtgeving naar buiten over de brieven. NAJK heeft eerst een aantal dagen de tijd genomen om iedere Kamerbrief aandachtig te bestuderen en geeft op iedere brief haar reactie.

Bodem en water sturend
Minister Harbers van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) stuurde een brief met 33 structurerende keuzes om water en bodem leidend te maken in de ruimtelijke ordening van Nederland. Harbers’ brief is gericht op de omgang met water en bodem. Het weer wordt steeds extremer en het is belangrijk om voldoende en schoon (zoet)water te houden. Naast de keuzes voor water en bodem in het algemeen en de invloed op de gebouwde omgeving, gaat de Kamerbrief ook in op laagveengebieden, verziltende kustgebieden en hoge zandgronden. “Als landbouw merken we als eerste de invloed van de klimaatverandering. Daarom is het goed dat er gekeken wordt naar goed waterbeheer”, begint dagelijks bestuurder Ruben Klein Teeselink, “Echter staan er in deze brief een aantal ingrijpende keuzes voor de landbouw. De verhoging van het waterpeil in de laagveengebieden, zal de mogelijkheden voor landbouw in die gebieden sterk beperken. Ook het herstel van beekdalen op zandgronden en de beperking van grondwateronttrekkingen rond Natura 2000-gebieden zullen sterk beperkend uitpakken. NAJK vindt het belangrijk dat in die gebieden voldoende ruimte is om te bepalen wat realistisch is. Het kabinet lijkt hier ook ruimte voor te bieden.”

Voortgang Nationaal Programma Landelijk Gebied
Het Nationaal Programma Landelijk gebied (NPLG) is de invulling van de combinatie van de opgaves, zoals stikstof, die op de landbouw afkomen. Minister van der Wal stuurde afgelopen vrijdag een brief over de voortgang hiervan. Ze geeft hierin aan de lijn van Remkes over te nemen. Het stikstofdoel voor 2030 blijft staan, maar er komt in 2025 en 2028 een ijkmoment. Ook wordt in de brief aangegeven dat in december gestart wordt met een traject om de kritische depositiewaarde (KDW) te vervangen door de staat van instandhouding. Hiervoor moet een juridisch houdbaar systeem ontwikkeld worden. “NAJK hamert er al heel lang op dat de KDW uit de wet moet en vervangen moet worden door de staat van instandhouding. De overheid zet nu een eerste stap om hier echt werk van te maken. Als NAJK zullen we dit traject nauwlettend in de gaten houden, zodat er concrete vooruitgang wordt geboekt”, zegt Harold Overmars, portefeuillehouder leefomgeving.

Porthos
Minister van der Wal stuurde ook een Kamerbrief over de ‘voortgang integrale aanpak landelijk gebied en opvolging Porthos-uitspraak van de Raad van State’. Deze brief bevat veel verschillende onderwerpen. Er wordt onder andere in deze brief aangegeven dat de overheid zich maximaal wil inzetten om de schade te vergoeden die PAS-melders ondervinden door handhavingsverzoeken. De overheid richt hier een schadeloket voor in. “Dit is het minste wat de overheid voor de PAS-melders moet doen. Daarnaast moet de overheid zorgen dat PAS-melders net als interimmers zo snel mogelijk gelegaliseerd worden. Zonder een vergunning kan geen enkel bedrijf een financiering aanvragen, dat is voor jonge boeren en tuinders funest voor het doorontwikkelen van hun bedrijf”, aldus Roy Meijer.

Ook spreekt het kabinet zich uit over het inperken van de latente ruimte. “We hebben hard gelobbyd om geen generieke korting of intrekking van de latente ruimte te laten plaatsvinden. Ondernemers krijgen nu tenminste nog de kans om hun latente ruimte voor 1 januari 2024 nog in te vullen middels intern salderen.” Tegelijkertijd wordt dit bemoeilijkt door het nieuwe beleid omtrent de emissiearme stalsystemen. Daarvan zegt het kabinet dat er een extra passende beoordeling nodig is bij intern salderen, wanneer je dieraantallen toenemen. Dit baart NAJK grote zorgen. Wat betreft de 2000-3000 piekbelasters moeten alle wegen, naast vrijwillig stoppen, volgens NAJK zo snel mogelijk en heel goed worden uitgewerkt mét een bovenmatig goede vrijwillige stoppersregeling. NAJK is van mening dat verplichtend instrumentarium niet nodig en overbodig is. Roy Meijer: “Boeren moeten kunnen kiezen. Die keuzes moeten aantrekkelijk zijn, alleen dan komt er ook beweging.”

Kamerbrief Toekomst Landbouw
De laatste Kamerbrief is de Kamerbrief Toekomst Landbouw, welke werd verstuurd door LNV-minister Adema. Hierin is een verdere toelichting gegeven op de inhoud en het proces van het landbouwakkoord en de toekomst van de landbouw in het algemeen. Minister Adema heeft aangegeven dat hij samen met relevante partijen het toekomstperspectief, de keuzes die hiervoor nodig zijn en de benodigde ondersteuning wil vormgeven om te komen tot een toekomstbestendige Nederlandse landbouw in 2040. Een landbouw die volgens hem van strategisch belang blijft voor Nederland, toonaangevend moet blijven en waarbij de boer aan het roer blijft staan. Adema vindt het verdienvermogen van de boer een cruciale voorwaarde voor het laten slagen van het akkoord. Er komt een hoofdtafel met een aantal vertegenwoordigers van de agrarische sector, een vertegenwoordiger van de natuurorganisaties, de Rijksoverheid, een vertegenwoordiger van de medeoverheden en een vertegenwoordiger van bij de transitie betrokken ketenpartijen. Daarnaast komen er deeltafels waarin onderwerpen concreet worden uitgewerkt. Ook komt er een reflectietafel waarin wetenschappers reflecties geven op de inhoud van het akkoord. Het hele proces wordt begeleid door procesbegeleider Wouter de Jong.

De planning is dat in het eerste kwartaal van 2023 het landbouwakkoord gesloten moet zijn, zodat het ook invloed kan hebben op de uitwerking van het NPLG. Meijer: “Voor NAJK is het van groot belang dat het landbouwakkoord input gaat geven aan het NPLG. Dat zorgt dat de landbouw weer een plek en positie krijgt in plaats van het overgebleven plekje.” Zoals al eerder gemeld, zal NAJK, op uitnodiging, aan de hoofdtafel plaatsnemen. “Gezien alle opgaves, die ook nu weer op ons af komen, lijkt perspectief soms ver weg. Het landbouwakkoord gaat over de toekomst van de land- en tuinbouw en dus over ons: jonge boeren en tuinders. Wij zien ruimte om onze belangrijkste vijf punten: verdienvermogen, grond, juridische zekerheid, ruimte voor verduurzaming en bedrijfsovername, daar in te brengen”, aldus de NAJK-voorzitter.

Al met al komen er weer veel opgaves op de sector af. NAJK gelooft in het bestaansrecht van de land- en tuinbouw in Nederland. De contouren van de toekomst moeten in het landbouwakkoord concreet en duidelijk bekrachtigd worden door het kabinet. “Aan zweverige luchtballonnen hebben we niets. Die zullen leiden tot leegloop van de sector”, zegt Roy Meijer. NAJK wil ruimte voor jonge boeren en tuinders om in Nederland hun passie uit te blijven voeren. De overheid moet dit op alle mogelijke manieren ondersteunen.

Vanmorgen heeft NOS een nieuwsbericht geplaatst over een handhavingszaak in Overijssel. Dit is een voorbeeld die we door de handhavingsverzoeken van Mobilisation for the Environment (MOB) mogelijk nog vaker gaan zien. NAJK roept hen op: stop hiermee! Daarbij kan het niet zo zijn dat PAS-Melders geen bescherming genieten en hoge dwangsommen krijgen opgelegd. De overheid moet hier iets aan doen!

Mogelijke oplossingen als extern salderen worden niet meer uitgevoerd, omdat overheden bang zijn voor MOB en dat is terecht. Elke poging om vooruit te komen, kan geblokkeerd worden door dit netwerk van juristen dat zich verzet tegen biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Dat komt doordat het stikstofbeleid slecht in elkaar zit en de overheid die op dat punt gefaald heeft. Johan Remkes maakte dit meer dan duidelijk in zijn rapport.

Het gelijk dat MOB haalt over de rug van boeren die te goeder trouw en volgens de wet hebben gehandeld, gaat een brug te ver. Hoe ‘natuur-minded’ je ook bent en hoe graag je de overheid ook op haar fouten wilt pakken, het is moreel fout om deze hardwerkende gezinnen te straffen voor een fout die zij niet hebben begaan. In een samenleving als de onze, moeten we elkaar ook ruimte gunnen om te komen tot een oplossing. Dat is niet bang maken en terreur veroorzaken, maar dat is je punt maken en ruimte geven om tot oplossingen te komen.

De overheid, landelijk en provinciaal, moet gaan staan voor de PAS-melders. Zij moeten zich  beschermd voelen in onze rechtsstaat!

NAJK werkt al 25 jaar samen met Agriterra aan een betere toekomst voor jonge boeren in opkomende economieën. Hoe? Door de kennis van NAJK-leden in te zetten. Kennisoverdracht van boer tot boer dus. NAJK-leden worden ongeveer een week op pad gestuurd om advies te geven aan jonge boeren, boerenorganisaties en coöperaties in deze landen.

Jantine Akkerman was deze zomer één van de jonge boer(inn)en die namens NAJK met Agriterra naar het buitenland vertrok. Voor drie dagen maakte zij onderdeel uit van de Agriterra Youth Kick Off Workshop in Tanzania. “Een prachtig land met veel gastvrijheid en ontzettend veel potentie voor jonge boeren”, vertelt ze enthousiast. “Hopelijk hebben we de drie deelnemende coöperaties in de training geïnspireerd en zien we binnenkort al de eerste stappen naar meer jongerenparticipatie in de coöperaties.” Jantine is er van overtuigd!

Zie jij het ook wel zitten om jouw kennis over te brengen op jonge boeren in het buitenland? Lees dan snel hoe jezelf aanmeld! Vanzelfsprekend word je als Agripooler van tevoren uitgebreid geïnformeerd over het land dat je bezoekt, de klant en de opdracht.

Aanmeldprocedure

Wil jij net als Jantine Akkerman jouw kwaliteiten inzetten als Agripooler? Stuur dan een Engelstalig cv op naar Gerjanne van Esveld (gvanesveld@najk.nl) of Ingrid Koedijk (koedijk@agriterra.org). Agriterra zal door middel van een intake kijken welke adviesopdracht het beste past. Meer informatie over Agriterra kun je lezen op www.agriterra.org.